انتقام هنیه از سوی ایران؛ آتش‌بس در غزه را به محاق می‌برد؟
تراژدی یک خونخواهی
میرا قربانی‌فر
ترور اسماعیل هنیه که برای شرکت در مراسم تنفیذ مسعود پزشکیان مهمان جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شد و حالا بسیاری با عنوان ترور تهران یا ترور زعفرانیه از آن یاد می‌کنند در ساعت 1:37 دقیقه بامداد 10 مرداد، تقابل میان ایران و اسرائیل را بار دیگر به بالاترین سطح ممکن خود رساند. تقابلی که شاید پس از عملیات وعده صادق کمتر کسی بار دیگر منتظر آن بود. قرار گرفتن دو کشور در آرایشی شبیه آرایش جنگی و آن هم در حالی که ایران در حال و هوای تشکیل کابینه دولت چهاردهم بوده و مسعود پزشکیان هنوز جاپای محکمی در پاستور ندارد و ترکیب هیات دولتش مشخص نیست؛ شاید همه چیز را برای ایران در تعلیق بیشتر قرار داد.
مذاکرات آتش‌بس و اهمیت جان انسان‌ها
اما در این میان مساله فقط ایران نیست. یک فاجعه انسانی نیز در سوی دیگر وجود دارد و آن جنگ غزه است، جنگی که حالا دیگر 10 ماه از آغاز آن می‌گذرد و هزاران کشته و صدها هزار آواره از خود برجای گذاشته و در این میان نتانیاهو که تا پیش از 7 اکتبر دولتش در شرف سقوط بود بیش از همه از آن سود می‌برد.
پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس در تهران، رهبر انقلاب تصریح کردند که ایران از این ترور خوانخواهی خواهد کرد و به صراحت نیز اسرائیل را مسئول این ترور دانستند.
زمین و زمان انتقام را ایران تعیین می کند
هم‌چنین باید یادآوری کرد که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سه بیانیه کلیت واکنش ایران به ترور زعفرانیه را ترسیم کرد. کما این که در بیانیه دوم سپاه تصریح کرد که «بی تردید این جنایت رژیم صهیونیستی با پاسخ سخت و دردناک جبهه مقتدر و عظیم مقاومت بویژه ایران اسلامی مواجه و برکات مجاهدت‌های «شهید القدس» دکتر اسماعیل هنیه در دفاع از آرمان و حقوق ملت فلسطین یاری‌بخش آنان خواهد بود.» در این بیانیه تصریح شد که جبهه مقاومت به همراه ایران به رژیم صهیونیستی واکنش نشان خواهند داد و البته در خصوص زمان پاسخ نیز در بیانیه سوم سپاه گفته شده بود:«خونخواهی شهید اسماعیل هنیه قطعی و رژیم ماجراجو و تروریست صهیونی پاسخ این جنایت را که مجازات سخت است را در زمان، مکان و کیفیت مقتضی، قاطعانه دریافت خواهد کرد.»
برمبنای سخنان رهبری و بر اساس بیانیه های سپاه پاسداران می توان این طور ارزیابی کرد که برنامه‌ریزی برای انتقام ترور تهران قطعی است اما زمان و زمین این انتقام سخت را طرف ایرانی تعیین خواهد کرد و بر مبنای همین تحلیل شاید بتوان به این ارزیابی رسید که مساله مذاکرات آتش بس غزه و جان هزاران کودک و پیر و جوان و مردم غزه چنان دارای اهمیت است که بتوان پذیرفت که زمان انتقام باید به گونه ای باشد که به این مذاکرات مهم آتش بس خدشه‌ای وارد نشود.
مذاکرات اتش بس غزه و تلاش اسرائیل
برای لغو آن
مساله دیگر این است که مذاکرات غزه روزها پیش از ترور در جریان بود، چنان که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا 29 تیرماه، یعنی حدود 13 روز پیش از ترور هنیه در تهران گفته بود: به دنبال دستیابی به یک توافق جدید آتش‌بس هستیم و اولویت ما آزادی گروگان‌ها و برقراری آتش‌بس در نوار غزه است.
