یک جامعه‌شناس با اشاره به چرایی به خشونت کشیده شدن اعتراضات اخیر
مسئولان جایی که باید عذرخواهی کنند، نمی‌کنند
«متاسفانه مسئولان جایی که باید عذرخواهی کنند، نمی‌کنند؛ زمانی که باید استعفا بدهند، نمی‌دهند و موقعی که باید توضیح بدهند، نمی‌دهند.»
«میرمحمود حریرچی»، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا با بیان این مطلب؛درباره ارزیابی‌اش از به خشونت کشیده شدن اعتراضات اخیر، گفت: نکته اصلی در اعتراضات اخیر این است که مردم تا حدودی اعتمادشان به مسئولان از دست رفته است به ویژه نسل جوان که با بیکاری و عدم درآمد مواجه هستند و تقریبا امیدی ندارند و سرخورده‌اند. حال مسئولان دولت و دیگر نهادها هستند که باید این اعتماد از دست رفته را دوباره ایجاد کنند. مردمی که در معیشت‌شان به اعتراف خود مسئولان با مشکل مواجه هستند و امروز نیز اعلام کرده‌اند که ۶۰ میلیون نفر محتاج کمک حمایتی هستند.
وی ادامه داد: متاسفانه مسئولان به جای اینکه با مردم و جوانان همراهی کنند و حس اعتماد را در آنها ایجاد کنند که دولت به فکر رفاه و آسایش آنها و همچنین توسعه کشور است، می‌بینیم اقداماتی را می‌کنند که مردم چنین حس اعتمادی را نسبت به مسئولان ندارند و معتقدند آنها و خانواده‌هایشان در شرایط مرفه زندگی می‌کنند و به آنها توجهی ندارند و سهمیه‌بندی بنزین نیز جرقه‌ای از تجمع مشکلات مختلفی بود که مردم داشتند. این جامعه‌شناس تصریح کرد: درحقیقت افزایش قیمت بنزین جرقه‌ای بود تا مردمی که در شرایط عادی دچار استیصال هستند را با مشکلات بیشتری مواجه کند. این در حالی است که در شرایط عادی جامعه ما با توجه به مشکلاتی که وجود دارد، افسرده و خشن است و برخوردهای خشونت‌آمیز در جامعه بسیار رواج دارد و این را می‌توان از آمار بسیار بالای پرونده‌هایی که به قوه‌قضاییه و پزشکی قانونی می‌رسد، متوجه شد.
مسئولان نباید از قدرت برای ثروت‌‌اندوزی سوءاستفاده کنند
حریرچی خاطرنشان کرد: معتقدم دولت باید نشان دهد که به فکر مردم است و این را باید به اشکال مختلف به مردم نشان دهد. من به عنوان یک شهروند این احساس را ندارم که مسئولان دولتی به فکر مردم و رضایت‌مندی آنها از زندگی‌شان هستند. مسئولان باید نشان دهند که هم توانایی‌اش را دارند و هم می‌خواهند که در جهت آسایش، آرامش و رضایت‌مندی زندگی مردم حرکت کنند و همچنین باید نشان دهند که منافع ملی برای‌شان مهم است و این موضوعات را باید در عمل و برنامه مشخص نشان دهند. البته دیگر دیر شده است و مردم چند سال باید صبر کنند، از سوی دیگر مسئولان باید به رأیی که مردم در پای صندوق به این افراد داده‌اند احترام بگذارند، آن رای یعنی اینکه من اداره جامعه‌‌ام را به تو امانت می‌سپارم و مسئولان نیز نباید از این قدرت برای ثروت‌‌اندوزی سوءاستفاده کنند. معتقدم دولت باید نشان دهد که به فکر مردم است و این را هم باید به اشکال مختلف به آنها نشان بدهد.
در دولت‌های رفاهی، دولت طلبکار نیست و مردم طلبکارند
وی در واکنش به این پرسش که نقش اپوزیسیون ضدنظام در این اعتراضات چقدر بود؟ گفت: در کشورهایی که به صورت دموکراتیک اداره می‌شوند، این اتفاق هرگز نمی‌افتد، چراکه مردم حق خود را می‌شناسند و رابطه مشخصی بین مردم و دولت وجود دارد. دولت‌های آنها برخلاف دولت‌های ما دولت رفاهی هستند، در حالی که دولتها در کشورهایی مانند ما سیاسی هستند.
