پرش ناشیانه از یک مقطع برای فرار از پاسخگویی

طهمورث حسینی

از انتخابات 1400 تا امروز یک کلیدواژه بیش از همه از سوی جریان اصولگرا برای مردم تکرار شده است: «دولت سوم روحانی». استراتژی که در سال 1400 و در غیاب نمایندگان اصلی دولت یازدهم و دوازدهم به نتیجه رسید و سید ابراهیم رئیسی را راهی پاستور کرد. دولت سیزدهم نیز از زمان روی کار آمدن، از تغییر گسترده مدیران تا گردن نگرفتن مشکلات و ناکامی‌های خود را با عبارت «بانیان وضع موجود» توجیه کند. بعد از گذشت دو سال و 10 ماه از استقرار دولت، حادثه پیش آمده برای بالگرد رئیس‌جمهور فقید، دولت سیزدهم را به موقع به پایان نرساند تا انتخابات زودهنگام تیرماه 1403 بار دیگر نام دولت روحانی را یکی از پرتکرارترین واژه‌ها کند.

 انتخابات فردا در حالی برگزار خواهد شد که براساس برآوردها تنها بخش ناچیزی از مرددین به صحنه انتخابات بازخواهند گشت و غایبان دور اول همچنان از صحنه انتخابات دور خواهند بود تا نشان دهند مساله آنها چیزی فراتر از دولت سوم روحانی یا بانیان وضع موجود است و این جنجال‌ها در نگاه آنها تاثیری ندارد

دولت سیزدهم و پنهان شدن

 پشت بانیان وضع موجود 

با روی کار دولت سیزدهم خیلی زود معلوم شد حل مشکلات کشور به سادگی پیش‌بینی جریان اصولگرا نبوده و آنان باید در برابر عملکرد و کارنامه خود، جوابگو باشند. ابراهیم رئیسی از همان آغاز عَلَم «بانیان وضع موجود» را برافراشت و در ضرورت تغییر گسترده مدیران دولتی گفت: «دولت به همه احترام می‌گذارد، اما بی‌تردید کسانی که بانیان وضع موجود هستند و مردم از عملکرد آنان رضایت ندارند، نباید در عرصه‌های مدیریتی مورد استفاده قرار بگیرند.» 

با روی کار آمدن مدیران انقلابی اما وضعیت نه تنها بهتر نشد که وعده‌ها بر زمین ماند و دولت در گردابی از ناکارآمدی خود گرفتار آمد. عملیاتی نشدن وعده‌های دولت در حوزه‌های مسکن، تورم، بورس و قیمت کالاهای اساسی، نارضایتی عمومی را دامن زد اما دولت تلاش کرد با دستاوردسازی و نمودار‌های جهت‌دار به جای رفع مشکلات با مقایسه‌های ساختگی، خود را موفق جلوه دهد. مرحوم رئیسی در آخرین پیام نوروزی خود به جای پاسخگویی به وعده عملی نشدن تورم تک رقمی گفت که با تورم 60 درصد دولت را تحویل گرفته و این میزان تورم در دولتش موفقیت‌آمیز است.

دو انتخابات ریاست جمهوری 1400 و 1403 یک چهره غایب اما همیشه در صحنه داشت.«حسن روحانی». رئیس دولت یازدهم و دوازدهم، اعضای کابینه‌اش و دستاوردهایش بیش از همه مورد نقد و تهمت قرار گرفت. روحانی با ارسال نامه‌های متعدد به کمیسیون انتخابات، خواستار اختصاص زمان مناسب برای پاسخویی شد که آن کمیسیون به هیچ کدام جواب نداد

عباس عبدی، تحلیلگر مسائل سیاسی در آستانه انتخابات مجلس در اسفند 1402 خطاب به دولتمردان گفت: «فرق حالا با گذشته این است که در آن زمان بدون داشتن یک ایده سازنده و ایجابی و با حمله یک‌سویه به روحانی و دولت قبل و با طرح امید به یکدست شدن قدرت، خود را سر پا نگه می‌داشتند، اکنون که آن وضعیت سلبی رفته است، متوجه می‌شوند که هیچ نقطه ایجابی ندارند و اصولا قادر نیستند حتی یک گزاره مفید و علمی برای حل مسائل جامعه ارائه کنند و بهترین راه را در نپذیرفتن وجود مساله یافته‌اند.»

انتخابات زودهنگام و ادامه استراژی

 حمله به روحانی

«دولت من دولت اول مسعود پزشکیان است». این جمله را نامزد مورد حمایت اصلاح طلبان در انتخابات مجبور شد بارها در پاسخ به حملات همزمان و یکپارچه رقبای خود در خصوص تداوم دولت حسن روحانی بیان کند.

مناظره‌های انتخاباتی فرصتی شد که چهار کاندیدای اصولگرا به صورت مشترک حمله به روحانی را آغاز کنند. زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی، پیشانی این حملات بودند اما با افزایش اقبال به پزشکیان، قالیباف و جلیلی هم به این جمع اضافه شدند و هر چهارنفر هم به نقد روحانی و دستاوردهای دولتش پرداختند و هم تلاش کردند پزشکیان را امتداد او معرفی کنند.

