گل یا پوچ بر سر ادلب

محبوبه ولی، روزنامه نگار

روسیه، ایران و ترکیه، این روزها اشتراکات متعددی دارند؛ هر سه از سوی آمریکا تحریم شده‌اند، ارزش پول ملی هر سه به شدت افت کرده، هر سه با داعش مبارزه می‌کنند یا دست کم ادعای مبارزه با او را دارند و هر سه نقشی کلیدی در سوریه دارند و اتفاقا نشست جمعه‌شان هم بر سر سوریه و مشخصا استان ادلب است.  ادلب از شهرهای شمال باختری سوریه و در نزدیکی حلب است. آخرین استان سوریه است که در دست تروریست‌ها باقی مانده و به مناقشه‌ای میان طرفین دعوا در سوریه تبدیل شده است.

رایزنی پوتین درباره تحریکات شیمیایی در ادلب

ارتش سوریه در حال تدارک عملیات در این شهر به منظور پاکسازی آخرین استان سوریه از تروریست‌هاست و از سوی دیگر مخالفان دولت این کشور مدعی شده‌اند که دمشق برای این منظور متوسل به سلاح شیمیایی شده است؛ همان ادعایی که در مورد آزادسازی حلب و غوطه شرقی نیز مطرح شده بود.  پیش از این اما مقامات روسی اعلام کرده بودند استفاده دولت سوریه از سلاح شیمیایی، سناریوی سازمان جاسوسی انگلیس با همکاری تروریست‌هاست تا بهانه لازم برای حمله آمریکا، فرانسه و انگلیس به سوریه را فراهم کنند. وزات دفاع روسیه در این افشاگری از گروهی موسوم به «کلاه سفیدها» سخن گفته بود که محموله‌های عظیم مواد سمی را به یک انبار مورد استفاده تروریست‌ها در استان ادلب منتقل کرده‌اند.

روز گذشته، «یوری یوشاکوف»، دستیار ویلادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مصاحبه‌ای با روزنامه «ایزوستیا» گفت که  پوتین در نشست روز جمعه در تهران احتمالاً با مقام‌های ایران و ترکیه درباره اقدامات تحریک‌آمیز احتمالی در شهر «ادلب» سوریه رایزنی خواهد کرد.

او درباره گزارش‌های موجود پیرامون احتمال وقوع حمله شیمیایی در سوریه هم اظهار کرد که پیرامون این موضوع و تمامی جنبه‌های سازش در سوریه و مسائلی که اوضاع را وخیم می‌کنند نیز رایزنی خواهند کرد.

جمعه می‌تواند سرنوشت ادلب را تعیین کند

با این تفاسیر بسیاری از تحلیلگران معتقدند که نشست روز جمعه می‌تواند سرنوشت ادلب را تعیین کند. محمدصالح صدقیان، رئیس مرکز عربی مطالعات ایران روز گذشته با بیان اینکه گروه‌های تروریستی حاضر در ادلب، آخرین حلقه زنجیره تروریست‌ها در سوریه هستند، گفته است: نشست این هفته تهران تعیین کننده است و ترکیه، ایران و روسیه می‌توانند راه حلی پیدا کنند تا ارتش وطنی سوریه بدون جنگ، خونریزی و کشتار مردم بیگناه وارد این منطقه شود.

او به نقش تعیین کننده ترکیه در این سرنوشت اشاره و تصریح کرده است: اگر حُسن نیت سران ترکیه و هماهنگی با ایران و روسیه وجود داشته باشد این نشست می تواند موثر باشد و در نهایت راه حلی ارائه شود که هم به نفع ترکیه هم نظام بشار اسد و حتی به نفع گروه های مسلح در ادلب باشد.

او احتمال اینکه آمریکا بخواهد طی چند روز آتی و قبل از برگزاری نشست ایران و ترکیه و روسیه، اقدام نظامی بکند را ضعیف دانسته و گفته است:  «ترامپ پیش از این اعلام کرده است که می خواهد از سوریه عقب نشینی کند امروز هم به نظر می رسد عمده ترین هدف ترامپ در سوریه فشار بر جمهوری اسلامی ایران است. جبهه النصره یا هرگروه دیگر برگه های سوخته هستند. اکنون و در آخر سال 2018 ، شرایط با سال های 2014 و 2015 بسیار فرق کرده است امروز مشکل آمریکا و اسرائیل ادلب و النصره و اینها نیست مشکل آنها گروه های مقاومت و ایران است.»

