هدف ظریف از دیدار با سناتور آمریکایی چه بود؟
سنگ‌اندازی پیش پای گروه «بـی»
سرنخ، گوشی آیفون «دایان فاینستاین» است و خبرنگاری که در حال قدم زدن در کنگره بوده و چشمش چرخیده است. آنچه که دیده بود را توئیت کرد؛ یعنی شماره ظریف روی صفحه گوشی خانم سناتور را. و خبر دست به دست چرخید و از هاله‌های ابهام بیرون آمد و دیروز از قول سخنگوی وزارت خارجه، کاشف به عمل آمد که آنچه حالا «جیک شرمن»، خبرنگار ان‌بی‌سی دیده، درست بوده است. البته علاوه بر تایید این خبر، عضو کمیسیون امنیت ملی هم با طرح این سوال که چه کسی اجازه این کار را به ظریف داده، تاکید کرد که مجلس قطعا از ظریف درباره دیدارش با سناتور آمریکایی توضیح خواهد خواست.
محبوبه ولی
روزهای بعد مشخص شد، این فقط جیک شرمن، خبرنگار ان‌بی‌سی نبوده که شماره ظریف را روی صفحه گوشی سناتور فاینستاین دیده است؛ نشریه آمریکایی «پولیتیکو» هم چند روز بعد نوشت که خبرنگارانش می‌گویند، خودشان در آسانسور دیده‌اند که صفحه مشخصات ظریف در بخش مخاطبین گوشی فاینستاین باز بوده است.
به سراغ مدیر ارتباطات دفتر او رفته‌اند تا ته و توی ماجرا را دربیاورند، اما او گفته: «من نمی‌توانم درباره افرادی اظهارنظر کنم که خانم سناتور با آنها صحبت می‌کند یا صحبت نمی‌کند.»
هرچند که مدیر ارتباطات دفتر فاینستاین به سوال درباره دیدار او با ظریف، جواب سربالا داده بود، اما بالاخره خبرنگاران از منابع دیگر توانستند پی به چندین دیدار ظریف و سناتور دموکرات آمریکایی به صرف شام ببرند. وقتی صحت خبر تایید شد، دفتر فاینستاین، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که «این دیدار با «مشورت با وزارت خارجه» آمریکا صورت گرفته است. دفتر پیش از این دیدار با وزارت خارجه در تماس بود تا هم به آنها اطلاع دهد که این دیدار صورت می‌گیرد و هم آخرین اطلاعات را از فعالیت‌های ایالات متحده و ایران دریافت کند.»
واکنش وزارت خارجه آمریکا اما این بود که « این دیدار به درخواست این وزارتخانه انجام نشده است.» با این حال به نظر می‌رسد، کاخ سفید و وزارت خارجه‌اش چندان هم از دیدار فاینستاین با ظریف دلخور نباشند، چراکه در این صورت انتظار می‌رفت سناتور دموکرات خود را متهم به نقض قانون لوگان کنند، اما کاخ سفید درباره این دیدار سکوت کرد.
تلاش بی‌حاصل برای ارتبط میان ظریف و پمپئو
به نظر می‌رسد این سناتور کهنه‌کار دموکرات با توجه به آشنایی دیرینه که با ظریف داشته، تلاش می‌کند تا ارتباط میان وزاری خارجه ایران و آمریکا را برقرار کند.
سناتور ایالت کالیفرنیا قبل از جنجال رسانه‌ای درباره دیدارش با ظریف، بیانیه‌ای صادر کرده و گفته بود: «وقتی هر دو طرف به دنبال راه‌حلی برای یک مشکل هستند، جنگ برای حل آن مشکل ضرورت ندارد. من مؤکداً از وزیر خارجه پمپئو می‌خواهم تا با وزیر خارجه ظریف، که می‌دانم خواهان دیدن جنگ با آمریکا نیست، ارتباط برقرار کند.»
هرچند که ظریف دیروز گفت اگر پمپئو با او تماس بگیرد، پاسخ نخواهد داد. او در مصاحبه با خبرگزاری رویترز درباره احتمال تماس میان وزرای ایران و آمریکا گفت که چنین اتفاقی نخواهد افتاد و بعد هم توضیح داد: «چرا من باید تماس تلفنی پمپئو را جواب بدهم در حالی که او هر بار درباره ایران صحبت می‌کند به من هم بی‌احترامی می‌کند؟» بدین ترتیب به نظر می‌رسد تلاش خانم سناتور دست کم در این مورد به جایی نرسیده؛ به ویژه که دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل نیز اعلام کرده که ظریف و پمپئو هرگز به طور مستقیم گفتگو نکرده‌اند.
سخنگوی وزارت خارجه: هدف این گونه دیدارها که وقت و نیروی زیادی نیز از وزیر امور خارجه در سفرهای فشرده ایشان می‌گیرد، جلوگیری از تاثیرگذاری گروه‌های فشار همچون «گروه بی» بر جامعه سیاسی و افکار عمومی آمریکاست و به همین دلیل هم با واکنش شدید تندروها مواجه می‌شود
ظریف باید توضیح دهد
در ایران اما خبر دیدار ظریف و اولین زن یهودی در سنای آمریکا ممکن است بحث‌برانگیز شود. هرچند که در این چند روز بسیاری به سابقه آشنایی ظریف و فاینستاین در سال‌ها پیش اشاره و همچنین تاکید می‌کنند که فاینستاین از ابتدا حامی برجام بوده و بعد هم وقتی ترامپ تصمیم به خروج از آن گرفت، یکی از ۱۲ سناتوری بود که پای نامه‌ای خطاب به ترامپ را امضا کرد که در آن از رئیس‌جمهور آمریکا خواسته شده بود در برجام بماند، اما به هر حال این شرح حال از مواضع سیاسی میزبان ظریف، دلایل قانع‌کننده‌ای برای برخی چهره‌های سیاسی در داخل کشور نیست.
