سیاستی احتمالی که اما و اگرهای بسیاری بر آن مترتب است؛
کارآیی« ایمنی جمعی» در عبور از خطر کرونا
ریحانه جولایی
چندین ماه است که جهان با کرونا دست‌به‌گریبان است. هنوز هیچ داروی قطعی کشف نشده تا بتواند ذره‌ای نور امید در دل مردم و کادر پزشکی بکارد و هر روز افراد بیشتری در سراسر دنیا مرگ عزیزانشان را تجربه می‌کنند.
از زمان شیوع کرونا در دنیا تاکنون، کشورها رویکردهای مختلفی را در مواجهه با این ویروس در دستور کار خود قرار داده‌اند، برخی کشورها مثل ایران به پیشگیری و کنترل این بیماری روآورده‌اند، برخی کشورها مثل آمریکا به شناسایی و ایزوله‌سازی بیماران مشغول شدند و برخی راهکاری مانند «ایمنی جمعی» را در دستور کار خود قرار دادند؛ اما مسلم این است که هیچ‌کدام تاکنون موفق نبوده‌اند.
آزمون و خطا برای مبارزه با کرونا
حسن روحانی، رئیس‌جمهور روز دوشنبه در جلسه ستاد ملی کرونا و با استناد به تخمین وزارت بهداشت گفته بود حدود 25 میلیون ایرانی به کرونا مبتلا شده‌اند و باید این احتمال را بدهیم که ۳۰ تا ۳۵ میلیون نفر دیگر در معرض ابتلا به این ویروس خواهند بود، عددی که شاید نصف آن مبتلایان خاموش و بی‌علامت باشند.
او همچنین تأکید کرده بود که هنوز داروی قطعی و واکسن برای این بیماری وجود ندارد، و هنوز به «ایمنی جمعی» در برابر این بیماری نرسیده‌ایم.
به گفته رئیس‌جمهور، در این گزارش پیش‌بینی شده شمار بستری‌های آینده حدود دو برابر تعدادی خواهد بود که در این ۱۵۰ روز شاهد بودیم. با توجه به اینکه زمان دقیق پایان این بیماری را نمی‌دانیم، باید از لحاظ تخت، امکانات و درمان، خودمان را برای شرایط آینده آماده کنیم. در این گزارش آمده از هر ۱۰۰۰ نفر مبتلا ۵۰۰ نفر اصلاً ممکن است علائم نداشته باشند و متوجه هم نشوند. حدود ۳۵۰ نفر علائم خفیف دارند و اصلاً نیاز به بستری ندارند و ممکن است ۱۵۰ نفر از ۱۰۰۰ نفر نیاز به بستری داشته باشند. پس ما یک جمعیت چند ۱۰ میلیونی بیمار پیش‌رو داریم که باید خودمان را برای بستری و مراقبت از آنها آماده کنیم.
بسیاری از کارشناسان می‌گویند از حرف‌های اخیر روحانی بوی تغییر شیوه برای مبارزه با کرونا می‌آید. به زعم برخی سخنان رئیس‌جمهور در حوزه «ایمنی جمعی» به‌شدت عجیب و تعجب‌برانگیز است، تا جایی که بسیاری به این شیوه بیان رئیس‌جمهور انتقاد کرده‌اند. برخی گفته‌اند به نظر می‌رسد یا رئیس‌جمهور مشاوران اشتباهی دارد یا از ترکیب واژه‌های اشتباهی برای بیان منظور خود استفاده کرده است.
«ایمنی جمعی» و نتایج جهانی
صحبت‌های روحانی در روزهای اخیر باعث شده است تا «ایمنی جمعی» یا «ایمنی گله‌ای» بر سر زبان‌ها بیافتد و افراد زیادی در رابطه با این موضوع صحبت کنند؛ اما این کلمه‌ها به چه معناست؟
«ایمنی جمعی» یا گله‌ای نوعی محافظت غیرمستقیم از بیماری‌های عفونی است و زمانی رخ می‌دهد که درصد زیادی از جمعیت یک کشور یا منطقه، از طریق عفونت‌های قبلی یا واکسیناسیون مصون شوند.
