سه روز تا بازگشایی مدارس باقی است؛
تمهیدات و دغدغه‌های کرونایی آموزش و پرورش
ریحانه جولایی
از زمانی که یادمان است اول مهر زمان بازگشایی مدارس بود، اما امسال قرار است مدارس پیش از موعد باز شوند و دانش‌آموزان از 15 شهریور سال تحصیلی خود را آغاز کنند. سال تحصیلی که از همان ابتدا تفاوت زیادی با سال‌های گذشته دارد.
سال تحصیلی گذشته در حالی تمام شد که دانش‌آموزان بیشتر روزهای خود را در خانه و با گوشی تلفن، تبلت یا با برنامه‌های آموزشی صداوسیما گذراندند. شیوع ویروس کرونا و تعطیلی‌های گسترده در کشور باعث شد تا بر سر بازگشایی مدارس و شیوه آموزش دروس اختلاف‌نظرهای بسیاری به وجود آید که این اختلاف‌نظرها هنوز هم ادامه دارد.
بسیاری معتقدند برگزاری کلاس‌ها همچنان باید به‌صورت آنلاین باشد و دانش‌آموزان در مدرسه‌ها حضور نداشته باشند و گروه دیگری بر چند شیفته کردن مدارس و حضور دانش‌آموزان در کلاس‌های خلوت‌تر تأکید دارند. عده‌ای از معلمان باور دارند که «سیستم آموزش مجازی» دانش‌آموزان را بی‌سواد بار می‌آورد و فقط مقاطع آنها عوض می‌شود و گروهی دیگر سلامت دانش‌آموزان و معلمان را ارجح می‌دانند و طرفدار آموزش‌های داخل خانه هستند. به‌هرروی آنچه مسلم است تغییرات و تجربیاتی است که معلم‌ها در این دوران کسب کرده‌اند.
مدارس حتی در شرایط قرمز هم تعطیل نمی‌شوند
همان‌طور که از مدت‌ها پیش شنیده می‌شد مدارس به‌صورت قطعی در 15 شهریور بازگشایی می‌شوند. این تاریخ را وزیر آموزش‌وپرورش هم تایید کرده و گفته است که نه‌تنها مدارس باید در نیمه شهریور شروع به کار کنند، بلکه حتماً مدارس باید در تمام روزهای سال حتی در شرایط قرمز باز باشند مگر اینکه ستاد ملی مقابله با کرونا بگوید که تعطیلی به‌صورت عمومی است.
روز گذشته محسن حاجی میرزایی بیان کرد: ما امسال گفتیم که اصل بر حضور بوده زیرا وضعیت امسال با سال گذشته متفاوت است. امسال کلاس، معلم و ترکیب‌ها جدید هستند. اگر به حضور رسمیت ندهیم قادر نخواهیم بود کار را مدیریت کنیم. ضمن اینکه هیچ روشی جایگزین روش حضوری نیست. مدرسه تنها آموختن و آموزش نیست بلکه توسعه آموزش‌های جمعی و افزایش مهارت‌ها است.
او همچنین ادامه داد: ما اگر بتوانیم کلاس حضوری داشته باشیم بسیاری از مشکلاتمان حل می‌شود بنابراین اصل بر حضور است. به همین دلیل می‌گوییم تحت هر شرایطی مدارس باید باز باشد.
وزیر آموزش و پرورش در ادامه صحبت‌هایش به این نکته نیز پرداخته است که اگر تعداد دانش‌آموزان زیاد بود باید ابتدا آنها را گروه‌بندی و سپس بر ورود و خروج آنها مدیریت و نظارت خاص داشت. حاجی میرزایی همچنین اعلام کرد که باید به فرزندانمان یاد بدهیم از خودشان مراقبت کنند و باید بگذاریم که زندگی روزمره مردم جریان داشته باشد.
بر اساس گفته‌های وزیر آموزش‌وپرورش، مسئولان آموزش هر استان باید مدارس تحت نظارت خود را به‌دقت زیر نظر داشته باشند. طبق دستور حاجی میرزایی مدیران مناطق باید از مدارس بازدید کنند، ازاین‌رو درخواست وزیر از روسای مناطق این است که یک روز در هفته را بدون خدم‌وحشم در مدرسه‌ها حضور داشته باشند و زیروبم مدرسه را ببینند، حتی اگر شد با اولیا و معلمان ملاقات کنند.