نقوی حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، یکی از همان چهره‌هاست که دیروز به این موضوع واکنش نشان داد و به فارس گفت: «وقتی آقای ظریف وزیر امور خارجه با سناتور آمریکایی گفت‌وگو کرده است باید توضیح دهد با چه مجوزی این کار را کرده و چه کسی به وی چنین توصیه‌ای را کرده است؛ ضمن اینکه محتوا و متن مذاکرات را هم باید به مقامات و مسئولان عالی‌رتبه کشور اعلام کند.»
او با بیان اینکه واشنگتن با سیاست چماق و هویج به دنبال آن است که مسئولان ایرانی را مجددا به پای میز مذاکره بکشاند، ادامه داده است: «هدف آنها گام برداشتن در همین مسیر است اما بدترین تصمیم در شرایط فعلی برای نظام جمهوری اسلامی مذاکره مجدد با آمریکایی‌ها است و طرح موضوع مذاکره با آمریکایی‌ها کاملاً اشتباه است.»
درنهایت نقوی حسینی تاکید کرد که مجلس قطعا از محمدجواد ظریف درباره دیدار با سناتور آمریکایی توضیح خواهد خواست.
احتمالا قرار بر این نبوده تا چنین دیدارهایی افشا شود اما حالا که افشا شده، ظریف دوباره ناگزیر خواهد بود با فشارهای داخلی دست و پنجه نرم کند. به نظر می‌رسد او تمام راه‌های موجود برای فیصله دادن به تنش را امتحان می‌کند؛ او به شیوه خود قصد دارد از آن بخش از بدنه سیاسیون ایالات متحده که گمان می‌کند برخلاف ترامپ می‌توان با آنها بر سر میز مذاکره نشست، استفاده کند تا شاید بتواند درهایی را برای گفتگو باز نگه دارد.
عضو کمیسیون امنیت ملی: وقتی وزیر امور خارجه با سناتور آمریکایی گفت‌وگو کرده باید توضیح دهد با چه مجوزی این کار را کرده و چه کسی به وی چنین توصیه‌ای را کرده است. مجلس قطعا از ظریف درباره این دیدار توضیح خواهد خواست
خیالتان راحت؛ مذاکره‌ای در کار نیست
در عین حال اما کم نیستند کسانی که تمام و کمال دست از امید به هر آمریکایی با هر سابقه سیاسی و شکل و شمایلی شسته‌اند و به ظریف نیز اجازه نمی‌دهند به این سمت و سو حرکت کند. سخنگوی وزارت خارجه دیروز سعی کرد تا با ارائه توضیحاتی، از هر نوع فشار و حاشیه و جنجال در داخل بر سر این موضوع جلوگیری کند. سیدعباس موسوی، دیروز درباره دیدار ظریف و فاینستاین به خبرنگاران گفت: «بیش از دو دهه است که در جهت روشنگری و تبیین سیاست‌های جمهوری اسلامی، با نخبگان سیاسی غیردولتی آمریکا شامل اعضای کنگره (که مقام دولتی محسوب نمی‌شوند) گفتگو و تبادل‌نظر می‌شود. این افراد نه مقام دولتی هستند و نه اختیار مذاکره دارند و نه مسئولین ایران با آنها مذاکره کرده و یا خواهند کرد.»
او ادامه داد: «هدف این گونه دیدارها - که البته وقت و نیروی زیادی نیز از وزیر امور خارجه در سفرهای فشرده ایشان می‌گیرد - جلوگیری از تاثیرگذاری گروه‌های فشار همچون «گروه بی» بر جامعه سیاسی و افکار عمومی آمریکاست و به همین دلیل هم با واکنش شدید و عصبانیت تندروها مواجه می‌شود.»
موسوی با توضیحاتش خواسته این اطمینان را بدهد که اولا مذاکره‌ای در کار نیست، چراکه اساسا کسانی مانند فاینستاین نخبگان غیردولتی آمریکا هستند و اصلا اجازه مذاکره ندارند و دوم اینکه اگر چنین دیدارهایی نباشد، تندروهایی مانند بولتون جای خود را فضای سیاسی آمریکا بیشتر باز می‌کنند.
از سوی دیگر دموکرات‌ها همچنان به عنوان جریان رقیب دولت ترامپ، بر سر ایران با او اختلاف‌نظر دارند، شاید ظریف در دیدارهایش با دموکرات‌ها به دنبال افزایش این شکاف است تا مبادا دولت ترامپ بتواند آنها را در مواجهه با ایران، با خود همراه کند یا حتی دور بزند. اما دلیل ظریف برای این دیدارها هرچه که باشد، مسئله اصلی این است که برخی در داخل شیوه او را در سیاست خارجی نمی‌پسندند و همین باعث می‌شود که یک سرنخ کوچک از چنین دیدارهایی، رشته درازی پیدا کند.
دیدگاه تان را بنویسید