کلیدِ قفل چندساله پرونده FATF حالا در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام است
یک دهه کشمکش و مناقشه در ایستگاه پایانی
نهال فرخی
این روزها مجمع تشخیص مصلحت نظام به واسطه پیگیری‌های دولت و دستور رهبری در حال بررسی دوباره لوایح CFT و پالرمو است و از این رو بحث پیوستن به FATF بیش از هر وقت داغ است و همه منتظر تصمیم مجمع هستند. چنان که گمانه‌زنی‌ها درباره تصمیم مجمع و توصیه‌ها به این نهاد تصمیم‌گیرنده نیز جدی‌تر شده است.
اکنون نیز خبرهایی که از گوشه و کنار دولت، بهارستان و مجمع تشخیص شنیده می‌شود، حکایت از این دارد که زمان کوتاهی تا تصمیم‌گیری مجمع برای پرونده چندساله FATF زمان باقی مانده است.
پرونده‌ای که از زمان دولت حسن روحانی تا به امروز به دلیل مخالفت‌های سیاسی، در مجمع تشخیص مسکوت مانده بود، این روزها دوباره به یکی از مهم‌ترین مسائل کشور تبدیل شده و اعضای مجمع، مشغول بررسی آن هستند.
ماجرای بلاتکلیف ماندن پرونده اف ای تی اف، مربوط به دیروز و امروز نیست و ریشه چندساله دارد، پرونده‌ای که قرار بود در دولت حسن روحانی و حتی ابراهیم رئیسی به نتیجه برسد اما زور مخالفان این پرونده از موافقانش بیشتر بود.
موافقان FATF با اشاره به وضعیت اقتصادی و قفل شدن مبادلات اقتصادی کشور، بر تصویب این پرونده تاکید دارند و معتقدند که برای حل مشکلات اقتصادی، علاوه بر حل مسئله تحریمها و مذاکره با آمریکا باید به سمت حل پرونده FATF نیز رفت.
اما مخالفان این پرونده هم بر این باورند که پرونده اف‌ای‌تی‌اف ربطی به رفع تحریمها ندارد و در صورت تصویب، دیگر نمی‌توانیم تحریمها را دور بزنیم.
دو دستگی میان اعضای مجمع
بر سر FATF
مخالفان پیوستن به FATF همواره بر این تاکید داشته‌اند که اگر کشور به این کنوانسیون‌ها بپیوندد، در شرایطی که تحریم فشارهایی بر حوزه تجاری وارد کرده، در عمل می‌تواند به افزایش محدودیت‌های تجاری منجر شود.
این در حالی است که موافقان، طرح این مساله را فقط بهانه‌جویی مخالفان می‌دانند و معتقدند کشورهایی که تحریم هم هستند (مانند روسیه یا کوبا) به این معاهده پیوسته‌اند و اتفاقا حتی راحت‌تر تحریم‌های خود را دور می‌زنند. پس این مساله نه تنها مانعی برای دور زدن تحریمها نیست که از نظر موافقانش به تسهیل این امر هم می‌تواند کمک کند.
اما به نظر می‌رسد در میانه این بحث‌ها چیزی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، نگاه فنی و تخصصی به مساله است. چنان که سیاست‌زدگی حاکم بر فضای کشور به عاملی تبدیل شده که بسیاری از بحث‌های تخصصی در آن تبدیل به جدل‌های جناحی می‌شود که می‌تواند در شرایط دشوار فعلی، هزینه‌های سنگین‌تری را به دنبال داشته باشد.
در همین حال بررسی اظهارنظرهای اعضای مجمع تشخیص درباره FATF حکایت از دو دستگی میان آنان دارد. چنان که صادق آملی لاریجانی که ریاست مجمع را برعهده دارد، این روزها، چندین بار سیگنال‌های مثبتی در خصوص بررسی پرونده FATF در مجمع فرستاده و در جلسه چهارشنبه ۱۹ دی ماه نیز گفته است که «مجمع تشخیص، مصالح نظام را در نظر می‌گیرد، اگر گشایش اقتصادی از این طریق انجام‌پذیر است، باید تمام ابعاد مختلف این موضوع توسط اعضای محترم و کمیسیون‌های ذیربط به دقت بررسی شود تا در صحن مجمع در خصوص آن تصمیم‌گیری نهایی به عمل آید.»
