در صورت حمله احتمالی اسرائیل، ایران چه خواهد کرد؟
سناریوهای روی میز تهران
محبوبه ولی
روز گذشته برخی اخبار حاکی از این بود که اسرائیل ظرف 48 ساعت آینده به ایران حمله خواهد کرد. روزنامه انگلیسی‌زبان گاردین در گزارش دقیق‌تری توضیح داد که «ارتش اسرائیل اعلام کرده عملیات خود را چندین جبهه در حوالی سالگرد حملات 7 اکتبر در روز دوشنبه، از جمله انتقام «قابل توجه و جدی» علیه ایران انجام خواهد داد.»
بنا به گزارش گاردین یک مقام نظامی که نخواسته نامش فاش شود، گفته: «ارتش اسرائیل در حال آماده‌سازی پاسخی به حمله بی‌سابقه ایران به اسرائیل است.»
همزمان با این اخبار، شبکه سی‌ان‌ان طی روزهای گذشته نقشه‌ای از مراکز نظامی و اهداف متعلق به سپاه پاسداران که می‌توانند هدف حمله اسرائیل به ایران باشند، منتشر کرده است. موسسات تحقیقات فضایی سپاه و مرکز صنایع دفاعی فجر در تهران، پایگاه‌های موشکی در تبریز، کرمانشاه و خرم‌آباد، مرکز فضایی خمینی که دارای تاسیسات پرتاب برای سازمان فضایی است در سمنان، مجتمع موشکی اصفهان، بندر فضایی چابهار، سایت پرتاب موشک در اراک، مرکز تولید موشک در شیراز و پایگاه موشکی حاجی‌آباد مختص موشک‌های بالستیک سوخت جامد جزو 15 هدف نظامی هستند که در لیست منتشره سی‌ان‌ان به چشم می‌خورند.
در عین حال منابع تاکید می‌کنند که مشخص نیست اهداف اسرائیل برای حمله صرفا نظامی باشند.
گذشته از مراکز نظامی و سایت‌های هسته‌ای، حمله به تاسیسات نفتی نیز به طور جدی در میان گمانه‌زنی‌ها برای حمله اسرائیل است.
در این شرایط میزان آمادگی ایران برای دفع حمله احتمالی اسرائیل بسیار تعیین‌کننده است. سردار علیرضا تنگسیری، فرمانده نیروی دریایی سپاه در گفت‌وگوی تلویزیونی با شبکه العالم تاکید کرده: «نیروهای مسلح ایران در سال‌های گذشته خود را برای مقابله با انواع تهدیدات آماده کرده‌اند.» او اضافه کرده که برای بازی نتانیاهو با آتش و روشن کردن شعله آن نیز سناریوهای متفاوتی را طراحی کرده‌ایم.
فرمانده نیروی دریایی سپاه درباره اینکه سناریوها دقیقا چه هستند، توضیحی نداده اما در رسانه‌ها و در میان تحلیلگران، گمانه‌زنی‌هایی در خصوص اینکه سناریوهای ایران در صورت حمله اسرائیل چه خواهد بود، مطرح می‌شود.
اهدافی برای حمله
به زیرساخت‌های اسرائیل
رسانه‌های اسرائیلی صنایع نفت و گاز ایران و مشخصا تاسیسات «ستاره خلیج فارس» و جزیره خارک، پالایشگاه‌ها، سایت‌های نفتی بندرعباس، پالایشگاه‌های تولید بنزین، پایانه‌های حمل نفت به خارج و کارخانه‌های پتروشیمی و نیروگاه‌های برق را به عنوان گزینه‌های هدف برای حمله تل‌آویو اشاره کرده‌اند.
همزمان در داخل ایران، گزینه حمله متقابل به زیرساخت‌های اسرائیل قوت گرفته است. روزنامه فرهیختگان در شماره دیروز خود ضمن بررسی میزان امنیت انرژی اسرائیل با در نظر گرفتن تنوع سهم سوخت‌ها در سبد تأمین انرژی آنها و تعدد و پراکندگی تأسیسات نفتی‌شان، نوشته: «در شاخص اول، وضعیت ایران و اسرائیل تقریبا مشابه یکدیگر است و سبد انرژی آنها به ترتیب حدود ۹۶ و ۸۰ درصد به منابع هیدروکربوری شامل نفت و گاز طبیعی وابسته است. اما در شاخص دوم اوضاع کاملا به‌نفع ایران و به‌ضرر اسرائیل است؛ چراکه تعدد و گستردگی تأسیسات نفتی و گازی ایران به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای بیشتر و تأسیسات رژیم‌صهیونیستی انگشت‌شمارند. بدین‌ترتیب درصورت حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات انرژی ایران، صرفا با پاسخ متقابل و حمله به چند نقطه گلوگاه، این امکان وجود دارد که کل تأمین انرژی رژیم‌صهیونیستی منهدم و متوقف شود.»
