جهان گوش به زنگ تصمیم تهران؛
شبیخون سخت یا انتقام «کنترل شده»؟
محبوبه ولی
بی‌تعارفش این است که آنچه ایران تحت عنوان عملیات وعده صادق در 13 آوریل (25 فروردین امسال) و در واکنش به حمله اسرائیل به ساختمان دیپلماتیک ایران در دمشق، ترتیب داد، یک انتقام نبود؛ بلکه صرفا یک هشدار بود؛ هشداری با این مضمون که «موشک‌های ایران می‌توانند راه خود را به تل‌آویو باز کنند؛ پس مراقب رفتار خود باشید.»
یک روز پس از شلیک شبانه موشک‌ها و پهپادها به سوی اسرائیل، نماینده ایران در سازمان ملل اعلام کرد که این حملات پایان‌یافته است.
نگرانی‌ها از وقوع جنگ فرونشست و تحلیل ناظران نیز بر این بود که ایران برای پرهیز از وقوع جنگ و گسترش جنگ غزه، از انتقامی متناسب با آنچه اسرائیل در دمشق انجام داده بود، صرف‌نظر و به دادن یک هشدار عملی کنترل‌شده اکتفا کرد.
کمتر از چهار ماه بعد اما اسرائیل نشان داد که آن هشدار، فاقد اثر بازدارندگی بوده است. این بار نه به ساختمانی در دمشق، بلکه به تهران شلیک و میهمان ایران را ترور کرد.
ایران خشمگین است و جهان گوش به زنگ تصمیمی که تهران هر آن خواهد گرفت و حالا تیتر اصلی محافل داخلی و خارجی این است که ایران در واکنش به دومین تخطی تل‌آویو از خطوط قرمزش چه خواهد کرد؟ در دوراهی بازدارندگی قطعی و کنترل ریسک کدام را انتخاب خواهد کرد؟ آیا این بار نیز تن به یک انتقام نمادین خواهد داد؟ یا ریسک هر تبعاتی را خواهد پذیرفت و دست به انتقامی متفاوت خواهد زد؟
طائب: سناریوی انتقام ایران
خواندنی نیست
علی‌رغم هشدارها درباره پرهیز از ورود به دام نتانیاهو برای کشاندن ایران به جنگ، تحلیلگران بر این موضوع نیز تاکید می‌کنند که ترور اسماعیل هنیه در تهران؛ اقتدار، امنیت و قدرت بازدارندگی کشور را به طور جدی مخدوش کرده و از این رو نیازمند پاسخی سخت، متفاوت و اثرگذار است.
برای این منظور، تصریح می‌شود که ایران باید عملیاتی فراتر از وعده صادق را طراحی و اجرا کند.
در حالی که گمانه‌زنی‌ها در تلاش برای پاسخ به سوال‌ها درباره زمان و چگونگی انتقام ایران هستند، حسین طائب، مشاور فرمانده کل سپاه پاسداران دیروز در همایش بسیج اساتید دانشگاه‌های کشور در مشهد، گفت: «سناریویی که برای خونخواهی هنیه طراحی شده است جزو سناریوهایی است که خواندنی نیست.»
او تاکید داشت بر اینکه «عملیات طراحی شده برای خونخواهی اسماعیل هنیه، جدید و غافلگیرانه خواهد بود.»
اظهارات طائب در حالی است که عملیات وعده صادق در 13 آوریل، فاقد عنصر غافلگیری بود. آمریکا، متحدان اروپایی اسرائیل و همسایگان منطقه‌ای از زمان و چگونگی حمله مطلع بودند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر فقید امور خارجه گفته بود که 72 ساعت قبل از حمله، به کشورهای همسایه اطلاع داده شده بود. به دنبال این اطلاع قبلی، بخش زیادی از موشک‌های ایرانی توسط متحدان اسرائیل رهگیری و ساقط شدند. حتی شلیک پهپادها قبل از موشک‌ها، نشانه دیگری از نمادین بودن آن عملیات بود.
گفته‌های طائب اما حاکی از این است که ایران، این بار قصد دارد سطح انتقام خود را با افزودن عنصر غافلگیری ارتقا داده و آن را از عملیات وعده صادق متمایز کند.
انتقام را سرد سرو کنید
درباره اهداف انتقام ایران نیز، سازمان رادیو و تلویزیون اسرائیل دیروز ضمن اعلام خبر آماده‌باش کامل در اسرائیل، گفت: برآوردها نشان می‌دهد که اهداف نظامی در مرکز اسرائیل مورد اصابت قرار گیرند.
شماری معتقدند که ایران باید برای زدن بهترین ضربه، این زمان را تا به دست آمدن یک فرصت مناسب افزایش داده و در این مدت اسرائیل را در خوف و رجا نگه دارد؛ به ویژه که این تعلل به لحاظ روانی نیز طرف مقابل را آسیب‌پذیرتر خواهد کرد
این سازمان اضافه کرده که موضع اسرائیل این است که به حمله احتمالی ایران پاسخ دهد؛ اما بدون کشیده شدن به جنگ تمام عیار.
با این حال برخی دیگر عنوان می‌کنند که زیرساخت‌های حیاتی در اسرائیل باید هدف گرفته شود. «انتقام غذایی است که باید سرد سرو شود»؛ این نیز توصیه شماری دیگر از ناظران فضای ملتهب میان ایران و اسرائیل است؛ با این توضیح که ایران باید در گرفتن انتقام تعجیل نکرده و شبیخون را موکول کند به زمان مناسبی که دشمن انتظارش را ندارد.
