گویا این بار مسأله واقعا «تشویش اذهان» است!
کیک‌های آلوده به قرص؛ زیر ذره‌بین کارشناسی
رویا کاکاوند
رفتن به فروشگاه‌های موادغذایی و خریدن خوراکی‌های رنگارنگ یکی از لذت‌های کودکان است؛ لذتی که این روزها تبدیل به کابوس خانواده‌ها شده است.
داستان از نخستین روزهای هفته گذشته با انتشار عکس‌هایی شروع شد که دست به دست و کانال به کانال در شبکه‌های مجازی در گردش بود. گروه‌های خانوادگی هشدارها را شروع کردند و عکس‌ها را برای هر کس که در اطرافشان فرزندی داشت فرستادند.
یکی دو عکس نخست خیلی توجه برانگیز نبود. در سال‌های اخیر بارها مشاهده شده که گروه‌های رقیب برای خراب کردن نام تجاری حریف خود دست به بداخلاقی‌های زیادی زده‌اند. در ابتدا تصور می‌شد ماجرای قرص‌های میان کیک و کلوچه هم از این دست باشد. اما کم‌کم که تعداد گزارش‌های مردمی و عکس‌ها و فیلم‌هایی که از این فاجعه در دست مردم به گردش درآمده بود، بیشتر شد؛ زنگ‌های خطر به صدا درآمدند. این بار یک برند خاص مورد هدف قرار نگرفته بود. 12 نام تجاری که بیشتر آن‌ها سال‌ها است با خوشنامی در حال فعالیت هستند، در میان عکس‌ها دیده می‌شدند. این بار ماجرا فراتر از یک انتقام‌گیری شغلی یا ضربه زدن به رقیب بود. به ویژه که بیشتر گزارش‌ها از مدارس و میان دانش‌آموزان فرستاده می‌شد. عکس‌ها پشت هر پدر و مادری را می‌لرزاند. خوراکی‌هایی که قرص‌های گوناگون و رنگ به رنگ در میان آن‌ها تعبیه شده بود همان‌هایی بود که بیشتر اوقات برای فرزندانشان می‌خریدند تا از میان وعده آن‌ها در زنگ‌های تفریح مدارس خیالشان راحت باشد. این قرص می‌توانست در میان کیک، کلوچه یا ویفر فرزند خودشان باشد.
از تکذیب تا تایید
تعداد گزارش‌های مردمی که بالا رفت کم‌کم پای مسئولان هم به میان کشیده شد. مانند بیشتر اوقات تکذیب نخستین واکنش مسئولان بود. محمدحسین عزیزی، سرپرست اداره‌کل غذای سازمان غذا و دارو درباره توزیع کیک‌هایی حاوی قرص در مدارس استان سیستان و بلوچستان گفت: «پس از انتشار این اخبار در فضای مجازی تمام فروشگاه‌های حاشیه این مدارس مورد بازرسی قرار گرفت و خوشبختانه هیچ‌گونه مورد مشکوکی مشاهده نشد. بازرسی‌های ما از کارخانه‌جات تولیدکننده این محصولات نیز نشان می‌دهد که این قرص‌ها به هیچ وجه در خط تولید وارد محصولات نشده‌اند و عده‌ای به قصد تشویش اذهان عمومی اقدام به این کار و توزیع آن در برخی از مدارس کرده‌اند.»
اما تعداد گزارش‌ها و پراکندگی آن‌ها که باز هم بیشتر شد. بازرسان نهادهای مختلف از آموزش و پرورش تا وزارت بهداشت و نیروی انتظامی به میان آمدند. بیشتر گزارش‌ها از استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و آذربایجان غربی بود؛ اما نخستین آمار مسمومیت دانش‌آموزان را مدیر مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی کرمان اعلام کرد. 7 دانش‌آموز با علایم مسمومیت خفیف و خواب‌آلودگی به مراکز درمانی کرمان مراجعه کرده بودند. سه کودک در شهرستان بافت و چهار کودک در شهر کرمان مسموم شده بودند.
سیدمحمد صابری، رئیس اورژانس پیش بیمارستانی و مدیر مرکز حوادث و فوریت‌های پزشکی کرمان در مورد مسمومیت این کودکان گفت: «موارد مسموم شده با کیک حاوی قرص بعد از انجام اقدامات درمانی سرپایی با حال عمومی مساعد از بیمارستان ترخیص شدند. هرچند با توجه به این که کیک و کلوچه‌هایی که توسط والدین کودکان به مراکز درمانی آورده شده با برند‌های مختلف و باز بوده و نمی‌توان در این مورد نظر داد، اما از همشهریان درخواست می‌شود قبل از استفاده از اینگونه مواد خوراکی بسته‌بندی شده، از سلامت کامل محصول و محتویات آن، اطمینان حاصل کنند.» حسن ضیاءالدینی، مدیرکل سلامت و تندرستی وزارت آموزش و پرورش هم چهارشنبه 20 آذر اعلام کرد: «به ما گزارش‌هایی رسیده است و وقتی این گزارش‌ها را دریافت کردیم به وزارت بهداشت نامه زدیم ضمن اینکه حراست آموزش و پرورش برای پیگیری و هماهنگی بخش‌های مربوط در جریان قرار گرفت.»
این که قرص‌ها در میان تولیدات 12 برند مختلف که در محل‌های گوناگونی تولید می‌شدند، پیدا شده بودند احتمال خرابکاری در خط تولید را ضعیف می‌کرد. از سوی دیگر تقریبا تمام کیک‌ها و ویفرهایی که به مراکز درمانی به عنوان نمونه برده شده بود، باز بودند. این شرایط اظهارنظر را برای کارشناسان سخت می‌کرد. چون از یک سو ممکن بود افراد به دلایلی بعد از باز کردن بسته خوراکی قرص را در آن تعبیه کرده باشند، از سوی دیگر هم خانواده‌ها تا بسته‌ای را باز نمی‌کردند نمی‌توانستند از وجود قرص در میان کیک و ویفر با خبر شوند. بنابراین کارشناسان مراجع قانونی با تردید در این زمینه اظهارنظر می‌کردند.
