سالانه ۱۵۰ هزار بیمار جدید در کشور شناسایی می‌شود؛
جای خالی غربالگری سرطان در ایران
ریحانه جولایی
امروزه سرطان به یکی از بزرگ‌ترین معضلات جهان تبدیل‌شده است تا جایی که در برخی از کشورها رتبه اول تا سوم مرگ‌ومیر را به خود اختصاص داده است. پزشکان در تلاش‌اند تا دارویی کشف کنند که به‌وسیله آن این بیماری را کنترل یا ریشه‌کن کند اما تا امروز این تلاش‌ها به‌جایی نرسیده است.
در دنیای امروز روش‌های پرهزینه‌ای برای کنترل بیماری وجود دارد اما بیشتر آن‌ها موقت است و کمتر بیماری توانسته با درمان‌های سرطان به‌صورت کامل آن را شکست دهد. به‌هرحال آنچه برای بیشتر دنیا مبرهن شده این است که سرطان از بیماری‌های شایع در جهان به شمار می‌رود که می‌تواند منجر به مرگ شود. دراین‌بین کشورهایی که درآمد کم یا متوسط دارند قطعاً تلفات بیشتری در این زمینه خواهند داد چراکه هزینه‌های درمان و نگهداری از بیماران سرطانی بسیار سرسام‌آور است.
نشانه‌های مختلفی برای سرطان‌های مختلف در دنیا مرسوم شده است. به‌عنوان‌مثال روبان صورتی برای سرطان سینه و روبان نارنجی برای سرطان کودکان و نرگس زرد که نماد سازمان ضد سرطان آمریکاست. بسیاری معتقدند اختصاص دادن یک نشانه خاص برای این بیماری به‌نوعی گسترش‌دهنده امید مردم برای ریشه‌کن شدن سرطان در آینده است.
افزایش 60 درصدی سرطان تا 20 سال دیگر
سازمان بهداشت جهانی علیرغم پیشرفت‌های گسترده‌ای که در عرصه مبارزه با سرطان به‌دست‌آمده، از افزایش چشمگیر ابتلا به این بیماری ابراز نگرانی کرده است. سازمان بهداشت جهانی بارها در مورد افزایش چشمگیر موارد ابتلا به این بیماری در جهان به‌ویژه در کشورهای فقیر هشدار داده است. طبق برآورد این سازمان، اگر اقداماتی جدی در مبارزه با این بیماری صورت نگیرید، تا سال ۲۰۴۰ موارد ابتلا به سرطان در کشورهایی با سطح درآمد پایین یا متوسط به میزان ۸۱درصد افزایش خواهد یافت.
سازمان بهداشت جهانی در گزارش خود پیش‌بینی کرده است که میزان ابتلا به سرطان در سراسر جهان تا سال ۲۰۴۰ میلادی درمجموع ۶۰ درصد افزایش خواهد یافت. طبق برآورد این سازمان اگر طی 10 سال آینده ۲۳میلیارد یورو بیشتر در زمینه مبارزه با سرطان سرمایه‌گذاری شود، می‌توان در این 10 سال جلوی مرگ هفت میلیون انسان براثر سرطان را گرفت.
سرطان معده کشنده و شایع‌ترین سرطان در ایران
در ایران هم افراد زیادی به سرطان دچار می‌شوند. چند روز پیش رئیس مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت که سالانه حدود ۱۵۰ هزار نفر به بیماران سرطانی در ایران افزوده می‌شود و سرطان در کشور حدود ۶ درصد رشد دارد. به گفته محمد اسماعیل اکبری هرچند ایران ازنظر تعداد مبتلایان به این بیماری از بسیاری کشورها کمتر است اما سرعت رشد آن در کشور ما از همه دنیا به‌ویژه از کشورهای منطقه بیشتر است.
به گفته پزشکان ۱۵۰ هزار بیمار جدید در سال شناسایی می‌شوند که این رقم معادل ۱۵۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر بوده و این مقدار در کشورهای غربی بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است.
آمارها نشان می‌دهند سرطان معده کشنده‌ترین سرطان در بین ایرانیان است؛ درحالی‌که این بیماری در کشورهای غربی بیش از ۴۰ سال است که از دهمین سرطان شایع هم عقب‌تر است. بسیاری از پزشکان سرطان معده را یک سرطان اجتماعی نام می‌برند. یکی از عوامل مؤثر در ابتلای آن بهداشت دهان و دندان است و میزان مصرف نمک، مواد داغ و استعمال دخانیات عوامل مؤثر دیگر در این زمینه هستند و این سرطان در شمال غربی و شمال شرقی ایران شایع بوده و یکی از دلایل آن مصرف مواد داغ است.
