دولت سایه زودتر از دولت رسمی آفتابی شد

با آنکه کار دولت رسمی در دوره جدید هنوز آغاز نشده، اما « دولت سایه» سعید جلیلی گویا خیلی زودتر آفتابی شده است. سعید جلیلی البته همان روزهای بعد از شکست انتخاباتی وعده داده بود که مسیر دولت سایه قوی تر از گذشته دنبال خواهد شد. ابتکار «دولت سایه» از سوی جلیلی بعد از شکست در انتخابات سال ۹۲ کلید خورد و تا حال حاضر ادامه یافته است.

به گزارش خبرآنلاین، سعید جلیلی به عنوان نامزد شکست خورده انتخابات یا اقلیت همچون هر منتقد دیگری از حق انتقاد و ارزیابی عملکرد و برنامه‌های جناح اکثریت برخوردار است. اما این نقد و بخصوص شیوه‌های آن حتما باید  از چارچوب مشخص و تعریف شده و مبتنی بر قانون و عرف برخوردار باشد. واقعیت روشن آن است که در انتخابات اخیر مسعود پزشکیان با مواضع و برنامه‌هایی از مردم رای گرفته و حالا او و گفتمانش در مقام اکثریت، اختیارات و وظایف مشخصی دارند. بنابر این هر نقد و ارائه برنامه ای در باره دولت باید ذیل پذیرفتن این اصل باشد. اقلیت نمی تواند و حق ندارد بدون توجه به رای اکثریت مردم، این مطالبه را داشته باشد که دولت قانونی برنامه‌ها و سیاست‌های خود را کنار گذاشته و برنامه‌ها و سیاست‌های جریان شکست خورده در انتخابات را اجرا کند.

چند نمونه از رفتارهای جلیلی در چند روز گذشته اما بر خلاف عرف و انتظار بوده است. او اگر چه در واکنش به انتشار لیست وزرای پیشنهادی کابینه پزشکیان در پیامی تاکید داشت که «وظیفه همه ما این است که برای پیشرفت کشور در ۴ سال آینده به دولت و مجلس کمک کنیم» اما وقتی موضع حمایتی شهرام یزدانی، سخنگوی ستاد انتخاباتی جلیلی از صلاحیت محمد رضا ظفرقندی، وزیر پیشنهادی بهداشت اعلام شد، دفتر جلیلی بلافاصله واکنش  سلبی نشان داد و تصریح کرد: «مواضع مزبور، نظر شخصی این عزیزان بوده است که بعضا با یکدیگر متفاوت نیز می‌باشد.»

نکته در خور توجه که البته از دید رسانه‌ها هم مغفول نماند، این واکنش نه با سربرگ دولت در سایه که عمری ۱۱ ساله دارد بلکه با سربرگ «دفتر نماینده رهبر معظم انقلاب در شورای عالی امنیت ملی» منتشر شده بود.

اما مورد مهمتر که ادعای همراهی و کمک به دولت و مجلس از سوی جلیلی را با سوال‌هایی همراه کرد، اقدام او در برگزاری یک جلسه با نمایندگان مجلس برای بررسی صلاحیت و برنامه‌های وزرای پیشنهادی کابینه پزشکیان بود. این اقدام از سوی برخی فعالان سیاسی و رسانه ای نوعی «بدعت» خوانده شد. انتساب این عنوان، چندان هم بیراه به نظر نمی رسد؛ از این باب که برگزاری چنین جلسه ای از سوی نامزد شکست خورده انتخابات حداقل در جمهوری اسلامی ایران نظیر نداشته است.

این قبیل برنامه‌ها که البته نتیجه مشخص آن هم در صحن علنی و از سوی برخی نمایندگان طرفدار جلیلی در مجلس، در اعلام مخالفت با وزرات سید عباس عراقچی، دیده شد، هر چه باشد سنخیتی با ادعای کمک به دولت ندارد. مخاطب وقتی  پیام یا ادعای همراهی و ضرورت کمک به دولت جدید از سوی جلیلی را کنار برائت از اعلام حمایت سخنگوی ستاد انتخاباتی اش از یکی از وزرای پیشنهادی می گذارد و بعد جلسه با نمایندگان مجلس برای ارزیابی برنامه‌های وزرای پیشنهادی را کنار نطق کسی مثل امیر حسین ثابتی می گذارد، قاعدتا به این نتیجه نمی رسد که دولت در سایه بنای همراهی با دولت جدید دارد. همزمان این سوال هم مطرح است که آیا دیگر شخصیت‌های سیاسی و رهبران جریان‌های سیاسی هم از چنین امکان یا حاشیه امنی برخوردار هستند که اقدامات مشابه را انجام دهند. مثلا تصور کنید حسن روحانی بعد از معرفی کابینه پیشنهادی مرحوم رئیسی با نمایندگان مجلس چنین جلسه ای برگزار می کرد.

پیش از این البته در واکنش به همین قبیل مواضع و رفتارها، جلال رشیدی کوچی نماینده مجلس یازدهم در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «یک سوال؟ دولت سایه بر اساس کدام قانون، موازی با دولت‌های قانونی مستقر ایجاد شده است؟ اگر چنین اقدامی از سوی افرادی چون آقایان خاتمی، مرحوم رفسنجانی، احمدی‌نژاد، روحانی و ... شکل می‌گرفت، برخوردها چگونه بود؟ آیا وقت بازنگری و جمع کردن بساط چنین مسائل آسیب‌زایی فرا نرسیده است؟»

مهم البته نفی حق سعید جلیلی در نقد دولت نیست بلکه پدید آمدن این سوال در اذهان عمومی است که چرا دولت سایه قبل از آغاز به کار دولت رسمی، ارزیابی و نقد را شروع کرده است؟ و مهمتر اینکه اساسا شیوه کاری سعید جلیلی در قالب دولت سایه چه آورده محسوسی در سالهای گذشته برای او و معدود اطرافیانش داشته است؟ آیا جز این بوده که همواره حضور او در سطح عالی سیاست مسبب و زمینه ساز تشدید دو قطبی‌ها شده است؟