بسیاری از منتقدان آموزش مجازی بر این اصل تأکید دارند که ارتباط با معلم و کسب مهارت‌هایی ازجمله دست گرفتن قلم، خواندن، نوشتن و... برای دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم دبستان ضروری است و برای این گروه، آموزش‌های مجازی توصیه نمی‌شود
او همچنین اظهار کرد: مدرسه باید با خانواده‌ها در ارتباط باشد و در شرایط کنونی این اتفاق ضرورت دارد. والدین باید از جزئیات برنامه‌ها مطلع باشند. ما قطعاً با مسائل غیرمنتظره‌ای روبه‌رو خواهیم شد که باید خودمان را برای واکنش به‌موقع و سریع آماده کنیم. نکته آخر اهمیت ضدعفونی کردن مدارس است زیرا امانت‌های مردم دست ماست و باید به بهداشت مدارس اهمیت داده شود.
برنامه آموزش‌وپرورش برای مناطق سفید، زرد و قرمز
از سوی دیگر رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش‌وپرورش در رابطه با ابهاماتی که برای خانواده‌ها و دانش‌آموزان پیش‌آمده است توضیحاتی ارائه کرد.
او در رابطه با وضعیت مناطق گفت: مناطق سفید کرونایی، عمدتاً کم‌جمعیت و شامل روستاها، مناطق عشایری و دوردست هستند و مدارس زیر ۵۰ نفر را شامل می‌شود که با رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، آموزش آنها حضوری است با توجه به اینکه در بسیاری از این مناطق ممکن است زیرساخت‌های فناوری وجود نداشته باشد. آموزش در مناطق زرد کرونایی، ترکیبی از استفاده از فضای مجازی و آموزش حضوری دانش‌آموزان است. برای مناطق زرد، ممکن است از روش‌های حضور دانش‌آموزان به شکل زوج و فرد استفاده شود و به شوراهای مدرسه اختیار دادیم تا با مشارکت خانواده‌ها در این زمینه تصمیم‌گیری کنند و معلم‌ها هم می‌توانند برخی از فعالیت‌های آموزشی را حضوری و برخی را مجازی انجام دهند.
بسیاری از منتقدان آموزش مجازی بر این اصل تأکید دارند که ارتباط با معلم و کسب مهارت‌هایی ازجمله دست گرفتن قلم، خواندن، نوشتن و... برای دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم دبستان ضروری است و برای این گروه، آموزش‌های مجازی توصیه نمی‌شود. حکیم‌زاده با اشاره به همین موضوع که شرایط برای کلاس اولی‌ها که هنوز مدرسه را تجربه نکرده‌اند متفاوت است، توضیح داد: بقیه کشورها هم برای این دانش‌آموزان، بازگشایی مدارس را زودتر آغاز کرده‌اند و بر حضور آنها در کلاس تأکید دارند. به گفته او در مناطق قرمز، کلاس حضوری به آن معنا برای این دانش‌آموزان تشکیل نخواهد شد، اما اینکه دو تا سه دانش‌آموز همراه خانواده به مدرسه بیایند و معلمشان را بشناسند و تعامل آنها شکل بگیرد و احساس دانش‌آموز بودن در آنها شکل بگیرد انجام خواهد شد.
برای ورودی‌های جدید پایه‌های دیگر تحصیلی هم برنامه خاصی در نظر گرفته شده و وزارت علوم هم اعلام کرده است که دانشجویان تازه‌وارد دو تا سه هفته نخست را به دانشگاه بیایند تا با محیط دانشگاه آشنا شوند. البته این شیوه تا زمانی ادامه دارد که در وضعیت شیوع کرونا تغییری ایجاد شود و آن زمان برنامه‌های آموزشی تغییر خواهد کرد.
وزیر آموزش‌وپرورش: مدارس باید از نیمه شهریور شروع به کار کنند و حتماً در تمام‌روزهای سال حتی در شرایط قرمز باز باشند مگر اینکه ستاد ملی مقابله با کرونا بگوید که تعطیلی به‌صورت عمومی است
مدارس مناطق محروم در اولویت خدمات
اما یکی از موضوعاتی که از روزهای ابتدایی شیوع کرونا و تعطیلی مدارس بسیار داغ شد، شرایط سخت تحصیلی کودکان ساکن در مناطق محروم و کم‌برخوردار بود. مناطقی که حتی اینترنت هم در آنجا وجود نداشت و اگر هم داشت دانش‌آموزان امکانات لازم را برای بهره‌مند شدن از کلاس‌های درسی آنلاین نداشتند. در همین زمینه حکیم زاده بیان کرد: در این مناطق برنامه مدرسه تلویزیونی در دستور کار قرار داده شده است چراکه در مناطق دوردست که به فناوری‌های مجازی دسترسی نداریم، تلویزیون به بستر اصلی آموزش تبدیل می‌شود.
