نخستین سفر خارجی رئیس‌جمهور از ابعاد مختلف، حائز اهمیت ارزیابی می‌شود
چرا عراق؟
مینا محمدزاده
مسعود پزشکیان، امروز در اولین سفر خارجی دوره ریاست‌جمهوری خود در راس هیأتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی، عازم عراق می‌شود. این سفر که به دعوت رسمی محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق صورت گرفته، از بغداد آغاز می‌شود و رئیس‌جمهور قرار است طی آن علاوه بر دیدارهای رسمی با نخست‌وزیر، رئیس‌جمهور، روسای مجلس و دستگاه قضایی و امضای اسناد همکاری مشترک، دیدارهایی نیز با تجار و ایرانیان ساکن عراق داشته باشد.
اینطور که اعلام شده، زیارت عتبات در شهرهای نجف و کربلا و بازدید از برخی پروژه‌های شرکت‌های ایرانی در بصره نیز ازجمله برنامه‌های این سفر خواهد بود و پزشکیان در آخر نیز به دعوت رسمی مقامات اقلیم کردستان راهی اربیل و سلیمانیه در شمال عراق خواهد شد.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، تعیین عراق توسط رئیس‌جمهور به عنوان اولین کشوری که به آن سفر می‌کند را نشان‌دهنده عمق روابط برادرانه میان دو کشور دانست و گفت: عراق برای ایران فراتر از یک همسایه است
عراق برای ایران
فراتر از یک همسایه است
تعیین عراق به عنوان مقصد اولین سفر رئیس‌جمهور، از ابعاد گوناگون موردتوجه شخصیت‌ها و محافل سیاسی قرار گرفته است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، تعیین عراق توسط رئیس‌جمهور به عنوان اولین کشوری که به آن سفر می‌کند را نشان‌دهنده عمق روابط برادرانه میان دو کشور دانست و گفت: عراق برای ایران فراتر از یک همسایه است. او در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی الفرات، یادآور شد: ما از اقدامات عراق علیه گروه‌هایی که ایران را از خاک این کشور هدف قرار می‌دهند، خرسندیم و دائماً با طرف عراقی درباره اجرای بهینه توافقنامه امنیتی منعقد شده در سال ۲۰۲۱ در حال رایزنی هستیم.
رئیس دستگاه دیپلماسی با بیان اینکه ما با عراق در مسیر درستی حرکت می‌کنیم، گفت: از ابتکارات عراق برای میانجیگری در کاهش تنش‌ها در منطقه قدردانی می‌کنیم. می‌خواهیم شاهد توسعه، رشد و شکوفایی و قوی شدن عراق در مرزهای خود باشیم و هر پروژه اقتصادی که به این هدف برسد از حمایت ما برخوردار است. عراقچی همچنین تاکید کرد که امنیت و ثبات در عراق امنیت و ثبات برای ایران است.
در همین راستا، دیپلمات سابق و کارشناس مسائل منطقه نیز معتقد است اولین سفر خارجی پزشکیان به عراق، در راستای گسترش همکاری منطقه‌ای و دوجانبه، می‌تواند اهمیت بسیار بالایی داشته باشد، چراکه برخی تجار و اقتصاددانان نیز رئیس‌جمهوری را همراهی می‌کنند. امیر موسوی که خود نیز در این سفر رئیس‌جمهور را همراهی می‌کند، در گفتگو با رویداد۲۴، تصریح کرد: سفر پزشکیان به عراق سه محور مهم دارد. یک توافقنامه امنیتی قبلا تدارک دیده شده و بسیار حائز اهمیت است، همچنین پاکسازی مناطق مرزی خصوصا در منطقه کردستان برای جمهوری اسلامی مهم است و این توافقنامه امنیتی برای این موضوع بسیار اهمیت دارد. در این سفر بحث اقتصادی هم مطرح است. به گفته وی، تعدادی از اقتصاددانان و شرکت‌های بزرگ نفتی و برق، گروه‌های تجاری، اقتصادی و صنعتی، پزشکیان را در این سفر همراهی خواهند کرد و احتمالا طی آن توافقات مهمی به سرانجام خواهد رسید.