از سوی دیگر علی لاریجانی، مشاور رهبر انقلاب و رئیس پیشین مجلس شورای اسلامی نیز، اگر چه بر این باور است که تصویب پرونده FATF به تنهایی امکان‌پذیر نیست و باید تحریمها برطرف شود، اما تاکید دارد که؛ «در اصل اینکه باید به FATF بپیوندیم، تردیدی نیست. اگر نپیوندیم، بانک‌ها با ما کار نمی‌کنند»
صف آرایی مخالفان
با لیدری سعید جلیلی
سعید جلیلی، دبیر پیشین شورایعالی امنیت ملی، اکنون یکی از اصلی‌ترین مخالفان FATF است، و درباره بررسی مجدد این پرونده گفته: «در سال ۹۲ عده‌ای فکر می‌کردند مسائل کشور و پیشرفت اقتصادی با دستیابی به توافق با عده‌ای محقق می‌شود، عده‌ای فروش نفت و خرید واکسن را به FATF نسبت می‌دادند، همان زمان می‌گفتیم استدلال‌های شما درست نیست. صورت مسئله را به مردم غلط تعریف می‌کردند، هم استدلال‌های آنها درست نبود و دیدید که دولت شهید رئیسی که بر روی کار آمد مسائل واکسن، رشد ۶ درصد، افزایش صادرات و فروش نفت را انجام داد و ربطی به FATF نداشت و کار خودشان را انجام دادند.»
محمود نبویان، نماینده تهران هم که به طرح اظهاراتی علیه FATF و مذاکره با آمریکا، معروف است، در جلسات اخیر مجمع تشخیص برای بررسی اف ای تی اف حضور داشت. او نیز در توئیتی با بیان مخالفتش نوشت: «پذیرش FATF و CFT به معنای پذیرش امور زیر است: ارائه اطلاعات تمام روابط تجاری و مالی مردم ایران و نیز ارائه تمام اطلاعات راه‌های دور زدن تحریمها به اعضایFATF یعنی آمریکا و انگلیس و ... و نتیجه آن بستن راه‌های تنفش در اقتصاد ایران است.»
این البته در حالی است که محسن بیگلری، دبیر کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات با بیان این که تصویب پالرمو و CFT برای ایجاد گشایش اقتصادی در زندگی مردم ضروری است، می‌گوید بررسی دوباره این لوایح در مجمع تشخیص مصلحت نظام با اذن رهبر انقلاب صورت گرفته است و اگر ایشان مخالف بودند هرگز چنین اجازه‌ای نمی‌دادند.
برداشت اشتباه از
اظهارات سخنگوی مجمع
در این بین اما خوانش تیتروار سخنان محسن دهنوی، سخنگوی مجمع تشخیص مصلحت نظام در نشست خبری با حواشی جدی مواجه شد زمانی که تنها تک جمله «پیوستن به FATF در دستور کار نیست» از سوی او به عنوان تیتر در رسانه‌‌ها مطرح و به این تعبیر شد که اساسا مساله FATF از دستور کار خارج شده آن هم در شرایطی که این فقط جزئی از توضیحات دهنوی بود.
سید محسن دهنوی، گفت: چیزی که در کمیسیون مشترک و بعداً در صحن مجمع بررسی و بحث می‌شود اشکالات و موارد اختلافی به CFT و پالرمو است و ما هیچ وقت در خصوص FATF بحث نمی‌کنیم چون متفاوت با آن چیزی است که به مجمع آمده است، موضوع بررسی مجمع بررسی این دو کنوانسیون است.
او بعدتر برای توضیح بیشتر در این باره در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «۱. بعضاً به اشتباه عنوان می‌شود که مجمع تشخیص در حال بررسی پیوستن ایران به FATF است در حالی که چنین چیزی در دستور کار قرار ندارد.
گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF از ایران ۴۱ اقدام خواسته تا ما را از لیست سیاه خارج کند که دو مورد از آن، پیوستن به کنوانسیون‌های پالرمو و CFT است.» وی همچنین افزود: «۲. لایحه پیوستن به این دو کنوانسیون، محل اختلاف مجلس و شورای نگهبان بوده و تعیین تکلیف موارد اختلافی آن، در دستور کار مجمع قرار دارد. موضوعی که مورد بحث در کمیسیون مشترک مجمع تشخیص و سپس صحن مجمع قرار دارد، موارد اختلافی بین مجلس و شورای نگهبان در پیوستن به این دو کنوانسیون است.»
در واقع سخنگو اصلا درباره حذف FATF از دستور جلسات سخن نگفته بود، فقط سعی داشت جزئیات این روند را توضیح دهد اما از اظهارات او برداشت اشتباه صورت گرفت.
چنان که اکنون نیز برآیند اخبار رسیده از مجمع نشان از آن دارد که شمارش معکوس برای تعیین تکلیف پرونده FATF آغاز شده و برخی خبرها حکایت از آن دارد که مجمع تشخیص مصلحت نظام نظر خود را تا یک هفته دیگر اعلام خواهد کرد. البته روز پنجشنبه 18 بهمن ماه بود که محمدی عراقی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داد، اساسا پرونده FATF هنوز به صحن مجلس نیامده است!