در رابطه با مدارس شبانه‌روزی و خوابگاه‌های دانش‌آموزان هم برنامه‌هایی ریخته شده است. بر این اساس این مدارس در اولویت خدمات پشتیبانی قرار دارند.
لزوم کلاس‌های ضمن خدمت برای آموزش معلمان
با تمام تفاسیر سال تحصیلی آینده نزدیک است و آموزش‌وپرورش آن‌طور که می‌گوید تمهیدات خوبی برای امسال اندیشیده است. بااین‌حال مشکل بزرگ دیگری هم وجود دارد که کمتر به چشم می‌آید و آن عدم آموزش معلمان است.
مجید علیپور، رئیس اداره اطلاع‌رسانی آموزش‌وپرورش گیلان در رابطه با دردسرهای آموزش مجازی می‌گوید: در این چند ماه که معلم‌ها مجبور شدند به فضای مجازی پناه ببرند و با آن مواجه شوند یک جهش خیلی خوب در میان معلمان شاهد بودیم که توانستند با قابلیت‌های فضای مجازی آشنا شوند و از آن استفاده کنند. معلم‌ها در تعطیلات نوروز برای اینکه بازدهی بهتری داشته باشند دست به ابتکارات خوبی زدند، مثل معلم خوزستانی که روی در یخچال به شاگردانش درس می‌داد، اما یکی از گرفتاری‌های فضای مجازی که دامن‌گیر معلمان هم شده است بحث «لایک گرفتن» در شبکه‌های اجتماعی است. اینکه معلمان خلاقیت و ابتکار داشته باشند موضوع بسیار خوبی است اما باید دقت کنیم تبدیل به «شوآف» نشود. عده‌ای سعی کردند با تقلید یا انجام کارهای کوچک در شبکه‌های مجازی خودشان را مطرح کنند. بااین‌حال امروز به‌جرئت می‌توانم بگویم معلم‌ها هرچه بیشتر با فضای آموزش مجازی آشنا شوند و جلوتر بروند بهتر می‌توانند خود را در این زمینه نشان دهند.
رئیس اداره اطلاع‌رسانی آموزش‌وپرورش گیلان در ادامه با انتقاد از اینکه پیش از استفاده از برنامه‌ها و فضای مجازی هیچ آموزشی برای معلمان صورت نگرفته می‌گوید: اینکه معلم با آزمون‌وخطا یاد بگیرد که باید چه کار کند و چطور از برنامه استفاده کند درست نیست. تا این لحظه هیچ کلاس ضمن خدمتی برای همکاران نگذاشته‌اند و اگر قرار باشد سال تحصیلی بعد هم آموزش‌ها همچنان به‌صورت مجازی باشد باید به این موضوع فکر کرد.
توجه به تجربیات معلم‌ها می‌توانند سودمند باشد
نکته آخر اینکه تغییر شیوه آموزشی آن هم بعد از سال‌ها کار چندان راحتی نیست و در این میان مخالفت‌ها و کارشکنی‌ها هم این روند را کندتر می‌کند. بااین‌حال مسئولین آموزشی باید برای سال جدید و شرایط عجیب این روزها خود را آماده کنند و به تمام زوایای پیدا و پنهان شیوه‌های جدید آموزش فکر کنند. برای مثال بسیاری از معلمان از شیوه‌های آموزشی سال گذشته انتقاد کرده‌اند. آنها می‌گویند نتایج امتحان‌های سال تحصیلی پیش چندان درست و قابل‌اتکا نیست چراکه دانش‌آموزان در سطح گسترده‌ای تقلب کردند و معلم‌ها راهی جز پذیرفتن آن نداشتند.
بسیاری دیگر از تأثیر فقر می‌گویند و اینکه در همین تهران عده زیادی از بچه‌ها ممکن است به خاطر نداشتن لوازم آموزشی ترک تحصیل کنند یا با افت شدید و جدی تحصیلی روبه‌رو شوند و گروهی دیگر از معلمان هم می‌گویند سرفصل‌های درسی برای آموزش‌های مجازی سنگین است و لازم است حداقل بخشی از دروس به صلاح‌دید معلم یا آموزش‌وپرورش حذف شود.
امید است مسئولان و مدیران حوزه آموزش کشور به این موضوعات دقت داشته باشند تا دانش‌آموزان بتوانند سال تحصیلی را با موفقیت و دانش پشت سر بگذارند.
دیدگاه تان را بنویسید