تبدیل باغات و خانه‌های متروکه شهرری به محل جمع‌آوری پسماند
مافیای پیمانکاری اجازه مدیریت پسماند را نمی‌دهد
سعیده علیپور
اینجا سرزمین زباله‌هاست. سرزمین اشیا و اضافات و پسماند‌هایی که احتمالا هر شب با گره محکمی بر کیسه‌اش از خانه‌ها و محیط زندگی خود می‌رانیم. اما حال این سرزمینی کثیف آنقدر بزرگ شده که نه تنها زمین‌های زیادی را اشغال کرده که بوی نامطبوعش امان پایتخت‌نشینان را بریده است. زباله‌هایی که گرچه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته دنیا از آن به عنوان طلای کثیف یاد می‌شود و صنعت بازیافت آن رونق فراوانی دارد، اما در ایران روی هم تلنبار شده و بهداشت مردم منطقه و گاهی حتی مردم یک کلانشهر را به خطر انداخته است. زباله‌هایی که به گفته برخی از مسئولان و فعالان محیط زیست به دلیل حضور مافیای پیمانکاری، اجازه مدیریت و بازیافت به صورت گسترده پیدا نکرده است.
تولید بالای زباله در ایران
بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی شهرداری تهران، روزانه در کشور حدود ۵۸ هزار تن پسماند تولید می‌شود؛ این بدان معنی است که ایرانی‌ها هر سه روز یک بار به انداره وزن برج میلاد پسماند تولید می‌کنند. در تهران هم به طور متوسط روزانه بیش از هفت هزار تن پسماند تولید می‌شود و این یعنی تهرانی‌ها در ۲۴ روز به اندازه وزن این سازه عظیم الجثه پسماند تولید می‌کنند.
آرادکوه محل دفن زباله‌ها
این در حالی است که مجتمع پردازش و دفع آرادکوه در نزدیکی کهریزک در اطراف تهران برای مدت نیم قرن محل دفن پسماند‌های شهر تهران و حتی برخی از شهر‌ها و روستا‌های اطراف بوده است و پیش‌بینی می‌شود با این حجم زباله‌هایی که اغلب آنها هم بازیافت نمی‌شود این مکان که حال بوی نامطبوعش چند سالی است پایتخت‌نشینان را آزار می‌دهد، حداکثر تا 10 سال دیگر توان دفن زباله‌های تهران را داشته باشد.
مافیای بازیافت
اما سوال این است که با این حجم زباله که می‌توان خود ظرفیت خوبی برای فعالیت اقتصادی و اشتغال افراد باشد، چرا شهرداری ها و دولت ها در دهه های گذشته در این زمینه تا این حد ضعیف عمل کرده‌اند.
در این باره دیروز اقبال شاکر، عضو مجمع نمایندگان تهران با انتقاد از اینکه مافیای پیمانکاری بازیافت پسماند اجازه مدیریت پسماند در پایتخت را نمی‌دهد، به خبرگزاری ملت گفت: «شهرداری باید فضا را برای ورود تیم‌های استارتاپی و دانش‌بنیان فراهم و مشکل پسماند را برای همیشه حل کند».
او با ابراز خرسندی از ضرب الاجل 3 ماهه دادگستری تهران برای رفع مشکلات آرادکوه، گفت: «مشکلات آرادکوه در شورا مطرح بوده و در مجمع نمایندگان تهران هم با شهردار، استاندار و فرماندار تهران نشستی داشتیم و موضوع مدیریت پسماند شهری را پیگیری و گوشزد کردیم و تذکرات لازم را دادیم. انتظار می‌رود با پیگیری و نظارت‌ها این مشکل به سرانجام برسد».
وی با یادآوری بازدید مجمع نمایندگان تهران از شهرستان ری، ادامه داد: «متاسفانه مافیای پسماند بخش عظیمی از باغات، خانه‌های متروکه و قدیمی ری را تبدیل به محل جمع‌آوری پسماند کرده است؛ در واقع جمع‌آوری و حمل و نقل و شیوه دفن زباله در آرادکوه مشکل جدی دارد و به شدت نیازمند توجه بیشتر و استفاده از فناوری و روش‌های جدید برای بازیافت و مدیریت زباله‌ها هستیم».
نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: «جابجایی پسماند مشکلات جدیدی را در پی دارد و شهرداری تهران باید قبول کند که شیوه‌های گذشته جوابگو نیست البته مردم هم باید زباله کمتری تولید کنند و در منازل تفکیک از مبدا را انجام دهند و از سویی باید اجازه داد از ظرفیت نیروهای تحصیلکرده که استارتاپ‌ها و راهکارهای نوین ارائه می‌کنند برای مدیریت جمع‌آوری و بازیافت پسماند و زباله استفاده کرد».
شاکری با انتقاد از اینکه مافیای پیمانکاری بازیافت پسماند اجازه مدیریت پسماند در پایتخت را نمی‌دهد، گفت: «صنعت زباله بسیار درآمدزا است، اما متاسفانه درگیر رانت بوده و حمایت و پشتیبانی لازم از آن نمی‌شود و به طور قطع اگر اجازه دهند روش‌ها و دانش‌های جدید توسط نیروهای جوان کشور طراحی و پیاده شوند اقدامات خوبی را در این رابطه شاهد خواهیم بود؛ شهرداری باید فضا را برای ورود تیم‌های استارتاپی و دانش‌بنیان فراهم و مشکل پسماند را برای همیشه حل کند».
