ورود دیرهنگام سازمان مدیریت بحران به آتش پیش‌رونده در جنگل‌ها
۱۰۰ مورد آتش‌سوزی جدید تنها در ۱۰روز
سعیده علیپور
بیش از 10 روز است که آتش، مناطق مختلفی از جنگل‌ها، مراتع و مناطق حفاظت شده جنوب و غرب زاگرس را گرفتار کرده است. چندین آتش‌سوزی پی‌در‌پی که گرچه به هم مربوط نیستند اما دلایل مشابهی دارند.
خبر آتش‌سوزی‌ها از هفته نخستین خرداد ماه منتشر شد. چندین استان کانون اصلی آتش‌سوزی‌هایی بودند که برخی از آنها مهار شد، اما آسیب‌های جدی را به درختان و حیات وحش این منطقه وارد کرد. جنگل‌های بهبهان، منطقه حفاظت شده خائیز در استان کهگیلویه و بویراحمد و منطقه شکارممنوع کوه‌سیاه در استان بوشهر، منطقه حفاظت شده میانجنگل فسا، جنگل‌های پاوه در استان کرمانشاه از مهمترین مناطقی بودند که در روزهای اخیر به دلیل آتش صدمات فراوانی دیدند و حال در آستانه هفته ملی محیط زیست خبرهایی از شعله‌ور شدن ۲۰ هکتار از مناطق جنگلی شهرستان اندیکا در استان خوزستان نیز شنیده می‌شود. این آتش‌سوزی که از روز سه شنبه آغاز شده بود در مناطقی از جمله آب کره، تنگ شیرکش نیز موجب حریق در پوشش گیاهی شد.
بر اساس آخرین گزارش‌ها، بعد از گذشت چهار روز از پیشروی آتش در جنگل‌ها و مراتع اندیکا، سرانجام این آتش‌سوزی بعد از ظهر دیروز جمعه به طور کامل مهار شد.
سرپرست فرمانداری اندیکا روز جمعه با اعلام این خبر گفت: «این آتش‌سوزی روز سه‌شنبه از منطقه کرچل و مانداب بخش آبژدان شروع و سپس به منطقه شیرین آب و دره دون بخش مرکزی گسترش یافت».
به رغم اینکه نیروهای امدادی و محلی از همان ساعات اولیه در محل حضور یافتند، اما سخت‌گذر بودن منطقه، وزش باد و غنی بودن مراتع، مهار را به تاخیر انداخت.
حدود ۱۵۰ هزار هکتار جنگل در اندیکا وجود دارد که ۹۰ درصد درختانش بلوط و ۱۰ درصد دیگر گونه‌های درختی دیگر هستند که به گفته علی خدادادی، مدیرعامل هلال احمر خوزستان بیش از۲۰ هکتار از مناطق جنگلی شهرستان اندیکا در آتش چهار روز اخیر سوخت.
جنگل‌های زاگرس همچنان در جدال با آتش
آتش‌سوزی اندیکا یکی از صدها مورد آتش‌سوزی روزهای اخیر در دامنه زاگرس است. بر اساس آخرین گزارش‌ها تنها در استان کهگیلویه و بویراحمد در روزهای اخیر۵۰۰ هکتار از جنگل‌های زاگرس، دچار آتش‌سوزی شدند.
سرهنگ علی عباس‌نژاد، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور نیز با ابراز تاسف از اینکه هر سال با افزایش دما و افزایش حضور افراد مختلف در مناطق جنگلی و مراتع شاهد آتش‌سوزی‌هایی هستیم، گفت: «امسال آتش‌سوزی‌ها زودتر از سال‌های قبل شروع شده است، به طوری که تاکنون بیش از 100 مورد آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع گزارش شده است».
بازداشت عوامل آتش‌سوزی و تکذیب آن
یکی از گسترده ترین آتش سوزی ها در روزهای اخیر آتش سوزی چند روزه منطقه محافطت شده خائیز بود که لطمات فراوانی را بر این منطقه وارد کرد و خبر بازداشت عاملان آن از آن جهت که می توانست جلو حوادث مشابه را تا حدی بگیرد خوشحال کننده می‌نمود هر چند این خبر به سرعت تکذیب شد و در حالی که پنج‌شنبه سید اسد الله هاشمی، مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد از بازداشت عاملان آتش‌سوزی جنگل‌های منطقه حفاظت شده خائیز خبر داد و به ایسنا گفت که شکایت محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد به عنوان خسارت دیده از این دو نفر آماده است که پس از تعطیلات پیش رو از طریق مراجع قضایی پیگیری خواهد شد، روز جمعه خبرگزاری بسیج کهگیلویه و بویراحمد، به نقل از دادستان مرکز کهگیلویه و بویراحمد خبر دستگیری عاملان آتش‌سوزی در کوه خائیز را تکذیب کرد.
در حالی که وضعیت آتش‌سوزی در روزهای اخیر در مناطق جنگلی زاگرس موجی از نگرانی را در بین دوستداران محیط زیست به وجود آورده برخی خواهان مداخله جدی دولت در کنترل و افزایش محافظت از این مناطق شدند
سیدعلی ملک‌حسینی با بیان اینکه تاکنون فرد یا افرادی به عنوان عامل یا عاملان آتش‌سوزی در منطقه حفاظت شده خائیز کهگیلویه دستگیر نشده‌اند گفت: «تلاش دستگاه‌های امنیتی و انتظامی برای شناسایی و دستگیری عاملان آتش‌سوزی کوه خائیز کهگیلویه ادامه دارد».
وی با اشاره به انتشار خبری مبنی بر دستگیری عاملان آتش‌سوزی به نقل از مدیرکل محیط زیست استان کهکیلویه و بویر احمد افزود: «این خبر مربوط به اتهام ٢ دامدار بهبهانی به یکدیگر بوده که هیچگونه دلیل محکمه پسندی برای این موضوع نیز از سوی آنها ارائه نشده است».