افزون بر این‌ها قرص‌هایی که در تمام گزارش‌ها میان این اقلام خوراکی دیده شده بود کاملا سالم و بدون هیچ تغییر در بافت و رنگ و شکل بودند. این شرایط ثابت می‌کرد که جاگذاری قرص در خوراکی‌ها در خط تولید رخ نداده و هر چه بوده بعد از تولید انجام شده است. چون امکان ندارد قرص‌ها در مراحل تولید و پخت و بسته‌بندی کاملا سالم باقی بمانند.
بازرسان وزارت بهداشت هم خطوط تولید و انبارهای برندهایی که مطرح شده بودند را مورد بازرسی قرار دادند و گزارش دادند هیچ مورد مشکوکی در این بخش دیده نشده و خطوط تولید سالم و بدون خطا هستند. اما پس از چند روز سایت اطلاع‌رسانی پلیس از قول پلیس مبارزه با مواد مخدر هرمزگان اعلام کرد: «از یک دستگاه نیسان چند عدد کیک که حاوی تعداد معدودی قرص بود کشف شده است.» به این ترتیب خبر رسما تایید شد.
رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران هدف از جاسازی قرص در کیک، را آسیب زدن به افکار عمومی و ایجاد تشویش و نگرانی دانست، چرا که اگر هدف مسمومیت و آسیب‌زدن بود، می‌توانستند با دسترسی به خمیر کیک، قرص را به صورت مایع در کیک، مخلوط و آن را مسموم کنند
استامینفون یا روانگردان؟
در زمان موج نخست انتشار خبر بیشتر گمانه‌زنی‌ها بر این بود که احتمالا قرص‌های جاساز شده در میان کیک‌ها و خوراکی‌ها حاوی مواد خطرناکی مانند قرص برنج یا مخدر و روانگردان‌هایی مانند اکستازی است. پلیس نیز این مورد را دور از ذهن نمی‌دانست. چون سال‌ها است که قاچاقچیان موادمخدر برای جابه‌جایی مواد مخدر و روانگردان‌ها از انواع و اقسام روش‌های جاسازی استفاده می‌کنند و اتفاقا اقلام خوراکی مختلف یکی از این روش‌ها است.
اما کمی بعد و پس از آزمایش نمونه‌هایی که به مراکز قانونی ارجاع داده شده بود، اعلام شد تمام قرص‌های جاساز شده در میان خوراکی‌های کودکان از قرص‌های معمولی و در دسترس همگان مانند استامینفون، آنتی هیستامین، رانیتیدین، آنتی‌بیوتیک، سیتریزین و حتی در مواردی کپسول‌های خالی بوده است. مسمومیت خفیف دانش‌آموزان کرمانی هم نشان می‌داد این نتیجه‌گیری درست بوده و قرص خطرناکی در میان خوراکی‌ها جاساز نشده. پلیس هم اعلام کرد عکس قرص اکستازی جاساز شده میان کیک مربوط به سال‌های گذشته بوده است. به این ترتیب به نظر می‌رسد هدف اشخاصی که دست به این کار زده‌اند تنها ارعاب و تشویش اذهان عمومی بوده است.
انبار کیک‌های مشکوک پلمپ شد
سرانجام 21 آذرماه رئیس هیات مدیره کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران از پلمب شدن چند انبار نگهدارنده کیک‌های آلوده به قرص خبر داد و گفت: «اگر از این انبارها کیکی توزیع شده باشد از بازار جمع‌آوری شده است.» سیدمحمدرضا مرتضوی هدف از جاسازی این قرص‌ها در کیک، توسط عاملان آن را آسیب زدن به افکار عمومی و ایجاد تشویش و نگرانی دانست، چرا که: «اگر هدف از جاسازی قرص در کیک‌ها مسمومیت و آسیب‌زدن بود، می‌توانستند با دسترسی به خمیر کیک، قرص را به صورت مایع در کیک، مخلوط و آن را مسموم کنند.»
تمام قرص‌های جاساز شده در میان خوراکی‌های کودکان از قرص‌های معمولی و در دسترس همگامی مانند استامینفون، آنتی‌هیستامین، رانیتیتدین، آنتی بیوتیک، سیتریزین و حتی در مواردی کپسول‌های خالی بوده است
هشدار وزارت بهداشت به فروشندگان مواد غذایی
در پی رخدادهای هفته گذشته و ماجرای مشکوک کیک‌های آلوده کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و دارو به تمام فروشگاه‌های مواد غذایی هشدار داد: «همه فروشگاه‌ها محصولات و فرآورده‌های غذایی را از شرکت‌های پخش مجاز و رسمی تحویل بگیرند و در صورت تحویل اقلام از پخش‌کننده‌های غیرمجاز، در مقابل پیامدهای آن مسئول خواهند بود. در این راستا به همه فروشگاه‌های مواد غذایی لزوم تامین اجناس از شرکت‌های توزیع و پخش مجاز، رسمی و شناسنامه‌دار مواد غذایی تاکید و توصیه می‌شود در صورت رعایت نشدن این نکته، با فروشگاه‌های عرضه‌کننده‌ای که اقلام خود را از توزیع‌کننده‌های غیررسمی و غیرمجاز تهیه کنند، برخورد قانونی خواهد شد.»
دیدگاه تان را بنویسید