ثبت‌نام طرح ترافیک ۹۹ از اول اسفند آغاز می‌شود
طرحی برای درآمدزایی یا کاهش آلودگی هوا؟
سعیده علیپور
دیروز شهرداری تهران از آغاز ثبت‌نام طرح ترافیک ۹۹ از اول اسفندماه خبر داد. این در حالی است که هدف اصلی این طرح که با افزایش نرخ ۲۰ درصدی نسبت به سال جاری اجرا خواهد شد، کاهش آلودگی هوای پایتخت است.
سال گذشته دور جدید طرح ترافیک تهران با روی کار آمدن پیروز حناچی، به عنوان شهردار تهران مطرح و پس از وقفه‌ای یک و نیم ماه از ۱۵ اردیبهشت امسال کلید خورد تا با اعمال محدودیت‌هایی همچون افزایش نرخ تعرفهها، کاهش سهمیهها، حذف فروش سالیانه طرح و تأکید بر نوع معاینه فنی خودرو گامی مهم در جهت کاهش ترافیک و به دنبال آن کاهش آلودگی هوای تهران بردارد؛ اما نگاهی به وضعیت آلودگی هوای تهران در روزهای سرد از سر گذشته می‌گوید که طرح جدید ترافیک تهران هم راه به جایی نبرده است.
اصرار بر اجرای یک طرح باوجود بی‌حاصلی
نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که تعداد روزهای آلوده تهران به نسبت سال گذشته افزایش داشته است. دو هفته تعطیلی مداوم مدارس به دلیل موج آلودگی‌هایی که حتی تهران را تا مرز تخلیه در نقاطی از شهر کشاند شاید گواه بر این مدعا باشد. این در حالی است که در روزهای سرد امسال علاوه بر افزایش ریزش‌های جوی (باران و برف)، شاهد طرح سهمیه‌بندی بنزین و افزایش سه برابری قیمت آن هم بودیم که خود اثر فراوانی در کاهش تردد در سطح شهر داشت.
همه این موارد خبر از بی‌حاصلی این طرح در اجرای یک‌ساله‌اش می‌دهد اما مسئولان شهری همچنان بر اجرای آن مصر هستند و چندان برای برطرف کردن دلایل اصلی آلودگی تهران گامی برنمی‌دارند. شاید به همین دلیل برخی از صاحبنظران بر این عقیده هستند که این طرح بیشتر از رفع آلودگی هوای تهران جنبه درآمدزایی برای شهر تهران دارد.
تبعات مادی و معنوی آلودگی
دیگر سال‌هاست که آسمان پاییز و زمستان برای بسیاری از شهروندان کلانشهرهای کشور خاکستری است. آلودگی هوا با شروع پاییز چنان رو به افزایش می‌گذارد که هر روز باید منتظر هشدارهای وزارت بهداشت بود؛ اما گویی اجرای توصیه بهداشتی هم کارساز نیست. بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده، سالانه تنها در پایتخت سه هزار نفر به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و گروهی نیز دچار امراض صعب‌العلاجی چون سرطان می‌شوند. در کنار این بیمارهای جسمی، کارشناسان معتقدند، آلودگی‌ها نشاط عمومی را کاهش و میزان افسردگی در بین شهروندان را افزایش می‌دهد.
در حالی که شهرداری گمان می‌برد برای مداخله در این آمارها باید کمربند طرح ترافیک را محکم‌تر ببندد، اما تجربه کمتر از یک‌ساله گذشته خبر از شکست این طرح داده است.
آلایندگی صنایع و خودروهای سنگین
وقتی شهرداری همه هم و غم خود را بر کاهش تردد خودرو در ساعات پرترافیک در مناطق مرکزی شهر تهران گذاشته است، آمارها نشان می‌دهد، یکی از متهمان اصلی خودروهای سنگینی هستند که اتفاقاً اغلب آنها نیز مربوط به سیستم خدمات شهرداری تهران بوده و به دلیل فرسودگی، آلاینده‌های زیادی به هوا می‌فرستند، کامیون‌های زباله، اتوبوس‌های فرسوده شهری و ... که حجم زیادی از ترددهای روزانه را به خود اختصاص می‌دهند.
در کنار این، صنایع آلاینده در نزدیکی شهر تهران، مثل شهرک‌های صنعتی غرب تهران و یا کارخانه‌های جنوب تهران مثل کارخانه سیمان نیز سهم قابل‌توجهی در آلودگی تهران دارند و گویا عزمی نیز برای کنترل یا ساماندهی یا دور کردن آنها از پایتخت وجود ندارد.
برقی کردن هر موتورسیکلت سالانه پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد داشت و فقط با حذف ۳۰۰ هزار موتورسیکلت بنزینی در تهران، حدود یک و نیم میلیون تن آلاینده کاهش می‌یابد
موتورسیکلت‌ها متهمان اصلی
در همان حالی که در طرح ترافیک تهران دوربین‌های شهری به شدت خودروهای سواری را رصد می‌کنند، موتورسیکلت‌ها می‌توانند با دود و سر و صدا و تخلفات فراوان در سطح شهر مخصوصاً محدودهای طرح ترافیک تردد کنند. گرچه بر اساس آمارهای رسمی موتورسیکلت تا ۸ برابر خودرو یورو ۲ آلودگی و ۱۵ برابر خودرو معمولی پیمایش دارد.
