روابط اقتصادی ایران و چین در دوره ریاست جمهوری پزشکیان

محمد السلامی در یادداشتی در پایگاه خبری عرب‌نیوز نوشت: در طی چند سال گذشته، ایران و چین همکاری‌های دیرینه خود را به یک شراکت اقتصادی قدرتمند گسترش داده‌اند. چین به اصلی‌ترین شریک تجاری ایران تبدیل شده و ضمن واردات مقادیر قابل توجهی نفت از ایران، کالا‌های صنعتی کلیدی را به این کشور صادر کرده است.

به گزارش «انتخاب»، در این مطلب آمده است: روابط اقتصادی بین ایران و چین اغلب غیرمتوازن و مواجه با مشکلات متعدد توصیف شده است. چند اتفاق اخیر از جمله جنگ اوکراین، درگیری‌ها در خاورمیانه و به ویژه غزه، عدم امکان احیای توافق هسته‌ای و تشدید تحریم‌ها علیه ایران پیچیدگی قابل توجهی به این شراکت بخشیده است.

در ژانویه ۲۰۲۳، حجم تجارت دوجانبه ماهانه دو کشور به ۱.۲۶ میلیارد دلار رسید، اما در ماه فوریه این رقم به ۸۴۲ میلیون دلار کاهش یافت که به معنای افتی ۳۴ درصدی بود. صادرات چین به ایران نیز شاهد کاهش شدیدی بود و از ۹۲۱ میلیون دلار در ماه ژانویه به ۴۸۹ میلیون دلار در فوریه رسید که عمدتا ناشی از کاهش خرید ماشین آلات، تجهیزات الکتریکی و خودرو توسط ایران بود. در همان ماه، این سه بخش ۳۰۷ میلیون دلار از صادرات چین را به خود اختصاص دادند که ۲۲۴ میلیون دلار نسبت به ماه قبل کاهش نشان می‌داد. در همین حال واردات کالا‌های ایرانی توسط چین تغییر اندکی را شاهد بود و از ۳۳۶ میلیون و به ۳۶۲ میلیون دلار رسید.

کاهش مبادلات تجاری دو کشور را می‌توان به چند عامل مرتبط دانست که از جمله آن‌ها تشدید تحریم‌های آمریکا علیه صادرات نفت ایران است. این عامل ریسک تجارت با تهران را بالا برده و تراکنش‌های مالی را با پیچیدگی مواجه ساخته است. به علاوه، نوسانات قیمت جهانی نفت، کندی رشد اقتصادی چین و تلاش‌های پکن برای تنوع بخشی به منابع تامین انرژی اش همگی در کاهش وابستگی چین به نفت ایران موثر بوده است. تخفیف‌های پیشنهادی روسیه به خریداران نفت خود پس از بحران اوکراین نیز در روابط تجاری ایران و چین اثرگذار بوده است.

در ارزیابی آینده روابط ایران و چین، دو سناریوی احتمالی مطرح می‌شود. در سناریوی نخست انتظار می‌رود مسعود پزشکیان، رئیس جمهور جدید ایران تمرکز رهبری این کشور را بر همکاری‌ها با قدرت‌های شرقی و به ویژه چین حفظ نماید و در عین حال به دنبال پیشبرد نگاه خود مبنی بر گشایش بیشتر روابط با غرب برود.

در سناریوی دوم، روابط اقتصادی بین ایران و چین ممکن است معتدل باقی بماند و چین از ادامه خرید نفت از ایران اطمینان حاصل کند، اما در عین حال روابط را به شکلی محتاطانه پیش ببرد. به رغم اشتیاق ایران به شراکت استراتژیک با چین، پکن ممکن است رویکرد محتاطانه تری را به منظور اجتناب از افزایش تنش‌ها با ایالات متحده در پیش بگیرد و در عین حال به روابط با کشور‌های حاشیه خلیج فارس نظیر عربستان و امارات اولویت بیشتری بدهد. چنین سناریویی به معنای کاهش چشمگیر روابط اقتصادی با ایران و تداوم شراکت دو کشور در زمینه‌های کمتر علنی به منظور متوازن ساختن ملاحظات ژئوپلتیک گسترده‌تر چین خواهد بود.