به بهانه ۱۲مرداد؛ روز بدون طلاق
امروز نمی‌توانید طلاق بگیرید
آسو محمدی
6 مرداد خبری با این مضمون منتشر شد: «12 مرداد همزمان با سالروز ازدواج حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س)، هیچ طلاقی در کشور ثبت نمی‌شود.» مسعود سلطانی‌فر، وزیر ورزش و جوانان، در نامه‌ای به سید علیرضا آوایی، وزیر دادگستری پیشنهاد عدم ثبت طلاق در روز ۱۲ مرداد ۹۸ مصادف با سالروز ازدواج آسمانی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه (س) به منظور گرامی داشت این روز، تکریم نهاد خانواده و امر ازدواج را داده بود که مورد موافقت وزیر دادگستری قرار گرفت. آوایی در نامه‌ای به رئیس حوزه ریاست قوه قضائیه خواست تا قضات دادگاه‌های خانواده سراسر کشور هیچ واقعه طلاقی را در روز ۱۲ مرداد به ثبت نرسانند. به این بهانه بد نیست بر وضعیت طلاق در چند سال اخیر مروری داشته باشیم.
هر ساعت ۲۰نفر در کشور طلاق می‌گیرند
افزایش آمار طلاق در ایران یکی از مسائل اجتماعی است که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. «هر ساعت ۲۰ نفر در ایران طلاق می‌گیرند» و به ازای هر هزار مورد ازدواج، ۳۱۸ مورد طلاق رخ می‌دهد. براساس اعلام سازمان ثبت احوال ایران از تیرماه 97 تا تیرماه سال 98، ۱۷۵ هزار و ۶۱۴ طلاق در ایران ثبت شده است.
همچنین پیش از این سیف‌الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور از ثبت ۶۰۸هزار و ۹۷۷ مورد ازدواج و ۱۷۴هزار و ۵۹۷ واقعه طلاق در سال 96 خبر داد و این یعنی آمار طلاق نسبت به آمار پایانی سال٩۵ که ١۶۵هزار و ٩٧١ مورد بوده، نسبت طلاق‌ها به ازدواج‌های ثبت‌شده در یک سال به ۲۹درصد رسیده است که بالاترین آمار در تاریخ ثبت احوال ایران از سال ۱۳۴۴ است.
تهران؛ پایتخت طلاق ایران
در این میان رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق با ارائه آماری درباره طلاق و ازدواج در ایران گفته بود که استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، فارس، خوزستان، آذربایجان شرقی، مازندران، البرز، گیلان و آذربایجان غربی بیشترین آمار طلاق را به خود اختصاص داده‌اند.
افزایش طلاق در کشور به معضلی بزرگ و آسیب اجتماعی تبدیل شده که بنیان خانواده‌ها و سرمایه‌های اجتماعی و به تبع آن منابع انسانی را نشانه رفته است. مسئله طلاق و افزایش روند آن نگرانی‌های زیادی را در آینده فرهنگی و نسلی کشور به وجود آورده است. کارشناسان مسئله اعتیاد، وضعیت نامطلوب اقتصادی به تبع آن بیکاری و رواج سبک زندگی غربی در سطح جامعه و در سطح خانواده نداشتن شناخت، نداشتن امید به تغییر، نبود تفاهم، تکراری شدن و دخالت خانواده را از مهم‌ترین علل اصلی طلاق در جامعه کنونی می‌دانند.
میانگین سنی ازدواج؛ مردان ۲۷.۳ سال، زنان ۲۲.۸
به گفته ابوترابی میانگین سنی ازدواج در مردان ۲۷.۳ سال و در زنان نیز ۲۲.۸ سال به ثبت رسیده است. با توجه آمارهای سازمان ثبت احوال تعداد طلاق‌ها از آغاز دهه ۱۳۷۰، روندی صعودی داشته است. اما از اوایل دهه ۱۳۸۰ همزمان با افزایش تعداد ازدواج‌ها که بیشتر مربوط به متولد دهه ۱۳۶۰ بود، تعداد طلاق‌ها هم افزایش یافت. تا جایی که در سال ۱۳۸۵، تعداد طلاق‌ها به بیش از 2برابر سال ۱۳۷۵ رسید. با این حال از سال ۱۳۸۹، با آغاز کاهش تعداد ازدواج‌ها، تعداد طلاق‌ها همچنان در حال افزایش است.