چندی پیش سید مازیار حسینی، معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار تهران با بیان این مطلب، گفت: آمارها نشان می‌دهد هر موتورسیکلت کاربراتوری بین ۵ تا ۸ برابر خودرو یورو ۲ می‌تواند آلودگی ایجاد کند، اما نکته‌ای که این مسئله را بدتر می‌کند، این است که متوسط پیمایش یک موتورسیکلت ۱۰ برابر بیشتر از یک خودرو معمولی با متوسط پیمایش ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر است.
این در حالی است که کارشناسان از همان بدو اجرای طرح ترافیک جدید در تهران یکی از تبعات آن را روی آوردن بیشتر مردم به استفاده از موتورسیکلت دانستند.
طبق آمار، ۳.۵ میلیون دستگاه موتورسیکلت شماره‌گذاری شده در تهران وجود دارد که حدود یک میلیون دستگاه از آنها هم‌زمان در خیابانهای شهر در حال تردد هستند و روزانه ۳۸۰ تن آلاینده به هوای تهران می‌فرستند. این در حالی است که متأسفانه به دلیل نبود قوانین سختگیرانه و بازدارنده به معضل کنونی هوای تهران تبدیل شده است. بر اساس همین آمار نزدیک به ۸۰۰ هزار موتور تنها در منطقه ۱۲ و محدوده بازار، تردد می‌کنند. حجم بالایی از این وسایل نقلیه دودزا را هم می‌توانید در سر چهارراه‌ها به ویژه در منطقه طرح ترافیک مشاهده کنید.
در حال حاضر بیش از ۱۱ میلیون و ۵۰۰ هزار موتورسیکلت کاربراتوری شماره‌گذاری شده در کشور وجود دارد که حدود ۳ میلیون از آنها در شهر تهران تردد می‌کنند. بر اساس مصوبه ابلاغی آیین‌نامه‌های اجرایی هوای پاک، بیش از ۵۰ درصد از موتورسیکلت‌های کاربراتوری شهر تهران فرسوده هستند. اسقاط یک موتور کاربراتوری فرسوده تنها حدود ۳۰۰ هزار تومان هزینه دارد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در صورت حذف موتورسیکلت‌های کاربراتوری درصد قابل‌توجهی از آلودگی تهران کاهش می‌یابد.
این موارد در حالی است که طی دو سال اخیر، قوانینی در راستای ممنوعیت تولید موتورهای کاربراتوری و الزام به تولید نسخه‌های انژکتوری وضع شده که صدای انجمن موتورسیکلت‌سازان را درآورده است و در نهایت نیز خریداران به دلیل کیفیت پایین سامانه سوخت‌رسانی انژکتوری، با صرف هزینه مجدد موتورهای خود را به‌صورت کاربراتوری مورد استفاده قرار می‌دهند.
موتورهای برقی
با این حال نمی‌توان موتور را به‌راحتی از زندگی پایتخت‌نشینان حذف کرد؛ این روزها موتور در تهران، صرفاً وسیله‌ای برای انجام امور شخصی نیست؛ به قول سردار مهماندار، رئیس پلیس راهور تهران بزرگ، استفاده از موتورسیکلت در سطح شهر تهران موضوع بسیار پیچیده‌ای است که با اقتصاد، فرهنگ و اجتماع ما گره خورده است. عده‌ای از موتورسیکلت برای باربری و مسافرکشی استفاده می‌کنند، عده‌ای نیز از طریق موتورسیکلت ایاب و ذهاب می‌کنند و دیگر موتور از حالت تفریحی خارج شده و به یک وسیله برای کسب درآمد تبدیل شده است.
به همین دلیل است که چند سالی است بحث خودرو و موتور برقی مطرح است و به اعتقاد کارشناسان نخستین دستاورد کاهش قابل‌توجه آلودگی هواست.
آمارها نشان می‌دهد هر موتورسیکلت کاربراتوری بین ۵ تا ۸ برابر خودرو یورو ۲ می‌تواند آلودگی ایجاد کند، اما نکته‌ای که این مسئله را بدتر می‌کند، این است که متوسط پیمایش یک موتورسیکلت ۱۰ برابر بیشتر از یک خودرو معمولی با متوسط پیمایش ۱۰ تا ۱۵ کیلومتر است
دی‌ماه امسال رضا اردکانیان، وزیر نیرو از آغاز برنامه‌ای برای برقی کردن موتورسیکلت‌ها در کلان‌شهرها خبر داد و گفت: تعطیل کردن شهر، مدارس، ادارات، اقتصاد و تولید برای مقابله با آلودگی هوا کاری نادرست است.
او ادامه داد: طرح برقی کردن موتورسیکلت‌ها اقدامی است که می‌تواند با کاهش آلودگی هوا نیاز به تعطیلی را برطرف سازد. به گفته اردکانیان، برقی کردن هر موتورسیکلت سالانه پنج میلیون و ۲۰۰ هزار تومان در مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد داشت و فقط با حذف ۳۰۰ هزار موتورسیکلت بنزینی در تهران، حدود یک و نیم میلیون تن آلاینده کاهش می‌یابد.
دیدگاه تان را بنویسید