در چنین شرایطی که مسیر مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا دیگر هموار نیست و ایران به ادامه مذاکرات با اتحادیه اروپا امید بسته است، اهمیت بیرون آمدن نام ایران از فهرست کشورهای سیاه FATF از همیشه روشن‌تر است. اکنون نیز برآیند اخبار رسیده از مجمع تشخیص نشان از آن دارد که شمارش معکوس برای تعیین تکلیف پرونده FATF آغاز شده و مجمع نظر خود را تا یک هفته دیگر اعلام خواهد کرد
FATF به ایستگاه آخر می‌رسد؟
در همین حال اما میرسلیم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام دیروز گفت که: در جلسات مربوط به موضوع پیوستن ایران به پالرمو و سی‌اف‌تی بررسی‌هایی که دارد صورت می‌گیرد، خیلی دقیق و کارشناسانه است و من فکر می‌کنم به‌راحتی بتوانیم به یک مصلحت روشنی برسیم.
البته او درباره تلاش مجلس برای برگزاری جلسه با مجمع تشخیص نیز گفته است: «بحث میانجی‌گری نیست و بحث تشخیص مصلحت است. از دولت و مجلس حضور خواهند داشت و خود ما هم از نظرات کارشناسان مستقل استفاده و تصمیم‌گیری می‌کنیم. برای تشخیص مصلحت باید خیلی دقت کرد؛ چون ما باید جواب خدا را بدهیم.»
از سوی دیگر اما آذر منصوری، رئیس جبهه اصلاحات اخیرا با انتشار ویدیویی از سخنان لعیا جنیدی درباره تبعات نپیوستن به FATF نوشت: «برای چندمین بار اظهارات دقیق و سنجیده دکتر لعیا جنیدی در مورد تبعات نپیوستن ایران به FATFرا به اشتراک می‌گذارم: مخالفان این الحاق بر شاخ نشسته بن می‌برند.»
تلاش برخی نمایندگان برای تاثیرگذاری منفی بر روند رسیدگی
اشاره آذر منصوری اما ابدا خالی از حقیقت نیست وقتی می گوید برخی در حال بریدن شاخه‌ای هستند که خود نیز بر آن نشسته‌اند.
چنان که محمدمهدی شهریاری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست و خارجی مجلس به نیز در هفته ای که گذشت درباره این لوایح خبر از جلسه‌ای غیرعلنی در مجلس داد و گفت: «روز یکشنبه و در جلسه غیرعلنی مجلس، مرکز پژوهش‌های مجلس برای موضوع FATF گزارشی ارائه کرد که متاسفانه این گزارش، خارج از چارچوب منافع ملی کشور بود و تنها به نکات منفی بسنده می‌کرد و خبری از نکات مثبت نبود بنده بعد از قرائت گزارش، اعتراض خودم را به آقای محبی، معاون مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کردم و باید بگویم که ایشان اعتقادات شخصی خود را در موضوع FATF در مجلس مطرح کرد. از طرفی، اکثریت نمایندگان هم اطلاعات کافی و لازم را در خصوص FATF ندارند و به صورت کلی، اسم آن را شنیدند و نمایندگان کمی هستند که با جزئیات موضوع سر و کار دارند.»
البته این عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تأکید بر عدم اطلاع کافی اکثریت نمایندگان مجلس از این لایحه، تصریح کرد: «فضا برای پذیرش FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام به مراتب بهتر از مجلس است. من به پذیرش FATF توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام خوشبین هستم و تصورم این است که موضوعاتی بوده که حالا دوباره بحث و بررسی در این باره جدی شده است.»
برخلاف تصور برخی مخالفان FATFاین پیوستن ارتباطی به این که باید همه تحریمها لغو شود، ندارد و کشورهایی چون ونزوئلا، کوبا، روسیه و ... در حالی که تحریم درباره آنان اعمال می‌شود با پیوستن به این معاهده بخشی از مشکلات خود را حل کرده‌اند
حال در چنین شرایطی که مسیر مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا دیگر هموار نیست و ایران به ادامه مذاکرات با اتحادیه اروپا امید بسته است، اهمیت بیرون آمدن نام ایران از فهرست کشورهای سیاه FATF از همیشه روشن‌تر است. کمااین که برخلاف تصور و استدلال‌های نابجای برخی مخالفان، این پیوستن ارتباطی به این که باید همه تحریمها لغو شود، ندارد. کشورهایی چون ونزوئلا، کوبا، روسیه و ... همگی در حالی که تحریم‌های متفاوتی درباره آنان اعمال می‌شود با پیوستن به این معاهده بخشی از مشکلات انتقال پول خود را حتی در این وضعیت نیز بهبود بخشیده یا حل کرده‌اند.
اکنون فرصتی مناسب برای ایران است تا یکبار برای همیشه و بعد از یک دهه مناقشه به این وضعیت پایان داده شود و همزمان با پیام رهبر انقلاب درباره این که تسلیم زیاده‌خواهی‌‌ها نخواهیم شد، نشان دهیم که با منطق و عقل‌گرایی به معاهدات جهانی جدا از زیاده‌خواهی‌‌ها نیز پایبند خواهیم بود.
دیدگاه تان را بنویسید