۳۰ درصد سرطان‌ها قابل‌پیشگیری هستند
با توجه به اینکه سرطان در کشور رو به افزایش است اما جای خالی غربالگری بیش‌ازپیش احساس می‌شود. بر اساس گفته‌های پزشکان و آمار، ۳۰ درصد سرطان‌ها قابل‌پیشگیری هستند و سیستم بهداشتی کشور باید برای آگاهی مردم و طرح‌های غربالگری برنامه‌ریزی کند.
از ۳۵ سالگی به بعد بارداری می‌تواند مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به سرطان سینه باشد. آگاهی زن‌ها درباره علائم این بیماری باید ارتقا یابد و علائم مشکوک را بشناسند. با توجه به اینکه طرح غربالگری سرطان در کشور نداریم مهم‌ترین هدف باید آگاهی زنان باشد که با مشاهده هرگونه علائم سریعاً به پزشک مراجعه کنند. به گفته متخصصین، زمینه‌های ژنتیکی، یائسگی در سنین بالاتر، استرس شدید و بارداری بالای ۳۵ سال، ضریب ابتلا به سرطان سینه را تشدید می‌کند.
از ۳۵ سالگی به بعد بارداری می‌تواند مهم‌ترین عامل خطر ابتلا به سرطان سینه باشد. آگاهی زن‌ها درباره علائم این بیماری باید ارتقا یابد و علائم مشکوک را بشناسند. با توجه به اینکه طرح غربالگری سرطان در کشور نداریم مهم‌ترین هدف باید آگاهی زنان باشد
برخی از پزشکان نیز خواستار کار تیمی پزشکان درروند درمان سرطان شده‌اند. به عقیده آن‌ها وزارت بهداشت باید برنامه‌هایی ایجاد کند تا کارهای درمانی سرطان به‌صورت گروهی از سوی پزشکان ارائه شود تا بیمار با تشخیص و درمان به‌موقع سردرگم نشود.
نگاهی به وضعیت سرطان در ایران
به گفته رضا ملک‌زاده، نایب‌رئیس کمیته ملی مدیریت سرطان، نگاهی به آخرین گزارش ثبت سرطان نشان می‌دهد که میزان شیوع ۵۳ درصد در مردان و ۴۷ درصد در زنان است و پر بروزترین سرطان‌ها در مردان؛ معده، پوست، پروستات، روده بزرگ و مثانه و در زنان؛ پستان، روده بزرگ، تیروئید، پوست و معده بوده و در هر دو جنس نیز پستان، روده بزرگ، پوست و معده ثبت‌شده است.
بروز سرطان در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر به ترتیب در مردان و زنان ۱۷۵ و ۱۴۹ نفر و کمتر از متوسط جهانی است (در جهان در مردان و زنان به ترتیب ۲۱۹ و ۱۸۳) اما هم در جهان و هم در ایران تعداد موارد سرطان طی ۲ دهه آینده افزایش خواهد یافت. البته این افزایش در همه کشورهای درحال‌توسعه بیش از کشورهای توسعه‌یافته است و مهم‌ترین دلیل آن‌هم افزایش امید به زندگی و جمعیت رو به رشد سالمندان است که در کشورهای درحال‌توسعه بارزتر است. دو دلیل دیگر شیوه زندگی ناسالم و عوامل محیطی است. سال گذشته نتایج دومین گزارش ثبت سرطان مبتنی بر کل جمعیت ایران منتشر شد که بر اساس آن پرخطرترین استان‌های کشور در ۱۰ سرطان شایع مشخص شدند. تازه‌ترین آمار موارد جدید بروز سرطان، تحت «نظام ثبت سرطان ایران»، مربوط به سال ۱۳۹۴ (دومین سال ثبت سرطان با پوشش ۷۷ میلیون و ۵۳۹ هزارنفری کل جمعیت در ۳۰ استان) است.
