انتظار طولانی برای حمله ایران، اسرائیل و متحدانش را در آماده‌باش مستمر قرار داده است؛
ابهام در «انتقام» تهران
محبوبه ولی
«همه منتظرند ایران به اسرائیل حمله کند. اما ایرانی‌ها هیچ وقت حمله نخواهند کرد؛ باور کنید.»؛ این جملة دیروز دونالد ترامپ در گفت‌وگوی صوتی‌اش با ایلان ماسک است.
او در حالی با قطعیت، اطمینان می‌داد ایران حمله نمی‌کند که رسانه‌ها در اسرائیل و غرب تقریبا هر روز خبر از حمله ایران طی ساعاتی دیگر را می‌دهند.
انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا به همراه آمریکا در بیانیه‌ای تصریح کرده‌اند که «ایران باید [از تصمیم برای پاسخ نظامی به اسرائیل] دست بردارد.» وزارت خارجه ایران این بیانیه را وقیحانه خوانده و تاکید کرده که «ایران در استفاده از حقوق شناخته خویش، از کسی اجازه نمی‌گیرد»
روز دوشنبه فاکس‌نیوز گزارش داد: «ایران ممکن است ظرف کمتر از 24 ساعت دیگر به اسرائیل حمله کند.» آکسیوس هم خبر داد که «ایران گام‌های آماده‌سازی عمده‌ای را در سیستم‌های موشکی و پهپادی مشابه آنچه قبل از حمله آوریل برداشته بود، برداشته است. اسرائیل و ایالات متحده زمان دقیق حمله احتمالی ایران را نمی‌دانند.»
در کنار همه این اخبار از حمله ایران؛ واشنگتن پست اما نوشته است که «پاسخ به ترور هنیه پرتاب موشک نیست؛ بلکه «ماهیت اطلاعاتی» خواهد داشت.»
این آشفتگی و سرگشتگی در اخبار درباره زمان حمله ایران و اینکه اصلا ایران حمله خواهد کرد یا نه، اسرائیل و متحدانش را در یک آماده‌باش مستمر قرار داده است.
از حمله اسرائیل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق تا پاسخ به آن طی عملیات وعده صادق، 12 روز بیشتر فاصله نبود. از ترور هنیه اما سیزدهمین روز هم گذشته است و ایران هنوز به انتظارها برای انتقام پایان نداده و آن را در وضعیتی مبهم نگه داشته است.
تعلیق در صدور فرمان؛
صبر یا حمله؟
فایننشال تایمز به نقل از منابع ایرانی نوشته است که «ممکن است هیچ حمله‌ای از سوی ایران صورت نگیرد یا ممکن است امشب حمله‌ای انجام شود.»
مقامات در تهران، این تعلیق و انتظار را بخشی از تنبیه و انتقامی که برای اسرائیل در نظر گرفته‌اند، عنوان می‌کنند. سردار عباسقلی‌زاده، از فرماندهان سپاه در نشست خبری اخیرش با اشاره به همین موضوع، گفت که «در ظاهر برای پاسخگویی و انتقام دیر شده است، ولی دشمن با منتظر ماندن فشار زیادی را تحمل می‌کند.»
او اضافه کرد: «ما منتظر فرمان مقام معظم رهبری چه برای صبر و استقامت چه برای پاسخگویی هستیم.» در سایه این تعلیق، «فرمان» هم مشخص نیست. از ابتدای این هفته رسانه‌های اسرائیلی و آمریکایی خبرهای تازه‌ای می‌دهند مبنی بر اینکه تهران به احتمال زیاد تا پنجشنبه عملیات علیه اسرائیل را آغاز خواهد کرد.
ارزیابی ایران از بیانیه 4+1:
گروهی معتقدند که اساسا حمله‌ای در کار نخواهد بود؛ ایران این بار نه یک عملیات نظامی، بلکه عملیاتی امنیتی- اطلاعاتی را علیه تل‌آویو ترتیب خواهد داد و اخبار حول محور جنگ و حمله نظامی نیز صرفا برای افزایش فشار روانی بر تل‌آویو است
وقیحانه است
در پی این گزارش‌ها و افزایش نگرانی‌ها در پی آن، چهار کشور اروپایی شامل انگلیس، فرانسه، آلمان و ایتالیا به همراه آمریکا، بیانیه‌ای صادر کرده و در آن تاکید کرده‌اند که «ایران باید [از تصمیم برای پاسخ نظامی به اسرائیل] دست بردارد.