از سوی دیگر در روزهای اخیر رهبران ایالات متحده، مصر و قطر بار دیگر از طرف های درگیر خواسته اند روند مذاکرات آتش بس در غزه را جدی بگیرند. این سه کشور روز پنجشنبه ۱۸ مرداد، یعنی 8 روز پس از ترور هنیه در تهران، در بیانیه‌ای مشترک از اسرائیل و حماس خواستند تا مذاکرات به منظور نهایی کردن آتش‌بس در غزه و آزادی گروگان‌ها را هفته آینده از سر بگیرند. در پی صدور این بیانیه دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اعلام کرد که مذاکره‌کنندگان این کشور روز ۱۵ آگوست یعنی 23 مرداد ماه برای مذاکرات مربوط به توافق حضور خواهند داشت.
این بدان معناست که هر نوع اقدام تلافی‌جویانه توسط حماس، حزب الله و ایران، راهی را پیش روی بنیامین نتانیاهو خواهد گشود که بتواند از زیر بار ادامه مذاکرات صلح خود را رها کند.
در همین حال اما جان کربی، مشاور شورای امنیت ملی آمریکا اخیرا زمان آغاز مذاکرات آتش بس در نوار غزه را از روز 25 مرداد در دوحه قطر اعلام کرده است. البته که بسیاری ترور هنیه را تلاشی از سوی اسرائیل برای نابودی مذاکرات آنش‌بس می‌دانستند.
اخیرا نیز آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا دستیابی به توافق آتش بس در غزه را منوط به تصمیم یحیی سنوار، رئیس جدید دفتر سیاسی حماس و جانشین اسماعیل هنیه دانست. به گفته بلینکن، سنوار حتی قبل از اینکه به جانشینی اسماعیل هنیه منصوب شود، تصمیم‌گیرنده اصلی در این زمینه بود.
فضاسازی رسانه ای در غرب
اما در این میان دو عامل مهم در کل روند تحولات را نباید نادیده گرفت. نخست مساله فضاسازی طرف‌های غربی است.برای مثال وال استریت ژورنال اخیرا در گزارشی و از سوی یک منبع موثق مدعی شد که ایالات متحده به ایران به صورت روشن هشدار داده که در صورت انجام حمله بزرگ ضد اسرائیل، دولت تازه منتخب و اقتصاد این کشور ممکن است «ضربه‌ای ویرانگر» و «عواقبی جدی» را متحمل شود. پیش از این نیز یورونیوز در گزارشی در روز سه‌شنبه ادعا کرده بود که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، گفته بود که واشنگتن «پیامی را مستقیماً به ایران مخابره کرده است»، هرچند توضیحات بیشتری در خصوص این پیام نداده بود.
شاید این تحلیل شمخانی را اکنون بتوان درست‌ترین دانست. اسرائیل تلاش دارد مذاکرات آتش بس در غزه را با شکست رو به رو و در مرحله بعد ایران را به یک جنگ تمام عیار بکشد، تنبیه و جبران خسارت هر چند لازم است، اما باید همراه با خویشتن‌داری باشد
هم چنین رسانه‌های آمریکایی گزارش داده‌اند که دولت جو بایدن در روزهای اخیر از طریق کانال‌های دیپلماتیک به ایران اخطار داده که یک حمله گسترده تنها باعث تشدید تنش‌ها و خطر رویارویی مستقیم بین دو کشور می‌شود و از تهران خواسته تا در مورد اقدامات تلافی‌جویانه خود تجدید نظر کند.
در حقیقت برخی رسانه‌ها در غرب ادعا کرده‌اند که ایران ممکن است در واکنش به ترور هنیه برخی ملاحظات سیاسی را مدنظر داشته باشد. بر این اساس حزب‌الله حمله را انجام دهد و ایران نیز حمله ای محدود انجام دهد. اما در همین حال نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد روز جمعه به وقت محلی در پاسخ به پرسشی درباره این که آیا ایران پاسخ به رژیم اسرائیل را تا گفتگوهای هفته آتی در خصوص آتش‌بس به تعویق می‌اندازد و نیز کانال‌های موجود انتقال پیام میان ایران و آمریکا گفت که «برقراری آتش‌بس پایدار در غزه اولویت ما است؛ هر توافقی که حماس بپذیرد، مورد قبول ما هم خواهد بود.»