نارضایتی جنسی؛ یکی از دلایل اصلی طلاق
در این میان در ایران تحقیقاتی در مورد دلایل طلاق انجام شده است اما معمولا نتایج این تحقیقات که بیشتر توسط نهادهای دولتی انجام می‌شود، منتشر نمی‌شود. اما دو سال پیش شهیندخت مولاوردی، معاون وقت رئیس جمهوری، نارضایتی جنسی را به عنوان یکی از دلایل اصلی طلاق اعلام کرد. پیش از آن هم نتایج یک تحقیق دانشگاهی در رسانه‌ها منتشر شد که دلیل عمده طلاق را مشکلات جنسی دانسته بود. افزایش آمار طلاق در ایران، طی دو سال اخیر بحث‌برانگیز بوده است. با وجود این تغییرات، و اینکه آمار ازدواج کم شده یا سن ازدواج بالاتر رفته، ازدواج همچنان اهمیت خود را حفظ کرده است.
طلاق، قبل از سالگرد ازدواج
از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین شاخص‌‌هایی که در موضوع طلاق مطرح می‌شود، طول مدت زندگی مشترک است. شاخصی که چندان حال خوشی در کشور ما ندارد، چرا که در سال ۹۴، ۱۳ درصد از زوجینی که طلاق گرفته‌اند، حتی یک‌سالگی پیوند ازدواج خود را هم جشن نگرفته و کمتر از یک سال طلاق گرفته‌اند. میانگین طول زندگی مشترک در زوجینی که با طلاق مواجه شده‌اند در کشور ما ۸.۳ سال است. بر اساس آمارهای موجود، دوام زندگی ۶۰ درصد طلاق‌‌های ثبت شده، کمتر از ۵ سال بوده است که از این مقدار ۱۳ درصد آن طول زندگی مشترک‌شان به یک سال هم نکشیده است. اما نکته عجیبی که در آمارهای ارائه شده از سوی مسئولان امر وجود دارد تعداد بالای طلاق در سنین بالاست؛ به‌طوری که ۳۰ درصد از ازدواج‌‌هایی که ۳۰ سال از زندگی مشترک شان گذشته است با طلاق مواجه شده‌اند. البته علت این بالا بودن را می‌توان در جمعیت زیاد این گروه به نسبت گروه‌‌های دیگر مشاهده کرد.
طلاق؛ نشانی از گسیختگی اجتماعی
در این میان صنعتی شدن و شهرنشینی تغییرات ساختاری به دنبال خود آورد و نهاد خانواده نیز از این تغییرات تاثیر پذیرفت چرا که این دو عوامل نقش مهمی در کاهش باروری و افزایش امید به زندگی داشت. در نتیجه زمینه برای تحصیلات و مشارکت زنان فراهم شد، سن ازدواج و فرزندآوری بالا رفت و به دنبال آن فردگرایی، افزایش توقعات و انتظارات از زندگی زناشویی و افزایش درآمد زنان، تاثیر مهمی در افزایش طلاق داشته است. با توجه به اینکه طلاق در دهههای اخیر در کشورهای صنعتی و بیشتر کشورهای در حال توسعه روندی صعودی به خود گرفته است و از آنجایی که ایران کشوری در حال توسعه است و نهاد خانواده تحت تاثیر روند مدرنیزاسیون دچار تغییراتی شده است و به طور مستقیم مفهوم توسعه به معنی پیشرفت و افزایش ظرفیت‌های تولیدی اعم از ظرفیت‌های فیزیکی، انسانی و اجتماعی را نشانه رفته است؛ جامعه‌ای که فردگرایی در آن رشد پیدا کرده و انسجام و یکپارچگی‌اش تحت شعاع این گیسختگی ناشی از طلاق قرار می‌گیرد.