در بیانیه مذکور آمده: «از ایران می خواهیم از تهدید مداوم خود مبنی بر حمله نظامی به اسرائیل دست بردارد.»
بیانیه‌دهندگان در ادامه تصریح کرده‌اند که «آماده دفاع از اسرائیل در برابر تهدیدات ایران» هستند.
وزارت خارجه ایران بلافاصله واکنش نشان داده و این بیانیه را «وقیحانه»، «فاقد منطق سیاسی، مغایر کامل با اصول و قواعد حقوق بین‌الملل و زیاده‌خواهانه» خوانده است. ناصر کنعانی، سخنگوی این وزارتخانه درباره آن گفته است: «بیانیه سه کشور یاد شده، بدون هیچ اعتراضی به جنایات و جرایم بین‌المللی رژیم صهیونیستی، به صورت وقیحانه‌ای از جمهوری اسلامی ایران برای عدم اقدام تنبیهی و بازدارنده علیه رژیم متجاوز به حاکمیت و تمامیت سرزمینی خویش، درخواست می‌نماید.»
در ادامه کنعانی تاکید کرده که «جمهوری اسلامی ایران در دفاع از حاکمیت و امنیت ملی خود و نیز کمک به استقرار ثبات پایدار در منطقه و ایجاد بازدارندگی در مقابل منشأ حقیقی و منبع واقعی ناامنی و تروریسم در منطقه، قاطع و مصمم است و در استفاده از حقوق شناخته خویش، از کسی اجازه نمی‌گیرد.»
سخنگوی وزارت خارجه ایران در نهایت تصریح کرده که کشورهای یاد شده اگر واقعا به دنبال صلح و ثبات در منطقه هستند، «باید برای یک بار هم که شده، در برابر جنگ افروزی و ماجراجویی رژیم آپارتاید اسرائیل به طور عملی بایستند و جنگ علیه غزه و کشتار فجیع و هولناک زنان و کودکان و شهروندان بی‌دفاع فلسطین را فورا متوقف کنند.»
اهرمی برای آتش‌بس یا یک انتقام اطلاعاتی؟
از قضا برخی تحلیلگران، تعلل ایران در انتقام از اسرائیل را مرتبط با موضوع آتش‌بس در غزه تفسیر می‌کنند؛ با این توضیح که ایران برای انصراف از گرفتن انتقام خون اسماعیل هنیه نیاز به دلیلی محکم دارد و برای این منظور هیچ دلیلی به اندازه توقف جنگ در غزه محکم نیست.
این دسته اشاره می‌کنند که ایران تنها در صورتی به درخواست‌ها برای عدم انتقامجویی از اسرائیل پاسخ مثبت خواهد داد که جنگ در غزه تمام شود.
هرچند که مقامات تهران در واکنش به چنین تحلیل‌هایی تاکید کرده‌اند که پاسخ به اسرائیل و آتش بس در غزه دو موضوع مجزا هستند و ایران قطعا انتقام اقدام اسرائیل در تهران را خواهد گرفت.
گروهی دیگر معتقدند که اساسا حمله‌ای در کار نخواهد بود؛ ایران این بار نه یک عملیات نظامی، بلکه عملیاتی امنیتی- اطلاعاتی را علیه تل‌آویو ترتیب خواهد داد و اخبار حول محور جنگ و حمله نظامی نیز صرفا برای افزایش فشار روانی بر تل‌آویو است.
مقامات در تهران، تعلیق و انتظار را بخشی از تنبیه و انتقامی که برای اسرائیل در نظر گرفته‌اند، عنوان می‌کنند. آنچنانکه سردار عباسقلی‌زاده، از فرماندهان سپاه دیروز در نشست خبری اخیرش گفت که «در ظاهر برای پاسخگویی و انتقام دیر شده است، ولی دشمن با منتظر ماندن فشار زیادی را تحمل می‌کند»
تماس‌هایی از لندن و رم
با این حال طرف غربی به شدت از حمله ایران، حتی اگر احتمالی ضعیف باشد، نگران است. هر چه این احتمال پررنگ‌تر می‌شود و اخبار حول محور آن نگران‌کننده‌تر، تحرکات دیپلماتیک برای منصرف کردن تهران از انتقام نیز افزایش می‌یابد.