در رابطه با کرونا هم بسیاری از کشورها از «ایمنی جمعی» سخن به میان آوردند اما تجربه اغلب آنها ناموفق عنوان‌شده است. برای مثال این روش در انگلستان برای مدتی مدنظر قرار گرفت اما با مخالفت و فشار پزشکان مورد تجدیدنظر قرار گرفت.
یافته‌هایی در مورد «ایمنی جمعی» که در ژورنال پزشکی لنست منتشرشده است هم نشان می‌دهند که ۹۵ درصد از جمعیت اسپانیا در برابر ویروس کرونا آسیب‌پذیر باقی‌مانده‌اند. این بررسی در اسپانیا روی بیش از 61 هزار نفر صورت گرفته و از نظر بزرگی دایره تحقیق بسیار قابل‌توجه است.
تحقیق‌های مشابه در چین و آمریکا هم یافته‌های تحقیق اسپانیا را تأیید و تأکید می‌کند که حتی در مناطقی با چرخش بالای ویروس هم باز ایمنی جمعی رخ نداده است.
بااین‌حال «ایمنی جمعی» بار اول نیست که در کشور مطرح می‌شود. در همان ماه‌های نخست شیوع کرونا هم در رابطه با «ایمنی جمعی» صحبت‌هایی شنیده شد.
عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا: در اسفندماه پیش‌بینی کرده بودم که حداقل تا یک سال آینده ۳۰ تا ۷۰ درصد افراد به کرونا مبتلا خواهند شد، آن زمان این موضوع باعث ناراحتی مردم شد، اما اکنون می‌بینیم که آن پیش‌بینی‌ها درست بوده و قدم اول «ایمنی جمعی» محقق شده است
در فروردین‌ماه بود که دکتر فتوحی، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس موسسه ملی تحقیقات سلامت در نامه‌ای به وزیر بهداشت از استراتژی «ایمنی جمعی» به‌شدت انتقاد کرد: ایمنی جمعی با ابتلای ۷۰-۶۰ درصد مردم، یعنی ۸ میلیون بیمار، ۱/۵ میلیون بستری و ۴۵۰ هزار مرگ.
او در آن زمان هشدار داد که این تعداد بیمار حتی در عرض دو سال نیز نظام سلامت را فلج خواهد کرد و استراتژی فعلی منجر به سیل بیماران خواهد شد که در صورت تعلل بیشتر، کنترل اپیدمی غیرممکن خواهد شد.
پیش‌ازاین هم ایرج حریرچی، معاون وزیر بهداشت با رد تئوری «ایمنی جمعی» گفته بود: نه ما و نه هیچ کشوری در دنیا از موضوع کنترل کرونا ویروس به‌واسطه «ایمنی جمعی» مطمئن نیست، برخی کشورها حتی کشور پیشرفته‌ای مانند سوئد به سمت «ایمنی جمعی» حرکت کردند که منجر به شکست و عذرخواهی رسمی شد بنابراین حرکت به سمت ایمنی جمعیتی یا رمه‌ای به‌تنهایی حرکتی اشتباه است که قطعاً در سلسله اقدامات جمهوری اسلامی ایران نیست.
نمی‌شود مردم را رها کرد تا مبتلا شوند
این در حالی است که طی هفته‌های اخیر مشابه اظهارات روحانی از پژوهشگران و مقامات دیگری هم شنیده شده بود؛ سخنان اخیر رئیس‌جمهور بار دیگر به گمانه‌زنی‌ها در مورد وجود راهبردی برای ایجاد «ایمنی جمعی» دامن زده است.
خبرگزاری ایسنا ۲۹ تیرماه به‌نقل از دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، گفته چه سیاست کشور بر ایجاد «ایمنی جمعی» باشد و چه نباشد، ما در حال حرکت به سمت ایمنی جمعی هستیم.