لیستی نیز از بانک اهداف متعدد ایران برای حمله به مراکز هسته‌ای و زیرساختی اسرائیل منتشر شده است. در این لیست، تل‌آویو، بندر حیفا، بندر اشکلون و میدان نفتی کاریش به عنوان اهداف زیرساختی و رآکتور هسته‌ای دیمونا، تاسیسات هسته‌ای ایلابون، تاسیسات تیروش که محل نگهداری تاسیسات هسته‌ای است، تاسیسات یودفت و شرکت رافائل محل‌های مونتاژ تسلیحات هسته‌ای و پایگاه سدوت میخا که محل نگهداری موشک‌های بالستیک جریکو مجهز به کلاهک‌های هسته‌ای است، به عنوان اهدافی برای حمله ایران به تاسیسات هسته‌ای اسرائیل معرفی شده‌اند.
تنگه هرمز در تیررس ایران
علی‌رغم برنامه‌ریزی‌ها برای حمله متقابل ایران به زیرساخت‌های اسرائیل به ویژه در حوزه انرژی، بستن تنگه هرمز نیز به عنوان یکی از راهبردهای ایران در برابر حمله اسرائیل روی میز آمده است.
هشدارها در مورد اینکه در صورت حمله اسرائیل به تاسیسات نفتی ایران، بازار نفت در وضعیت قرمز قرار خواهد گرفت، بالا رفته است.
تحلیلگران تاکید می‌کنند که تنگه هرمز به عنوان مهمترین گلوگاه نفتی جهان در تیررس ایران است و تبعات هرگونه اخلال در آن دامن دیگر کشورها را نیز خواهد گرفت. از این رو ناظران امیدوارند که اسرائیل متوجه ریسک حمله به تاسیسات نفتی ایران باشد
روز شنبه جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا صریحا گفته بود: «اسرائیل باید گزینه‌های دیگری بجز هدف قرار دادن تاسیسات نفتی ایران را در نظر بگیرد.»
بلومبرگ به نقل از ادوارد مورس، تحلیلگر حوزه انرژی نوشته است: «بستن تنگه هرمز توسط ایران می‌تواند قیمت نفت را به بالای 100 دلار برساند.»
سی‌ان‌ان اما این افزایش قیمت را تا 200 دلار پیش‌‌بینی کرده است! در حال حاضر قیمت نفت حدود 75 دلار در هر بشکه است.
تحلیلگران تاکید می‌کنند که تنگه هرمز به عنوان مهمترین گلوگاه نفتی جهان در تیررس ایران است و تبعات هرگونه اخلال در آن دامن دیگر کشورها، به ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس را نیز خواهد گرفت.
با این حجم از ریسک، ناظران امیدوارند که اسرائیل حمله به ایران را محدود به اهداف نظامی کند و تاسیسات نفتی را هدف قرار ندهد.
آماده برای آزمایش هسته‌ای؟
روز گذشته، پس از زلزله‌ای که حوالی سمنان را لرزاند و لرزش آن در تهران نیز احساس شد، رسانه‌های عبری نوشتند که «بنا بر گزارش‌های تایید نشده ایران روز شنبه آزمایش هسته‌ای انجام داده که منجر به زلزله‌ای به بزرگی 4.6 ریشتر شده است.»
البته هیچ منبعی چنین ادعایی را تایید نکرده اما مقامات آمریکایی و اروپایی همواره این موضوع را مطرح کرده‌اند که ایران تا ساخت یک سلاح اتمی چند هفته بیشتر فاصله ندارد و حالا برخی ساخت سلاح هسته‌ای را به عنوان یکی از ابزارهای دفاعی ایران مطالبه می‌کنند.
در همین خصوص احمد نادری، نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی دیروز در ایکس نوشت: «بارها گفته و نوشته‌ام که بالاتر رفتن سطح بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای است. این تجدیدنظر، در فضای آنارشیک سیاست بین‌الملل و وجود تهدیدات بزرگ از سوی رقبا و دشمنان، یک ضرورت است.»
او تاکید کرد که «تنها قدرت‌های اتمی می‌توانند توازن قدرت ایجاد کنند.»