بر اساس این گزارش پرخطرترین استان‌های ایران در ۱۰ سرطان شایع مردان به این شرح است: سرطان معده: اردبیل، زنجان، خراسان شمالی. سرطان پروستات: یزد، فارس، تهران. سرطان روده بزرگ: سمنان، تهران و یزد. سرطان مثانه: کرمان، یزد، آذربایجان غربی. سرطان ریه: آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، کرمان. سرطان خون: اصفهان، یزد، کرمانشاه. سرطان سیستم عصبی: آذربایجان غربی، یزد، زنجان. سرطان مری: زنجان، خراسان شمالی، گلستان. سرطان غدد لنفاوی: یزد، خوزستان، کرمانشاه و سرطان حنجره: خراسان شمالی، کرمان، خراسان جنوبی هستند. پرخطرترین استان‌های ایران در کل ۱۰ سرطان شایع مردان: یزد، زنجان و آذربایجان غربی.
پرخطرترین استان‌های ایران در ۱۰ سرطان شایع زنان نیز به‌این‌ترتیب است: سرطان پستان: تهران، یزد، سمنان. سرطان روده بزرگ: سمنان، تهران، یزد. سرطان معده: اردبیل، زنجان، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی. سرطان تیروئید: کهکیلویه و بویراحمد، یزد، چهارمحال و بختیاری. سرطان خون: اصفهان، یزد، اردبیل. سرطان ریه: بوشهر، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی. سرطان سیستم عصبی: یزد، زنجان، آذربایجان غربی. سرطان مری: زنجان، خراسان شمالی، گلستان. سرطان تخمدان: یزد، تهران و سمنان. سرطان رحم: زنجان، یزد و تهران. همچنین پرخطرترین استان‌های ایران در کل ۱۰ سرطان شایع زنان عبارت‌اند از: یزد، خراسان رضوی و اصفهان.
سرطان در کشور رو به افزایش است اما جای خالی غربالگری بیش‌ازپیش احساس می‌شود. بر اساس گفته‌های پزشکان و آمار، ۳۰ درصد سرطان‌ها قابل‌پیشگیری هستند و سیستم بهداشتی کشور باید برای آگاهی مردم و طرح‌های غربالگری برنامه‌ریزی کند
نقش اضافه‌وزن در افزایش ریسک سرطان
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که چاقی به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته یکی از عوامل اصلی ابتلا به سرطان به شمار می‌رود. همچنین سازمان ملل از افزایش سرطان‌های ناشی از چاقی در کشورهای توسعه‌یافته خبر داد. تنها در سال ۲۰۱۲ چاقی در کشورهای توسعه‌یافته باعث ابتلای ۴۸۱ هزار نفر از مردم این کشورها به بیماری سرطان به‌ویژه در میان زنان شده است.
یکی دیگر از علل ابتلا به سرطان مصرف دخانیات است. مصرف دخانیات در ایجاد سرطان در مجاری تنفسی نقش اساسی دارد. ۹۰٪ ابتلا به سرطان ریه به دلیل کشیدن سیگار رخ می‌دهد. سیگار کشیدن مهم‌ترین عامل محیطی منفرد در وقوع مرگ زودرس به شمار می‌رود. همچنین مصرف الکل در ابتلا به سرطان‌های دهان (به‌غیراز لب)، حنجره، مری و به دلیل ایجاد سیروز الکلی احتمال بروز سرطان کبد را بالا می‌برد.
افزایش طول عمر اکثر افراد مبتلابه سرطان
کارشناسان توجه به سبک زندگی را بسیار مهم می‌دانند و می‌گویند، انتخاب سبک و سیاق زندگی می‌تواند خطر سرطانی شدن را به میزانی قابل‌توجه کاهش دهد. آن‌ها از عواملی صبحت می‌کنند که می‌تواند، به میزان ۴۰ تا ۵۰درصد از خطر ابتلا به تومورهای بدخیم بکاهد.
در آخر اما باید به این نکته اشاره کرد که در همه موارد سرطان، مرگ آخرین راه نیست. بسیاری از سرطان‌ها وقتی در اوایل راه تشخیص داده می‌شوند تحت کنترل قرار می‌گیرند. طبق پژوهش دانشگاه میلان، آمار مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در مردان از سال ۲۰۱۴ تاکنون 6 درصد و در زنان 4 درصد کاهش‌یافته است. تنها یک استثنا وجود دارد که آن‌هم آمار مرگ‌ومیر زنان مبتلابه سرطان ریه است که در حدفاصل سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ به میزان ۴/۴ درصد افزایش‌یافته است.
پس با تغییر سبک زندگی و کاهش رفتارهایی که ریسک سرطان را بالا می‌برند می‌توان یک زندگی سالم داشت و اگر در این میان به بیماری نیز مبتلا شدیم قطعاً شرایط آن‌قدر سخت نخواهد شد که از شکست دادن بیماری عاجز بمانیم.
دیدگاه تان را بنویسید