چشم امید تل آویو

 به نشست تهران

او و تحلیلگران دیگر معتقدند که خروج ایران از سوریه نه تنها مشکل واشنگتن، بلکه مشکل اصلی تل آویو نیز هست. خروج ایران و نیروهایش از سوریه، همواره یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های اسرائیل از روسیه بوده است. تیرماه همزمان با سفر ولایتی به روسیه و دیدار او با پوتین، بنیامین نتانیاهو نیز در روسیه بود و با پوتین دیدار کرد و در پی آن دیدار، هاآرتص مدعی شد که روسیه برای خروج نیروهای ایران از مرزهای جنوب روسیه تلاش می‌کند.

روزنامه عربی «الیوم» روز گذشته گزارشی منتشر کرده مبنی بر اینکه چشم تل آویو به نشست سه جانبه تهران است و همچنان برای خروج نیروهای ایران از سوریه متکی به روسیه است، در حالی که روسیه در هیچ یک از نشست‌هایی که با مسئولان ایرانی داشته، تعهدی در مورد خروج نیروهای ایرانی از سوریه نداده است.

این رسانه عرب زبان ضربه نظامی به فرودگاه نظامی المزّه در نزدیکی پایتخت سوریه را منسوب به اسرائیل دانسته و ادامه داده که گرچه تل آویو نه به صورت رسمی و نه به در رسانه های عبری، مسئولیت این ضربه نپذیرفته و با تکیه بر روایت منابع سوری بر این مساله تاکید کرده که انفجار این فرودگاه نتیجه یک اتصال برقی بوده است، اما واقعیت این است که تل آویو پشت این ضربه قرار دارد.

الیوم افزوده که اسرائیل به خوبی می‌داند که تمام محاسباتش در سوریه، تهدیدات، حملات هوایی و اقدامات دیپلماتیک آن، شکست سختی خورده است و حالا به دنبال آن است تا به این شکل، بر روسیه، ترکیه و ایران فشار وارد کند، تا در نهایت موجب خروج نیروهای ایرانی از سوریه شود.

شواهدی برای امید واهی

روسیه اما تا به حال وعده مورد انتظار تل آویو را به نتانیاهو نداده است، سابقه دشمنی اردوغان با اسرائیل هم امکان تکیه اسرائیل به ترکیه را از بین می‌برد و از سوی دیگر ایران نیز مجدانه برای حفظ جایگاه و موقعیت خود در سوریه تلاش می‌کند.

محمدجواد ظریف در آستانه نشست سه جانبه ترکیه، ایران و روسیه، روز گذشته به دمشق سفر کرده و در آستانه ورودش تاکید کرده که بقایای تروریست‌ها باید از ادلب پاکسازی شده و این منطقه در اختیار مردم سوریه قرار بگیرد.

او همچنین ادامه داده که در اجلاس روز جمعه تهران در مورد نحوه برخورد با بقایای گروه‌های تروریستی به ویژه تکفیری‌های جبهه النصره رایزنی خواهیم کرد.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز روز گذشته در یک کنفرانس خبری در دانشگاه مسکو با بیان اینکه وضعیت فعلی منطقه ادلب را نمی‌توان در درازمدت تحمل کرد، محور نشست تهران را آزادسازی ادلب عنوان کرده و گفته است: «دولت سوریه، هم‌پیمان روسیه، این حق را دارد که شبه‌نظامیان را از شمال ادلب بیرون کند. مسکو منافع خود را بر دیگر طرف‌ها تحمیل نمی‌کند ولی در عین حال سیاست‌های مستبدانه واشنگتن را هم نمی‌پذیرد.»

علاوه بر اینها، سه کشور در نشست‌های قبلی خود در مورد سوریه نیز هر بار بر عزم خود برای ادامه همکاری‌های سه جانبه با هدف استقرار صلح و ثبات در سوریه تاکید کرده‌اند. با احتساب این شواهد بعید به نظر می‌رسد، نتیجه‌ای که مورد اقبال تل آویو و واشنگتن باشد از این نشست به دست بیاید.

اما از طرف دیگر با توجه به تلاش‌های تیم مقابل یعنی آمریکا و اسرائیل و کشورهای غربی برای تقویت گروه‌های موجود در ادلب، اینکه این نشست سه جانبه بتواند منجر به نجات ادلب از گروه‌های تروریستی شود، بخش سخت کار برای سه کشور خواهد بود.