در ادامه این تکذیب روابط عمومی سازمان محیط استان هم گفت: «انتشار خبری با این مضمون در برخی خبرگزاری‌ها ناشی از برداشت شخصی یکی از خبرنگاران رسانه‌های محلی بوده است».
ورود مدیریت بحران
در حالی که وضعیت آتش‌سوزی در روزهای اخیر در مناطق جنگلی زاگرس موجی از نگرانی را در بین دوستداران محیط زیست در کشور به وجود آورده است و برخی خواهان مداخله جدی‌تر دولت در کنترل و افزایش محافظت از این مناطق هستند دیروز محمد فرید لطیفی، معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور از ورود این سازمان به موضوع آتش‌سوزی‌های اخیر در جنگل‌ها و مراتع کشور خبر داد.
برابر قانون مدیریت بحران کشور، سازمان حفاظت محیط‌زیست مسئولیت مناطق حفاظت‌شده را بر عهده دارد و برای دیگر جنگل‌ها و مراتع نیز سازمان جنگل‌ها و مراتع دارای مسئولیت است.
به گفته معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور، با توجه حساسیت موضوع و نیز با توجه به وظیفه هماهنگی که بر عهده سازمان مدیریت بحران کشور است، این سازمان نیز به این موضوع ورود کرده و از تمامی دستگاه‌ها و سازمان‌های مسئول خواسته تا تحقیقات خود را در این زمینه انجام داده و گزارش آن را به این سازمان ارجاع دهند.
نابودی جنگل‌های زاگرس
جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با شش میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند و سایر گونه‌های درختی این جنگل‌ها افرا، کیکم، بنه، زبان‌گنجشک، گلابی وحشی، ولیک، ارغوان، انواع بادام و دیگر درختان است. جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از شمال غربی ایران آغاز و به جنوب غرب ایران می‌رسد.
در دهه‌های اخیر یک ششم مساحت جنگل‌های زاگرس به دلایل گوناگون از بین رفته است. بر طبق آمار‌های منابع طبیعی استان، ۷۵ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد در سال ۹۵ رخ داده که در این آتش‌سوزی‌ها ۹۵۰ هکتار از جنگل‌های کهگیلویه وبویراحمد در آتش سوخت. همچنین در سال ۹۶ نیز تا پایان آذرماه، ۱۱۰ آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع استان رخ داد که در آنها، ۷۰۰ هکتار از جنگل‌های استان در آتش سوخت. در سال ۹۸ نیز ۳۶۴ هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان دچار آتش‌سوزی شده است. به گفته مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عامل اغلب آتش‌سوزی‌ها را در سال گذشته عامل انسانی بیان کرده است و یکی از دلایل اصلی آتش‌سوزی در این مناطق را آتش زدن کاه و کلش مزارع کشاورزی است.
وزش باد شدید، دسترسی سخت منطقه، وسعت زیاد، شرایط بالای علوفه‌ای مراتع، در کنار کمبود نیروی انسانی و تجهیزات پشتیبانی در عدم مهار و کنترل حریق نقش بسزایی دارند.
حدود ۱۵۰ هزار هکتار جنگل در اندیکا وجود دارد که به گفته علی خدادادی، مدیرعامل هلال احمر خوزستان بیش از۲۰ هکتار از مناطق جنگلی این شهرستان در آتش چهار روز اخیر سوختند
تخریب سالانه ۱۲ هزار هکتار جنگل
آمارها نشان میدهد در طول سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ سالانه ۱۲ هزار هکتار جنگل در ایران تخریب شده است. این در حالی اس که وسعت جنگل‌ها در ایران حدود ۱۴ میلیون و ۳۱۹ هزار هکتار است.
در همین باره رضا بیانی، مدیرکل دفتر مهندسی و مطالعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، با بیان اینکه تخریب جنگل‌ها به دلایل مختلفی از جمله سدسازی، ساخت راه، فعالیت‌های عمرانی، آتش‌سوزی و قاچاق چوب رخ میدهد، به ایسنا گفت: «بر اساس اطلاعات دفتر جنگل‌کاری سازمان جنگل‌ها طی سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ در ایران سالانه حدود ۱۱ هزار ۸۰۰ هکتار جنگل‌کاری صورت گرفته است که نسبت به تخریب‌ها ۲۰۰ هکتار کمتر است، اما باید به این موضوع توجه کرد که طی دو سال اخیر با تامین اعتبارات سازمان جنگل‌ها از صندوق توسعه ملی، جنگل‌کاری در کشور افزایش پیدا کرده و به حدود ۲۵ هزار هکتار در سال رسیده است. البته جنگل‌کاری‌های جدید به راحتی نمی‌توانند ارزش‌ها و خدمات جنگل‌های چند صد ساله و طبیعی را داشته باشند. حدود ۱۵ سال طول می‌کشد تا یک منطقه جنگل‌کاری شده به درصدی از کارکرد جنگل‌های طبیعی برسد».
به گفته او گرچه نخستین نقشه زاگرس در سال‌های ۱۳۸۰ تهیه شدو نقشه قدیمی‌تری وجود ندارد، اما می‌توان حدس زد که وسعت جنگل‌های زاگرس قطعا نسبت به دهه‌های گذشته کاهش یافته است. هر چند تا سال ۱۳۹۰ سالانه بین ۱۸ تا ۲۰ هزار هکتار آتش‌سوزی در اراضی جنگلی رخ می‌داد و در سال‌های اخیر این عدد به حدود ۳۰۰۰ هکتار کاهش پیدا کرده است.
دیدگاه تان را بنویسید