مردانی با بیان اینکه این موضوع را باید به فال نیک گرفت، تصریح کرد: اگر این تعداد افراد به بیماری کرونا مبتلا شده باشند، به‌احتمال‌زیاد مجدداً به بیماری مبتلا نمی‌شوند؛ زیرا آنتی‌بادی محافظت‌کننده در بدنشان به وجود آمده است و شاید اگر روزی تا ۷۰ درصد جمعیت ایران مبتلا شوند بتوان ماسک، دستکش و... را کنار گذاشت.
او همچنین بیان کرد: در اسفندماه پیش‌بینی کرده بودم که حداقل تا یک سال آینده ۳۰ تا ۷۰ درصد افراد به کرونا مبتلا خواهند شد، آن زمان این موضوع باعث ناراحتی مردم شد، اما اکنون می‌بینیم که آن پیش‌بینی‌ها درست بوده است و قدم اول «ایمنی جمعی» محقق شده است.
مردانی ازجمله نخستین اعضای کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در ایران است که پیش از حسن روحانی در مورد ابتلای ۲۰ درصد شهروندان به کووید-۱۹ سخن گفته بود. او در ۱۳ تیرماه گفته بود تست‌های سرولوژی که به‌صورت رندوم در گوشه‌وکنار کشور انجام‌شده نشان می‌دهد ۱۸ میلیون شهروند یعنی ۲۰ درصد جمعیت تاکنون به کووید-۱۹ مبتلا شده‌اند.
اما از سوی دیگر دکتر مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا، در یک برنامه تلویزیونی در مورد «ایمنی جمعی» گفته که این فرضیه‌ای است که در همه دنیا وجود دارد، اما کارایی ندارد.
رئیس کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا در رابطه با «ایمنی جمعی» تأکید کرده که نمی‌توان مردم یک جامعه را به حال خود رها کرد تا همگی مبتلا شوند و این روش نمی‌تواند یک استراتژی باشد
او تأکید کرده که نمی‌توان مردم یک جامعه را به حال خود رها کرد تا همگی مبتلا شوند، پس این روش نمی‌تواند یک استراتژی باشد.
کادر پزشکی توان ندارند
در آخر اینکه مسئله «ایمنی جمعی» یکی از جنجالی‌ترین مسائلی است که در پی همه‌گیری جهانی کووید-۱۹ مطرح‌شده و درحالی‌که موافقانی دارد، اما با تردیدهای جدی و مخالفت‌های شدیدی نیز روبه‌رو است. نکته مهم اما این است که در کشور روزانه افراد زیادی به‌واسطه کرونا جان خود را از دست می‌دهند. هنوز هیچ داروی قطعی برای مهار کرونا وجود ندارد و این ویروس مدام در حال تغییر است و به گفته پزشکان هنوز اطلاعات زیادی از این ویروس در دست نیست. از سوی دیگر پرداختن به شیوه «ایمنی جمعی» نمی‌تواند مؤثر باشد چراکه این شیوه وجود کادر پزشکی تازه‌نفس می‌طلبد. پزشکان و پرستاران ماه‌هاست که به‌صورت شبانه‌روزی خود را وقف بیماران کرده‌اند و بسیاری از آنها در این راه جان خود را ازدست‌داده‌اند؛ اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر نگاه کنیم بیمارستان‌های کشور هم گنجایش و ظرفیت موج دیگری از بیماران را ندارد و در حال حاضر نیز برخی از استان‌ها به سمت احداث دوباره بیمارستان‌هایی صحرایی رفته‌اند. بر همین اساس برخی از پزشکان و مسئولان می‌گویند اگر بخواهیم با شیوه «ایمنی جمعی» پیش برویم قطعاً با شکست روبه‌رو خواهیم شد چراکه شرایط آن را نداریم.
دیدگاه تان را بنویسید