این کارشناس مسائل خاورمیانه، در بیان دیگر دلایل اهمیت نخستین سفر خارجی رئیس‌جمهور به عراق، یادآور شد: مباحث سیاسی مطروحه در این سفر در راستای گسترش همکاری‌ها اهمیت بسزایی دارد. مضاف بر اینکه عراق کشور مهمی است و هر سال میزبان میلیون‌ها زائر ایرانی در محرم است؛ ما نیز سالانه پذیرای بیش از ۳ میلیون زائر عراقی در ایران هستیم که نیازمند تقویت همکاری و گذرگاه‌های مرزی است.
رسانه‌های عراقی و عربی گمانه زنی‌کرده‌اند که پزشکیان در سفر به عراق درمورد آزادی «محمدرضا نوری» شهروند ایرانی که از او با عنوان «فعال رسانه‌ای فرهنگی» یاد می‌شود و به اتهام دست داشتن در مرگ یک شهروند آمریکا در بغداد، به حبس ابد محکوم است؛ نیز رایزنی کند
ابراز امیدواری به
«ارتقای روابط تهران - بغداد»
«سفر رئیس‌جمهور به عراق فرصت خوبی برای ارتقای روابط تهران و بغداد است.» این عبارت ضرباهنگ سخنان رئیس و اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی درخصوص سفر رئیس‌جمهور به عراق است. رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در گفت‌وگو با ایرنا، در این مورد، تصریح کرد: سفر رئیس‌جمهور به بغداد فرصت خوبی برای ارتقای روابط دو کشور در حوزه‌های اقتصادی، امنیتی و سیاسی است و امیدواریم پزشکیان بتواند باب جدیدی در روابط دو کشور ایران و عراق ایجاد کند.
ابراهیم عزیزی، اضافه کرد: اجرای توافقنامه‌های امنیتی بین دو کشور از جمله انتظاراتی است که باید در این سفر محقق شود.
وی همچنین با بیان اینکه توسعه مناسبات ایران و عراق باید درراستای افزایش امنیت، صلح و ثبات منطقه‌ای باشد، گفت: صلح و ثبات منطقه‌ای در گرو اقدامات مشترک و هم افزایی بین دو کشور ایران و عراق است.
یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز، ارتقای روابط اقتصادی و سیاسی را از جمله اهداف سفر رئیس‌جمهور به عراق عنوان کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران روابط نزدیکی با عراق دارد و همیشه مذاکرات روسای جمهور دو کشور دارای اهمیت ویژه‌ای بوده و با توجه به مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای، این سفر پیش از عزیمت دکتر پزشکیان به نیویورک، در ارتقای روابط دو کشور در حوزه اقتصادی و رفع برخی از چالش‌های سیاسی بسیار اثرگذار است.
فداحسین مالکی همچنین در گفت‌وگو با ایرنا، افزود: ایران با عراق اشتراکات مهمی در مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دارد که امضاء تفاهم نامه‌ها و قراردادها در این حوزه بسیار دارای اهمیت است.
به گفته نماینده مردم زاهدان در مجلس، دیدار مقامات جمهوری اسلامی ایران و عراق با توجه به همکاری‌های مهمی که بین دو کشور در ابعاد مختلف فرهنگی، مذهبی و سیاسی وجود دارد، کمک شایانی برای تثبیت اهداف دو کشور در این حوزه‌ها ایفا خواهد کرد.
ابوالفضل ظهره‌وند، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز سفر رئیس‌جمهور به عراق را بسیار مهم دانست و گفت: عراق و ایران دو متحد راهبردی هستند که با تهدیدها و فرصت‌های مشترک روبه‌رو هستند. نماینده تهران در مجلس در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه ایران و عراق دارای مولفه‌های پایدار ژئوپلتیک و فرهنگ و زبان و مذهب مشترک هستند، افزود: باید نقشه راه روشنی برای این سفر وجود داشته و دورنمای همکاری بین دو کشور ترسیم شود.
سفر پزشکیان به عراق چندی پس از آغاز اجرای توافقنامه امنیتی میان تهران و بغداد صورت می‌گیرد و کارشناسان روابط بین‌الملل، چنین ارزیابی می‌کنند که در این سفر یکی از محورهای اصلی بحث‌های امنیتی باشد
چند گمانه؛ اولویت اول:
همکاری‌های امنیتی و اقتصادی
سفر پزشکیان به عراق چندی پس از آغاز اجرای توافقنامه امنیتی میان تهران و بغداد صورت می‌گیرد و کارشناسان روابط بین‌الملل، چنین ارزیابی می‌کنند که در این سفر یکی از محورهای اصلی بحث‌های امنیتی باشد.