در غیاب امکان صدور مجوز گسترده برای راه‌اندازی کارخانه‌های بازیافت در تهران و سایر نقاط کشور و بازیافت محدود شهرداری‌ها از این حجم گسترده زباله تولیدی در کشور، گروه‌های غیرمجاز به صورت گسترده مشغول زباله‌دزدی و دپوی زباله‌ها و بازیافت غیراصولی آن هستند
زباله دزدی
اما در غیاب امکان صدور مجوز گسترده برای راه‌اندازی کارخانه‌های بازیافت در تهران و سایر نقاط کشور و بازیافت محدود شهرداری‌ها از این حجم گسترده زباله تولیدی در کشور، گروه‌های غیرمجاز به صورت گسترده مشغول زباله‌دزدی و دپوی زباله‌ها و بازیافت غیراصولی آن هستند. در روزهای اخیر رییس اداره محیط زیست شهرستان ری اعلام کرد که هفت مجتمع غیرمجاز جمع‌آوری و تفکیک زباله که هر کدام چندین واحد را تشکیل می‌دادند طی هفته گذشته با حکم قضایی و حضور نیروی انتظامی جمع‌آوری و تعطیل شده‌اند.
این واحدها که هر روزه مشغول زباله‌دزدی هستند معمولا افراد خود را به سطح شهر می‌فرستند تا زباله‌ها را از سطل‌های زباله جمع کنند و به سوله‌های بزرگ جنوب تهران تحویل دهند. بیشتر زباله دزدها کودکان کار، معتادان و کارتن خواب‌هایی هستند که مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند و با وجود تلاش‌های جسته و گریخته، شهرداری تهران موفق نشده تا آنها را از گردونه اشتغال کاذب خارج کند. به طوری که این زباله‌دزدها در محل دفن زباله در کهریزک که تحت حفاظت شهرداری است هم زباله‌گردی می کنند. به اعتقاد کارشناسان یکی از دلایل زباله‌دزدی، بالا رفتن قیمت مزایده‌های شهرداری است. پیمانکاران باید به شهرداری پول دهند، بنابراین به دنبال آن هستند که از هر طریق هزینه‌ها را کاهش و سود خود را افزایش دهند. آنها موظفند که با ماشین ملودی پخش‌کن، زباله‌های خشک را از سطح شهر جمع کنند، اما دیگر سالهاست که در تهران صدای این ملودی در مناطق مختلف شهر نمی‌پیچد و جای آن زباله‌دزدها، زباله‌ها را جمع‌آوری می‌کنند و به پیمانکاران می‌رسانند. کارشناسان بازیافت معتقدند این روش برای پیمانکاران منفعت بیشتری دارد، زیرا هزینه‌های اضافه همچون هزینه‌های خرید و نگهداری وانت‌بار، حقوق و بیمه کارکنان و... را از گرده پیمانکار برمی‌دارد و سود بیشتری نصیب‌شان می‌کند. آنها زباله‌ها را با قیمت اندک از زباله‌دزدها می‌خرند و به قیمت مناسب به فروش می‌رسانند. با این تفاسیر در مناطق مختلف پایتخت کارخانه بازیافت وجود دارد که حجم کمی از زباله‌های خشک را از درب منازل جمع‌آوری می‌کند. در محل دفن زباله کهریزک هم زباله‌های‌تر یک بار روی نوار نقاله قرار می‌گیرد و توسط کارگران شهرداری عملیات جداسازی بازیافتی‌ها بر حسب جنس زباله انجام می‌شود. زباله‌هایی که قابلیت بازیافت دارند به عنوان مواد اولیه به کارخانه‌ها و چرخه تولید، باز می‌گردند و مابقی‌شان هم برای دفن یا کود کمپوست آماده می‌شوند.
یک نماینده مجلس: «متاسفانه مافیای پسماند بخش عظیمی از باغات، خانه‌های متروکه و قدیمی ری را تبدیل به محل جمع‌آوری پسماند کرده است؛ در واقع جمع‌آوری و حمل و نقل و شیوه دفن زباله در آرادکوه مشکل جدی دارد»
شهرداری ناتوان در مدیریت زباله
در این باره یک کارشناس محیط‌زیست درباره مافیای زباله در تهران می‌گوید: «در شهر تهران روزانه هفت‌میلیون تن زباله تولید می‌شود که از این مقدار براساس گفته‌های مسئولان شهرداری 20درصد آن بازیافت و به کمپوست تبدیل می‌شود. در این کلانشهر، اغلب زباله‌ها از مبدا تفکیک نشده و استانداردهای لازم را ندارد. در این وضعیت موسسه تحقیقات خاک و آب وزارت جهاد کشاورزی نیز مجوز لازم را به این کمپوست‌های تهیه شده نمی‌دهد. در واقع این 20درصد کمپوست تولیدشده از طریق زباله‌ها در روند کشاورزی استفاده نمی‌شود. از سوی دیگر 200 تن از مجموع این زباله‌ها در یک دستگاه زباله‌سوز محصول کشور چین تبدیل به انرژی و برق می‌شود. محمد درویش می‌افزاید: «این دستگاه به دلیل تولید آلودگی استانداردهای لازم را از سوی سازمان محیط‌زیست کسب نکرده است. در کل حدود هفت‌درصد از مجموع زباله‌های جمع‌آوری شده در شهر تهران تفکیک از مبدا می‌شوند».
به گفته او این سازمان می‌توانست در کهریزک استانداردهای لازم را برای تبدیل این زباله‌ها به کمپوست فراهم کند تا دیگر حجم قابل توجهی از زباله دفن و سوزانده نشود. این کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: «در بررسی اقدامات انجام شده شهرداری در زمینه دفن و سوزاندن زباله باید گفت که این گونه اقدامات باعث دامن زدن به آلودگی هوا و رهاسازی شیرابه‌های زباله در دریاچه کهریزک شده است».
دیدگاه تان را بنویسید