وی افزود: در کشورهایی که دولت رفاهی دارند یک رابطه مشخص بین دولت و ملت وجود دارد و در این دولتها دولت طلبکار نیست بلکه این ملت است که طلبکار است، چراکه حقش را می‌شناسد و اگر چنین مشکلاتی در آن کشورها باشد اعتراض می‌کنند، البته در آن کشورها نیز با کسانی که دست به اغتشاش بزنند، قاعدتا به دلیل اینکه ناامنی در جامعه ایجاد می‌کنند، برخورد می‌شود و نمونه آن را می‌توان در فرانسه دید.
با صدور مجوز، اعتراضات به اغتشاش کشیده نمی‌شود
حریرچی ادامه داد: در برخی از کشورها نیز مجوز برای تظاهرات گرفته می‌شود و پلیس از تظاهرکنندگان حمایت می‌کند تا کسی برای تظاهر کنندگان ایجاد مزاحمت نکنند. در این کشورها هیچ احتیاجی نیست که کشورهای بیگانه از آنها حمایت کنند و همچنین اعتراضات به اغتشاش کشیده نمی‌شود.
مردم ما از زمان جنگ در حال امتحان پس دادن و سختی کشیدن هستند، ازاین‌رو به صورت خودجوش به میدان می‌آیند و تعدادی نیز ممکن است هدایت‌شده در این قضیه وارد شوند و باعث شوند تر و خشک با هم بسوزند
در اعتراضات اخیر ۳ گروه به خیابان آمدند
حریرچی با اشاره به اینکه سه گروه در اعتراضات اخیر در خیابان حضور داشتند، تصریح کرد: به عقیده من سه گروه در اعتراضات اخیر در خیابان حضور داشتند، عده‌ای که به همه چیز اعتراض داشتند و بنزین بهانه‌ای برای شروع اعتراضات آنها شده بود و به صورت کاملا مسالمت‌آمیز اعتراض کردند.
وی افزود: گروه دیگر اراذل و اوباش بودند که ما در کشورمان چیزی که زیاد داریم، اراذل و اوباش است. در همه محل‌ها این افراد کارشان سرقت و زورگیری است. در اغتشاشات هفته گذشته نیز به گفته شاهدان عینی این افراد حضور داشتند و در مقابل فروشگاه‌ها ایستاده بودند و از مردم می‌خواستند فروشگاه‌ها را خراب کنند. البته این افراد در اعتراضات سال‌های گذشته نیز بودند، اما در آن اعتراضات، معترضان اجازه ورود به این افراد را نمی‌دانند، چراکه آن اعتراضات یک جریان کاملا سیاسی بود و افرادی که در آن تظاهرات شرکت می‌کردند، مطالبه سیاسی داشتند و می‌دانستند که چنین افرادی این جریان را به اشکال مختلف از مسیر خارج می‌کند. بنابراین اگر کسی می‌خواست نزدیک آنها هم شود، فوری او را طرد می‌کردند.
روشنفکران کمترین نقش را در اعتراضات ایفا کردند
به گفته حریرچی عمدتا در اعتراضات گذشته قشر متوسط جامعه و یا روشنفکر جامعه بودند و آنها اجازه نمی‌دادند، اراذل و اوباش وارد شوند، اما اعتراضات اخیر بیشتر جنبه عمومی پیدا کرد و در این اعتراضات روشنفکران کمترین نقش را ایفا کردند و کمترین حضور را داشتند. وی ادامه داد: در جنوب کشور نیز با توجه به آنچه که سعودی‌ها گفته بودند جنگ را به داخل ایران می‌‌کشانیم، اختلالاتی ایجاد شد و قضیه جدی‌تر بود، البته این موارد باید بیشتر بررسی شود. حریرچی درباره راهکارهای مناسب درباره این اتفاقات گفت: مسئولان باید صادقانه به مردم توضیح دهند که چه مشکلی دارند و اگر می‌خواهند مردم را همراه خود کنند باید به مردم بگویند، ما شما را می‌شنویم و حق با شماست و ما برنامه‌هایی برای رفاه حال شما داریم و حتی می‌توانند از مردم به دلیل نحوه گران کردن بنزین عذرخواهی کنند، اما متاسفانه دولت زورش می‌آید، عذرخواهی کند.آنها می‌توانند برای مردم مسائل را با شفافیت توضیح دهند، اما متاسفانه هنوز چنین اقدامی از سوی دولت صورت نگرفته است.