دو سال پیش شهیندخت مولاوردی، معاون وقت رئیس‌جمهوری، نارضایتی جنسی را به عنوان یکی از دلایل اصلی طلاق اعلام کرد. پیش از آن هم نتایج یک تحقیق دانشگاهی در رسانه‌ها منتشر شد که دلیل عمده طلاق را مشکلات جنسی دانسته بود
آموزش؛ حلقه مفقوده در مقوله ازدواج
تحقیقات مختلف در ایران نشان می‌دهند آموز‌ش‌های پیش از ازدواج در بهبود کیفیت ازدواج نقش مهمی دارند و جدی نگرفتن آموزش صحیح مهارتهای همسرداری نه در مدرسه و نه در دانشگاه و اکتفا به درسی دو واحده یا مشاوره ای دو ساعته پیش از ازدواج که آن هم خیلی اوقات اجرا نمی‌شود، نتیجه‌اش می‌شود آمارهای روبه رشد و روند افزایش سالانه طلاق.
از سوی دیگر باید به این نکته هم توجه داشت که جوانان امروز جامعه ایران با جوانان دهههای پیش تفاوت‌های بسیاری در جامعه‌پذیری و فرهنگ‌پذیری دارند. ادامه تحصیل تا مدارج بالا، استقلال مالی قبل و بعد از ازدواج، حضور در پست‌ها و مشاغل مختلف، مقوله ازدواج را برای جوانان ایرانی از اولویت انداخته و کم ارزش کرده است. دیگر کوتاه آمدن و سازش زن و مرد در مقابل قصورات و تقصیرهای هم، معنای فداکاری و ایثاری از روی علاقه نداده و به معنای به خطر افتادن منافع تفسیر می‌شود. به همین دلیل می‌بینیم که مسئولان قوه قضاییه اعلام می‌کنند ۶۰ درصد دادخواست‌‌های طلاق به درخواست زنان و رتبه‌بعدی متعلق به طلاق‌‌های توافقی است.
فضای مجازی، شتاب‌دهنده طلاق؟
با این حال اگر از بیکاری و اعتیاد که پای ثابت تمام گزارش‌‌های علل طلاق هستند بگذریم، چندسالی هست فضای مجازی کم کم در حال سفت کردن جای پای خود در میان علل طلاق است. البته باید گفت که بر خلاف گزارش برخی از دستگاه‌‌ها که فضای مجازی را عامل مستقیم طلاق می‌دانند، این فضا به شکلی غیرمستقیم و در اصل در نقش شتاب‌دهنده گرایش به طلاق عمل می‌کند. افزایش فردگرایی به واسطه حضور شبکه‌‌های اجتماعی در جامعه ایران، افزایش روابط و تسهیل آن، افزایش مصرف‌گرایی و تجمل گرایی و همچنین رواج سبک زندگی غیر ایرانی، افزایش گرایش به اعتیاد و مواردی از این دست، ارمغانی است که فضای مجازی برای خانواده ایرانی در پی داشته که در بسیاری از موارد زوجین را به نقطه طلاق رسانده است. این بدان معنی نیست که فضای مجازی تماما مخرب بوده و کارایی نداشته، بلکه وضعیت نظارت بر محتوای آن سبب بروز آسیب‌‌های جدی شده است.
هر ساعت ۲۰ نفر در ایران طلاق می‌گیرند و به ازای هر هزار مورد ازدواج، ۳۱۸ مورد طلاق رخ می‌دهد. براساس اعلام سازمان ثبت احوال ایران از تیرماه 97 تا تیرماه سال 98، ۱۷۵ هزار و ۶۱۴ طلاق در ایران ثبت شده است
سخن آخر اینکه لازم است در این زمینه همه دستگاه‌های متولی در حوزه ازدواج و طلاق تمهیدات لازم را بیندیشند و راه چاره‌ای برای این گسیختگی تلخ اجتماعی پیدا کنند و برای برون رفت از این وضعیت، آموزش‌ها و مهارتهای کافی را در سال‌های قبل از ازدواج به افراد جامعه ارایه دهند.
دیدگاه تان را بنویسید