عملیات وعده صادق، درست 12 روز پس از حمله اسرائیل به ساختمان کنسولی ایران در دمشق انجام شد؛ حالا اما شماری معتقدند که ایران باید برای زدن بهترین ضربه، این زمان را تا به دست آمدن یک فرصت مناسب افزایش داده و در این مدت اسرائیل را در خوف و رجا نگه دارد؛ به ویژه که این تعلل به لحاظ روانی نیز طرف مقابل را آسیب‌پذیرتر خواهد کرد.
با تمام اینها اینکه ایران در نهایت چه تصمیمی خواهد گرفت، برای تحلیلگران مشخص نیست. اکسیوس دیروز به نقل از مقامات آمریکایی و اسرائیلی نوشت که انتظار می‌رود ایران، اسرائیل را در اوایل روز دوشنبه هدف قرار دهد.
این رسانه اما در عین حال اضافه کرد که ایران و حزب‌الله هنوز در حال کار روی برنامه‌های نظامی خود هستند.
هرگونه تمایزی نسبت به عملیات 13 آوریل، در صورتی قابل ارزش‌گذاری است که اثر بازدارنده داشته باشد؛ یک شبیخون سخت در عین حال که می‌تواند در جهت چنین هدفی باشد؛ مستعد برافروختن شعله جنگ نیز هست. از این رو تصمیم ایران، برای روزهای آتی تعیین‌کننده است.
هرگونه تمایزی نسبت به عملیات 13 آوریل، در صورتی قابل ارزش‌گذاری است که اثر بازدارنده داشته باشد؛ یک شبیخون سخت در عین حال که می‌تواند در جهت چنین هدفی باشد؛ مستعد برافروختن شعله جنگ نیز هست. از این رو تصمیم ایران، برای روزهای آتی تعیین‌کننده است
تکاپوی واسطه‌ها
از سوی دیگر به نظر می‌رسد ایران تا این لحظه دست رد به میانجی‌گری‌ها زده است. خبرنگار لبنانی الجزیره و المانیتور در توئیتی نوشت: پس از چندین گفتگو با منابع در بیروت و تهران، فهمیدم که «محور مقاومت» به میانجی‌ها گفته است: «هر کاری که برای پاسخ موثر و کارآمد لازم است انجام خواهیم داد»، صرف نظر از پیامدهای آن، حتی اگر جنگ بزرگ دربگیرد.
علی هاشم، افزود: «وقتی از منابعم در مورد زمانی که «محور» برای پاسخگویی نیاز دارد پرسیدم، آن‌ها گفتند: «دشمن ما آماده است و ما کار را زمانی انجام خواهیم داد که آماده باشیم».
در خبری دیگر روزنامه الجریده کویت دیروز مدعی شد که یک منبع ارشد در شورای عالی امنیت ملی ایران به این روزنامه گفته که «یک هیأت امنیتی آمریکایی با میانجیگری عمان به ایران سفر کرده تا پیام «آرامش و هشدار» را به تهران برساند تا از جنگ بزرگی که نخست وزیر اسرائیل برنامه‌ریزی کرده جلوگیری شود.»
آنطور که الجریده نوشته، هیأت آمریکایی با یک هواپیمای شخصی که از ترکیه حرکت کرده بود، پنجشنبه گذشته در فرودگاه پیام کرج به زمین نشست و جلسه‌ای دو ساعته بین مقامات آمریکایی و ایرانی برگزار شد و سپس به آنکارا برگشته است.
بنا به نوشته الجریده این هیأت ضمن اینکه به ایران پیشنهاد کرده برای زدن ضربه‌ای دردناک به راست افراطی در اسرائیل، به توافق هسته‌ای بازگردد، فهرستی حاوی «اسامی ۱۰ نفر از عوامل موساد» در داخل ایران را که آمریکایی‌ها معتقدند مستقیم یا غیرمستقیم در این ترور دست داشته‌اند، به عنوان حسن نیت به طرف ایرانی ارائه کرده است.درباره ادعای الجریده خبری رسمی که آن را تایید کند، منتشر نشده است.
حسین طائب خبر داده که «عملیات طراحی شده برای خونخواهی اسماعیل هنیه، جدید و غافلگیرانه خواهد بود.» اظهارات او در حالی است که عملیات وعده صادق، فاقد عنصر غافلگیری بود. آیا این غافلگیری انتقام احتمالی ایران را از عملیات 13 آوریل متمایز خواهد کرد؟
خبر سفر ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن به تهران اما به طور رسمی منتشر شد. او طی 48 ساعت پیش از سفرش، دست کم دو بار با علی باقری‌کنی، سرپرست وزارت خارجه، به صورت تلفنی گفت‌وگو کرده بود و در هر دو بار باقری تاکید کرده بود که ایران برای پاسخگویی به اسرائیل در پی ترور اسماعیل هنیه، عزم جدی دارد.
اردن در جریان عملیات وعده صادق، در رهگیری موشک‌های ایرانی به اسرائیل کمک کرده بود و بعدتر نیز اعلام کرد که این کشور با هر اقدامی که امنیتش را به خطر بیندازد، مقابله
خواهد کرد.
در پی سفر او به تهران، الجزیره به نقل از یک منبع رسمی ایرانی که نامی از آن نبُرد، نوشت: «پذیرش عدم پاسخ یا پاسخ نمادین برای تهران دور از ذهن است و هرگونه پاسخی تند و دردناک خواهد بود.»
این منبع آگاه همچنین افزوده: «اسرائیل از همه تابو‌ها تخطی کرده و باید بهای آن را بپردازد و ما شک نداریم که آن را گران خواهد پرداخت!»
دیدگاه تان را بنویسید