اسفند سال ۱۴۰۱، ایران و عراق یک توافقنامه امنیتی امضا کردند که بر پایه آن تهران تا ۲۸ شهریور ۱۴۰۲ به عراق مهلت داد احزاب کُرد ایرانی مستقر در اقلیم کردستان را خلع‌سلاح و اردوگاه‌های نظامی آن‌ها را تعطیل کند. در پی آن شهریور سال گذشته مقرهای احزاب کُرد در مناطق مرزی به‌طور کامل تخلیه شدند. پنجشنبه ۱۵ شهریور، در آستانه سفر پزشکیان، نیز شماری از نیروهای احزاب کومله از اردوگاه‌های خود در مناطق مرزی مشترک اقلیم کردستان با ایران تخلیه و به اردوگاه سورداش در ۴۰ کیلومتری مرز با ایران منتقل شدند. به نیروهای باقی‌مانده کومله و خانواده‌هایشان نیز تا پایان مال جاری میلادی برای انتقال به اردوگاه سورداش مهلت داده شد.
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ، هم در نشست خبری ۱۹ شهریور، با بیان اینکه در موضوع امنیتی پیش از این توافقنامه همکاری‌های امنیتی بین دو کشور با تمرکز بر «خلع‌سلاح گروه‌های ترویستی و تجزیه‌طلب» جریان داشته، گفت: «در این سفر موضوع امنیت و امنیت پایدار در منطقه و تعمیق امنیت مرزهای مشترک مورد اهتمام مقامات دو کشور خواهد بود.»
علاوه بر مسائل امنیتی، انتظار می‌رود که «اقتصاد» دیگر موضوع مهم سفر رئیس‌جمهور به عراق باشد. یکی از مهم‌ترین پروژه‌های اقتصادی میان دو طرف، خط آهن میان شهر بصره عراق و شهر شلمچه ایران است. رسانه‌های عراقی از جمله سایت شبکه السومریه نوشته‌اند که آقای پزشکیان و هیئت همراهش تأثیر احتمالی «برنامه توسعه عراق» بر گذرگاه‌های ایران را با مقام‌های عراقی به بحث خواهند گذاشت. سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق نیز به خبرگزاری ایسنا گفته است: «این احتمال وجود دارد که در جریان سفر به بصره چندین پروژه اقتصادی نیز آغاز شود.»
عراق به عنوان میانجی
همچنین در زمینه دیپلماتیک، انتظار می‌رود که تهران برای تقویت نقش عراق به‌عنوان میانجی منطقه‌ای به‌ویژه میان ایران و دیگر کشورهای عربی تلاش کند. عراق تا کنون نقشی برجسته در نزدیک کردن دیدگاه‌ها میان ایران و عربستان سعودی ایفا کرده و همچنین در چند نوبت، میان ایران و دو کشور عربی مصر و اردن میانجیگری کرده است.
«تقویت روابط با کشورهای منطقه» از جمله برنامه‌های اعلام‌شده مسعود پزشکیان در زمینه سیاست خارجی است. از این رو، انتظار می‌رود که او از سفر به بغداد به‌عنوان فرصتی برای توسعه روابط با کشورهای منطقه استفاده کند.
رایزنی برای آزادی «محمدرضا نوری»
رسانه‌های عراقی و عربی همچنین گمانه زنی‌کرده‌اند که پزشکیان در سفر به عراق مسئله «محمدرضا نوری» شهروند ایرانی و از نیروهای نظامی ایرانی زندانی در این کشور را نیز مطرح خواهد کرد.
محمدرضا نوری که از او با عنوان «فعال رسانه‌ای فرهنگی» یاد می‌شود، به اتهام دست داشتن در مرگ یک شهروند آمریکا در بغداد، ۱۶ ماه در عراق بازداشت بود و در نهایت، مرداد گذشته به حبس ابد محکوم شد.
سفیر جمهوری اسلامی در بغداد گفته است که پزشکیان قرار است در جریان سفر به عراق با فائق زیدان، رئیس شورای عالی قضایی عراق، نیز در این مورد گفت‌وگو کند. فدا حسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز، در این باره گفته است: «قطعاً یکی از محورهای گفت‌وگوی رئیس‌جمهور با طرف عراقی، آزادی این رزمنده کشورمان است که باید هرچه زودتر به آغوش وطن بازگردد.»
دیدگاه تان را بنویسید