یخ انتخابات که باز شد، پرشکیان و حامیانش رودربایستی در خصوص دولت مرحوم رئیسی را کنار گذاشتند و با صراحت به مشکلات و ناتوانی‌های دولت مستقر پرداختند و اعلام کردند که بانی وضع موجود دولت سیزدهم است. حسین مرعشی، دبیرکل حزب کارگزاران سازندگی گفت: «کشور ایران دچار مشکلات پیچیده سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی است و ایران بعد جنگ تجربه دولت‌های سازندگی و اصلاحات را دارد. امروز بانیان وضعیت موجود مدعی و طلبکار هستند و حتی توجه ندارند که زمان عنصری مهم است.» نتایج دور اول انتخابات اما گویای شکست سنگین دولت سیزدهم بود و آنها در فضای احساسی بعد از فقدان مرحوم رئیسی هم نتوانستند آرای او را حفظ کنند و با رویگردانی و ریزش رای معنادار از سوی مردم مواجه شدند. با رفتن انتخابات به مرحله دوم، جلیلی و حامیانش با شدت بیشتری استراتژی دولت سوم روحانی را پیش گرفتند تا پس از ناامیدی از کسب رای از سبد گروه خاکستری و غیرسیاسی جامعه، چشم امید به آرای منفی از طریق مشابهت‌سازی با دولت روحانی داشته باشند.

اوج استفاده از این تاکتیک در مناظره آخر میان جلیلی و پزشکیان رخ داد. جایی که هم سعید جلیلی و هم سوالات جهت دار مجری تلویزیون با صراحت بیشتری درصدد انگاره‌سازی دولت سوم روحانی برآمدند. جایی که پزشکیان خطاب به مردم بارها گفت که تهمت می‌زنند و دروغ می‌گویند.

از روز گذشته شب‌نامه‌هایی با عنوان «انتخاب ساده است» با عکسی از جلیلی و رئیسی در مقابل پزشکیان و روحانی در سطح کشور به شکل گسترده توزیع شد تا از آخرین فرصت تبلیغات برای تداوم این انگاره که دولت پزشکیان، «دولت سوم روحانی»است، استفاده کنند

از روز گذشته نیز شب‌نامه‌هایی با عنوان «انتخاب ساده است» با عکسی از جلیلی و رئیسی در مقابل پزشکیان و روحانی در سطح کشور به شکل گسترده توزیع شد تا از آخرین فرصت تبلیغات برای تداوم این انگاره استفاده کنند. 

البته جریان مقابل نیز از مردم و مرددین خواست که با حضور در پای صندوق‌های رای بانیان وضع موجود را ناکام بگذارند. سید هادی خامنه‌ای، دبیرکل مجمع نیروهای خط امام گفت: «رنج ناشی از مشکلات اقتصادی و نادیده‌انگاری کرامت انسان‌ها و روندهای ناصحیح در اداره کشور، بسیاری از شما را به دوری از صندوق‌های رأی سوق داده است؛ اما فراموش نکنیم که بانیان وضع موجود بیش از هر چیز از صندوق رای و حضور موثر شما واهمه دارند. پس این فرصت را ولو با حداقلی از امکان اصلاح نباید از دست داد.»

روحانی، حاضر غایب انتخابات

دو انتخابات ریاست جمهوری 1400 و 1403 یک چهره غایب اما همیشه در صحنه داشت.«حسن روحانی». رئیس دولت یازدهم و دوازدهم، اعضای کابینه‌اش و دستاوردهایش بیش از همه مورد نقد و تهمت قرار گرفت. روحانی با ارسال نامه‌های متعدد به کمیسیون انتخابات، خواستار اختصاص زمان مناسب برای پاسخویی شد که آن کمیسیون به هیچ کدام جواب نداد.

روحانی که ناامید از رعایت عدالت توسط صداوسیما شده بود در مطلبی گفت: «من دچار حیرت شدم، در مناظرات انتخاباتی که چند دوره آن سپری شده، افرادی آمار و ارقام ارائه داده و صحبت‌هایی کردند که اگر شورای نگهبان اصل ۱۱۵ قانون اساسی را امروز به دقت اجرا می‌کرد، قاعدتاً می‌بایست نسبت به صلاحیت آن‌ها تردید می‌کرد.»

روحانی تصریح کرد: «متأسفانه ما می‌بینیم توهین بزرگی در این مناظره به دولت سیزدهم می‌شود و آن اینکه دولت سیزدهم را نادیده می‌گیرند، دولت سیزدهم را فراموش کردند، دولت سیزدهم را کنار می‌زنند. مثل اینکه دولت سیزدهم نداشتیم و امروز می‌خواهند دولت را از دولت دوازدهم دریافت کنند. این آقایانی که امروز کاندیدا هستند بالاخره یک نفرشان رئیس‌جمهور می‌شود. وقتی رئیس‌جمهور شد، آن وقت چه می‌خواهد بگوید؟ مشکلات دولت سیزدهم را آن روز چطور می‌خواهد برای مردم بیان کند؟ آن روز دیگر نمی‌تواند از دولت یازدهم و دوازدهم حرف بزند. ناچار است از دولت سیزدهم حرف بزند.»

البته دولت سیزدهم که مدیرانش تمام قد به حمایت از جلیلی می‌پردازند، همین میزان نقد را هم تاب نیاوردند تا وزیر کشور،  به عنوان مجری انتخابات بگوید که به این نقدها پاسخ خواهد داد. احمد وحیدی گفت: «دولت آیت‌الله رئیسی تاییدش را از مردم و رهبری گرفته و مردم در بدرقه تاریخی‌شان نگاهشان به این دولت را نشان دادند. این دولت اگر مورد نقد قرار گیرد بر اساس قانون در زمان معین می‌تواند مطالب خود را توضیح دهد. عشق مردم به آیت‌الله رئیسی مربوط به منش و عملکرد ایشان است که بحث شخصی نیست.»

انتخابات فردا در حالی برگزار خواهد شد که بر اساس برآوردها تنها بخش ناچیزی از مرددین به صحنه انتخابات بازخواهند گشت و غایبان دور اول همچنان از صحنه انتخابات دور خواهند بود تا نشان دهند مساله آنها چیزی فراتر از دولت سوم روحانی یا بانیان وضع موجود است و این جنجال‌ها در نگاه آنها تاثیری ندارد.