برخی تحلیلگران نیز به این موضوع اشاره می‌کنند که پراکندگی جغرافیایی تاسیسات هسته‌ای ایران و سطح حفاظت از آنها، به ویژه آنکه در دل کوه‌ها و زیر زمین قرار دارند، هدف قرار دادن برنامه هسته‌ای ایران را برای اسرائیل دشوار خواهد کرد.
سایت فرارو طی مطلبی در این باره نوشت: «یکی دیگر از نکاتی که سال‌هاست اندیشکده‌ها و مراکز پژوهشی مختلف در جهان به صراحت آن را مورد اشاره قرار می‌دهند این است که اسرائیل به هیچ عنوان از توانایی تجهیزاتی لازم جهت هدف قرار دادن تاسیسات هسته‌ای ایران به صورت مستقل برخوردار نیست. به عنوان مثال، این رژیم از امکانات لازم برای سوخت رسانی به جنگنده‌های خود که در هرگونه حمله احتمالی به تاسیسات اتمی کشورمان مورد استفاده قرار می‌گیرند، بی‌بهره است و دولت بایدن نیز از ارائه این تجهیزات به اسرائیل خودداری کرده است.
مقامات دولت بایدن گفته‌اند که اسرائیل به دنبال واکنش معتدلی خواهد بود تا منجر به انتقام‌جویی ایران نشود. اما در عین حال برخی منابع آگاه بیان کرده‌اند که در اسرائیل برخی فرصت حمله قدرتمند به ایران را راهی برای قطع ارتباط با گروه‌های تحت حمایتش می‌بینند
در عین حال، دولت آمریکا به صراحت اعلام کرده که حمله به تاسیسات اتمی ایران را گزینه‌ای معقول و منطقی نمی‌بیند. به بیان ساده‌تر، واشینگتن حاضر به همراهی با این گزینه نیست.»
به باور کارشناسان این موضوع به نوبه خود احتمال حمله نظامی اسرائیل به اهداف هسته‌ای در ایران را گرچه از بین نمی‌برد، اما آن را کمرنگ می‌کند و مصونیتی نسبی در این مورد به ایران می‌بخشد.
ایران موشک‌های خود را آماده کرده است
بدین ترتیب قوی‌ترین احتمال برای حمله اسرائیل به ایران، حمله به مراکز نظامی است. هرچند که گمانه‌زنی‌ها درباره حمله به تاسیسات نفتی و سایت‌های هسته‌ای نیز کماکان به قوت خود باقی هستند.
درباره اهداف نظامی اما نیویورک تایمز به نقل از «دو عضو سپاه پاسداران که از برنامه‌ریزی» در این حمله آگاه هستند، نوشت، ارتش ایران صدها موشک دیگر نیز در مرزهای غربی آماده کرده تا در صورت حمله اسرائیل یا آمریکا از آنها استفاده کند.
شبکه آمریکایی سی‌ان‌ان نیز در گزارشی ادعا کرد که ایران موشک‌های بالستیک زیادی را آماده کرده است. این گزارشها ادعا می‌کنند که تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد ایران برای هرگونه تحرک و حمله احتمالی، موشک‌های زیادی را آماده کرده است.
منابع روسی نوشته‌اند که انتظار می‌رود ایران از جنگنده‌های SU-35 خریداری شده از روسیه برای دفع حمله مورد انتظار روسیه استفاده کند.
مقامات نظامی تصریح می‌کنند که اگر در حمله اسرائیل منافع ملی کشور ضربه نخورد، واکنشی نشان نخواهند داد؛ اما در غیر این صورت کار به پاسخ متقابل خواهد کشید.
واشنگتن پست دیروز به نقل از مقامات آمریکا از اختلاف نظر در دولت بر سر پاسخ به ایران خبر داد. مقامات دولت بایدن به این رسانه گفته‌اند: ما معتقدیم که اسرائیل به دنبال واکنش معتدلی خواهد بود تا منجر به انتقام‌جویی ایران نشود. اما در عین حال برخی منابع آگاه بیان کرده‌اند که در اسرائیل کسانی هستند که فرصت حمله قدرتمند به ایران را راهی برای قطع ارتباط با گروه‌های تحت حمایتش می‌بینند.
حال باید منتظر ماند و دید رایزنی‌های دولت بایدن و همینطور سناریوهایی که ایران برای تقابل با اسرائیل روی میز دارد، حمله اسرائیل را معتدل و کنترل‌شده خواهد کرد یا اینکه نتانیاهو بدون توجه به همه آنها، استارت جنگ با ایران را خواهد زد؟!
دیدگاه تان را بنویسید