در اعتراضات، تر و خشک با هم سوختند
این جامعه شناس تاکید کرد: مردم ما از زمان جنگ در حال امتحان پس دادن هستند. همین سختی را که مردم در این کشور تحمل می‌کنند، اگر در جای دیگری بود قطعا تحمل نمی‌کردند، در آنجا تشکل‌هایی هستند که اعتراض می‌کنند، اما ما این تشکلات را نداریم و مردم به صورت خودجوش می‌آیند و یک تعدادی نیز ممکن است هدایت‌شده در این قضیه وارد شوند و باعث شوند تر و خشک با هم بسوزند.
معتقدم دولت باید نشان دهد که به فکر مردم است و این را باید به اشکال مختلف به مردم نشان دهد. من به عنوان یک شهروند این احساس را ندارم که مسئولان دولتی به فکر مردم و رضایت‌مندی آنها از زندگی‌شان هستند
آلونک‌نشین‌ها دست به اعتراض نمی‌زنند
حریرچی در پاسخ به این که گفته می‌شود این احتمال وجود دارد که در آینده با توجه به افزایش قیمت بنزین و سخت‌تر شدن شرایط زندگی شاهد اعتراضاتی از سوی حاشیه‌نشینان باشیم، تصریح کرد: این مسئله بعید است و رخ نمی‌دهد. ما ۱۵ میلیون جمعیت حاشیه‌نشین در اطراف شهرهای کلان داریم و ۵ میلیون نفر نیز در حاشیه مرزها هستند، البته این‌ها مرزنشین نیستند، بلکه آلونک‌نشین هستند. این افراد آنچنان گرفتار زندگی خود هستند، که اگر فکر کنیم این‌ها در آینده اعتراض خواهند کرد، اشتباه است، چراکه آنها اصلا فکر می‌کنند، زندگی‌شان همین است. اتفاقات هفته گذشته اگرچه در حاشیه شهرها بود، اما در میان آلونک‌نشین‌ها این اتفاق نیفتاده است. این اعتراضات را در جاهایی دیدیم که شهرهای حاشیه‌ای محروم کلانشهرها هستند.
در کشور ما بیش از همه نسل جوان صدمه دیده است
وی ادامه داد: در این جریانات همیشه قشر مرفه جامعه چون در رفاه است، نوعی محافظه‌کاری دارند. اقشار پایین هم از آنجا که بیش از حد درگیر بدبختی‌های زندگی‌شان هستند، درگیری‌های خاص خود را دارند و این قشر متوسط است که نماینده اعتراضات است و حرکت‌هایی را انجام می‌دهد. کسانی که بیش از همه صدمه دیده‌اند به ویژه نسل جوان هستند که در اعتراضات حضور پیدا می‌کنند؛ اعم از تحصیلکرده و غیرتحصیلکرده چراکه در کشور ما بیش از همه نسل جوان صدمه می‌بینند.
در آینده با حرکت‌های صنفی مواجه خواهیم شد
حریرچی با بیان اینکه در آینده با حرکت‌های صنفی مواجه خواهیم شد، خاطرنشان کرد: در اعتراضات صنفی مبنای اعتراض تعریف شده و حقوق کاملا مشخص است و مسئولان باید جوابگو باشند و تفاوت آن با اعتراضاتی که جنبه عمومی دارد، این است که کسی ورود به آن نمی‌تواند داشته باشد، چراکه بحث صنفی است و تحت تاثیر احساسات قرار نمی‌گیرند و مطالبه‌گری آنها کاملا مشخص است. در اعتراضات اخیر مطالبات مردم خیلی کلی بود.
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: اصناف باید شرایطی را داشته باشند که مسالمت‌آمیز درد و رنج‌شان را به زبان بیاورند و افرادی نیز پاسخگوی این اعتراضات باشند، اما متاسفانه در زمان پاسخگویی، مسئولان پاسخی نمی‌دهند. به نظرم باید تجدیدنظری صورت گیرد تا افراد لایق بر سر کار بیایند افرادی که وطن‌شان را دوست دارند و خودشان را در خدمت مردم ببینند و نه مردم را در خدمت خودشان.
دیدگاه تان را بنویسید