در همین راستا کر استارمر، نخست وزیر انگلیس گفت‌وگویی تلفنی با مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور انجام داده است. الجزیره نوشته که او در این تماس به پزشکیان گفته: «جنگ به نفع هیچ کس نیست و باید آرامش حفظ شود.»
در تماسی دیگر آنتونیو تاجانی، وزیر خارجه ایتالیا به عنوان یکی از پنج کشوری که بیانیه هشدارآمیز درباره حمله ایران به اسرائیل را منتشر کرده‌اند، با علی باقری، سرپرست وزارت خارجه ایران صحبت کرده است.
او گفته در مکالمه نیم ساعته‌اش با باقری بر لزوم احتیاط تاکید کرده است. تاجانی اما اضافه کرده که «در پاسخ وزیر ایرانی یک موضع قاطع وجود داشت. او بر حق ایران برای واکنش به حمله در خاک ایران و حمله به کنسولگری ایران در دمشق تاکید کرد.»
رسانه قطری العربی الجدید دیروز درباره همین گفت‌وگوها نوشت که منابع ایرانی می‌گویند تهران به طرف‌هایی که با آن تماس گرفته بودند، گفته پاسخ به رژیم صهیونیستی «حتمی است و لغو نمی‌شود.»
از وعده آتش‌بس در غزه تا بازگشت به برجام
رسانه قطری ادامه داده: منابع مطلع ایرانی گفته‌اند طرف‌های اروپایی و آمریکایی در تماس‌های خود با تهران از سیاست چماق و هویج برای منصرف کردن این کشور از پاسخ به رژیم صهیونیستی استفاده کرده و گفته‌اند این طرف‌ها پیشنهادهایی ارائه کردند که شامل «توسعه روابط ایران و اروپا و از سرگیری مذاکرات با هدف لغو تحریم‌ها به شکل جدی‌تر از قبل» می‌شد.
این منابع می‌گویند در سایه ترس از گسترش درگیری در منطقه و تبدیل آن به جنگ گسترده و همه‌جانبه، طرف ایرانی هشدارها و پیشنهادهای «غیر جدی» در مورد مذاکرات آتش‌بس غزه، از سرگیری مذاکرات هسته‌ای و غیره را رد کرده است.
پیش از این نیز روزنامه الجریده کویت در خبری مدعی شده بود که یک هیأت آمریکایی با هواپیمایی از ترکیه در فرودگاه پیام کرج به زمین نشست تا ایران را متقاعد کند که از حمله به اسرائیل منصرف شود.
این روزنامه عربی ادعا کرده بود که هیأت آمریکایی در این گفت‌وگوها به تهران وعده بازگشت به توافق هسته‌ای را داده و حتی برای ابراز حسن نیت «فهرستی حاوی «اسامی ۱۰ نفر از عوامل موساد» در داخل ایران را که آمریکایی‌ها معتقدند مستقیم یا غیرمستقیم در این ترور دست داشته‌اند، به طرف ایرانی ارائه کرده است»!
فارغ از صحت و سقم چنین ادعاهایی، تصمیم تهران هنور مشخص نیست؛ ممکن است همانگونه که دونالد ترامپ مطمئن است حمله‌ای صورت نگیرد و انتقام مشمول مرور زمان یا موکول به وقتی مناسب شود. ممکن است فرمان حمله نظامی صادر نشود و ایران در تدارک یک انتقام اطلاعاتی- امنیتی باشد. اما این احتمالات مانع از انتظار و آماده‌باش برای حمله ایران نشده است.
باید منتظر ماند و دید که پاسخ تهران به این انتظار، چه از جنس حمله نظامی باشد و چه در یک قالب غیرنظامی، می‌تواند اثر بازدارندگی طولانی مدتی بر تل‌آویو بگذارد یا اینکه این چرخه حمله و انتقام میان دو طرف همچنان ادامه خواهد یافت.
دیدگاه تان را بنویسید