امیرسعید ایروانی افزود: «امنیت و حاکمیت ملی ما در اقدام تروریستی اخیر رژیم اسرائیل نقض شده است. ما حق دفاع مشروع داریم و این ارتباطی با آتش‌بس غزه ندارد؛ اما امیدواریم پاسخ ما در زمان و به‌گونه‌ای صورت گیرد که لطمه‌ای به آتش‌بس احتمالی نزند.»
نمایندگی ایران در سازمان ملل درباره کانال‌های موجود انتقال پیام میان ایران و آمریکا نیز گفت: «کانال‌های رسمی مستقیم و واسطه‌ای برای انتقال پیام همیشه میان ایران و آمریکا وجود داشته است. ترجیح طرفین این است که جزئیات آن مسکوت بماند.»
در واقع ایروانی هم هر چند بر حق دفاع مشروع ایران تاکید داشت اما در عین حال این نکته مهم که نباید به آتش بس در غزه لطمه‌ای وارد شود را مورد تایید قرار داد.
مساله دوم نیز که باید مدنظر قرار بگیرد حمله وحشیانه دیروز یعنی 20 مرداد ماه رژیم صهیونستی به مدرسه ای در غزه بوده، حمله ایی که با تلفات بیش از 100 انسان همراه شد.
نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد درباره این که آیا ایران پاسخ به رژیم اسرائیل را تا گفتگوهای هفته آتی در خصوص آتش‌بس غزه به تعویق می‌اندازد یا خیر، گفت که «برقراری آتش‌بس پایدار در غزه اولویت ما است. ایروانی هر چند بر حق دفاع مشروع ایران تاکید داشت، اما این نکته مهم که نباید به آتش بس در غزه لطمه‌ای وارد شود را مورد تایید قرار داد
این حمله وحشیانه نیز با واکنش حماس و حزب‌الله رو به رو شد. جنبش حزب‌الله لبنان ضمن محکوم کردن جنایت هولناک اسرائیل در مدرسه‌ای در غزه، تأکید کرد که صحبت درباره آتش‌بس و تعیین زمان جدید برای مذاکرات، فریبی بیش نیست.
تلاش‌های اسرائیل برای توقف مذاکرات
حمله تروریستی به اسماعیل هنیه و حال حمله وحشیانه به یک مدرسه که منجر به مرگ 100 انسان که احتمالا بیشتر نیز کودک بوده‌اند تلاشی برای توقف روند مذاکرات است. در همین راستا شاید اکنون بهترین روند برای جمهوری اسلامی، تلاش برای خویشتن‌داری و کنترل اوضاع و شرایط است.
کما این که علی شمخانی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی نیز در این خصوص در ایکس خود نوشت: «تنها هدف رژیم اسرائیل در کشتار نمازگزاران مدرسه تابعین در غزه و ترور شهید اسماعیل هنیه در ایران جنگ‌طلبی و به شکست کشاندن مذاکرات آتش‌بس است. فرآیندهای حقوقی، دیپلماتیک و رسانه‌ای طی شده، مقدمات تنبیه شدید رژیمی که جز زبان زور نمی‌فهمد را فراهم کرده است.»
شاید این تحلیل شمخانی را اکنون بتوان درست‌ترین تحلیل شرایط موجود دانست. اسرائیل تلاش دارد اول مذاکرات آتش بس در غزه را با شکست رو به رو کرده و در مرحله بعد ایران را به یک جنگ تمام عیار بکشاند، تنبیه و جبران خسارت اکنون هر چند لازم است اما باید همراه با خویشتن‌داری و طی روندهای دیپلماتیک باشد تا به مذاکرات آتش‌بس خدشه‌ای وارد نشود. از سوی دیگر لازم است ایران تعیین کننده زمان و زمین این انتقام باشد و نه این که توسط اسرائیل به داخل این روند کشیده شود.
دیدگاه تان را بنویسید