تفاوت الکل صنعتی و طبی

دکتر حسین حسنیان مقدم، فلوشیپ سم‌شناسی بالینی

متاسفانه در روزهای اخیر و با شیوع ویروس کرونا در کشور مواردی از مسمومیت در اثر مصرف خوراکی محلول‌های حاوی الکل اتیلیک (اتانول) و حتی مرگ در اثر مصرف خوراکی الکل متیلیک (متانول) به اشتباه و با هدف پیشگیری از کووید ۱۹ گزارش شده است.

این در حالی است که بارها به هموطنان توصیه شده است که به هیچ‌وجه از متانول یا الکل صنعتی که حاوی درصدهای مختلفی از اتانول به همراه متانول است، برای ضدعفونی دست و پوست استفاده نکرده و چنانچه قصد دارند از فرآورده‌های ضدعفونی بر پایه الکل استفاده کنند، تنها از محلول‌های آبی اتانول یا فرآورده‌های استاندارد حاوی اتانول با غلظت مناسب (۶۲ تا ۷۰ درصد) استفاده کنند؛ اما در این میان کم نیستند افرادی که نمی‌توانند الکل صنعتی را از الکل طبی تشخیص دهند یا از روش‌های اشتباه برای تمیز دادن این دو نوع الکل استفاده می‌کنند.  الکل متیلیک یا متانول خاصیت ضدعفونی‌کنندگی خیلی کمی دارد و ماده خوبی برای ضدعفونی کردن نیست. این در حالی است که الکل‌ها بر پایه اتانول 90 درجه، مشکلی برای پاک کردن سطوح ندارند؛ در کل هر الکلی که داخل خود اتیلیک یا اتانول داشته باشد، می‌تواند خاصیت ضدعفونی‌کنندگی داشته باشد. الکل اتیلیک یا همان اتانول برای ضدعفونی‌کردن دست و پوست نیز به‌ کار می‌رود اما مشکلی که به وجود می‌آورد، خشک کردن پوست است؛ به‌ همین دلیل در ساخت محلول‌های ضدعفونی‌کننده دست به الکل اتانول، مواد روغنی مانند وازلین اضافه می‌شود که جلوی خشکی پوست گرفته شود.

زمانی که الکل ضدعفونی‌کننده دست در دسترس نیست، این محلول‌ها، می‌توان فقط از الکل «اتانول» برای ضدعفونی کردن پوست دست استفاده کرد و پس از آن، برای جلوگیری از خشکی پوست، دست را با روغن زیتون، بادام یا وازلین، نرم و مرطوب کرد.

اگر روی الکلی نوشته شده باشد «متانول» نباید برای ضدعفونی کردن دست و سایر اعضای بدن از آن استفاده شود و استفاده از آن برای سطوح نیز تأثیر خیلی کمی در ضدعفونی‌ کردن دارد و کاربرد متانول برای چراغ الکلی است.

برخی افراد از روی ناآگاهی، برای پیشگیری از کرونا، متانول خورده‌اند که باید توجه داشت، مصرف فرآورده‌های الکلی چه اتانول و چه متانول تأثیری در پیشگیری از ابتلا به کرونا ندارد، علاوه بر اینکه متانول در ضدعفونی‌کردن سطوح تأثیر چندانی ندارد، عوارض استفاده خوراکی متانول، شامل نابینایی و مرگ است. عوارض مصرف متانول معمولاً تا 24 ساعت پس از مصرف ظاهر می‌شود؛ در صورت مصرف متانول، باید فرد به‌سرعت به مراکز درمانی تخصصی مراجعه کند تا آنتی‌دوت‌تراپی و احیا برای او انجام شود، برخی افراد نیز ممکن است نیازمند دیالیز شوند.

الکل متانول به‌خودی خود رنگی نیست، اما ماده رنگی به آن توسط کارخانجات اضافه می‌شود که افراد متوجه شوند این الکل قابل شرب نیست؛ برخی افراد سودجو به الکل‌های حاوی متانول، وایتکس اضافه می‌کنند تا بی‌رنگ شود و متانول را تحت عنوان اتانول به فروش می‌رسانند‌!

باید مردم به برچسب روی الکل‌ها توجه کنند و در صورتی که روی آن نوشته شده باشد الکل اتیلیک یا اتانول، می‌توانند از آن برای ضدعفونی سطوح استفاده کنند؛ اما هیچ یک از انواع الکل چه اتانول و چه متانول نباید آشامیده شوند زیرا فرد را دچار عارضه می‌کنند. الکل متانول بو ندارد و اگر الکلی بو نداشت، به ‌معنی این است که متانول است و مناسب ضدعفونی‌کردن سطوح نیست.

برخی به اشتباه برای تشخیص الکل اتانول از متانول کمی از آن را آتش می‌زنند و با توجه به شعله آبی آن تشخیص می‌دهند که چه نوع الکلی است. ولی شعله الکل‌های اتانول و متانول اختلاف چندانی با یکدیگر ندارند و بنابراین از روی رنگ و میزان شعله آتش حاصل از الکل‌ها، نمی‌توان نوع الکل را تشخیص داد.