احضارهای متقابل دیپلماتیک در واکنش به حمله نظامی ایران به اسرائیل با یک ضرباهنگ ادامه دارد
همان بلوک‌بندی‌های همیشگی!
طهمورث حسینی
واکنش‌ها به حمله پهپادی و موشکی بامداد یکشنبه ایران به اسرائیل همچنان مهمترین خبر سیاسی در جهان است و محافل دیپلماتیک همچنان به بررسی تبعات این اقدام و ترسیم آینده تحولات خاورمیانه مشغول هستند. بازتاب اقدام تهران چه در داخل کشور و چه خارج از مرزها هر روز ابعاد تازه‌ای به خود می‌گیرد.
بامداد روز گذشته به درخواست اسرائیل نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل برگزار شد. نتیجه نشست که بدون هیچ بیانیه یا قطعنامه‌ای به پایان رسید، کاملا قابل پیش‌بینی بود. در این جلسه به طور واضح اسرائیل نه تنها در اجماع‌سازی علیه ایران موفق نبود، بلکه صدای اعتراض بلوک شرق را نیز به صورت واضح شنید.
نمایندگان آمریکا، فرانسه، انگلیس، ژاپن و کره جنوبی حملات ایران را محکوم کردند و نمایندگان کشورهای روسیه، چین، سوریه و الجزایر، اظهاراتی در دفاع از ایران گفتند. سوئیس و دبیرکل سازمان ملل هم موضعی دو پهلو و در محکومیت اقدامات دو کشور گرفتند.
معاون نمایندگی آمریکا در سازمان ملل در این نشست گفت: سازمان ملل موظف است که اقدامات ایران را بی‌پاسخ نگذارد. آمریکا اقدامات بیشتری را برای پاسخگو ساختن ایران در سازمان ملل بررسی خواهد کرد و ایران مسئول هر اقدام بعدی خواهد بود.
«رابرت وود»، افزود: این عملیات تهدیدی برای اسرائیل و کشورهایی مثل اردن و عراق بود. حمله ایران برخلاف صلح بین‌المللی بود. از ایران و متحدانش می‌خواهیم حملات بیشتری انجام ندهند. در روزهای آتی اقدام‌هایی را برای پاسخگوکردن ایران انجام می‌دهیم.
معاون نمایندگی فرانسه در سازمان ملل نیز همسو با مواضع آمریکا، گفت: «حمله بی‌سابقه ایران را محکوم می‌کنیم و از شورای امنیت می‌خواهیم برای برقراری آرامش در منطقه تلاش کند. ما خواستار حفظ امنیت اسرائیل و شرکایمان در منطقه هستیم.»
سفیر و نماینده انگلیس در سازمان ملل نیز گفت: «ایران نقش بی‌ثبات‌ساز در منطقه دارد. حمله شب گذشته اولین حمله مستقیم ایران به خاک اسرائیل بود. نیت ایران ایجاد آشوب در منطقه است.»
باربارا وود وارد، ادامه داد: «حمله بی‌مورد ایران به اسرائیل که جان هزاران نفر را تهدید کرد، محکوم می‌کنیم. لندن از امنیت اسرائیل دفاع می‌کند. ما طرف‌ها را به خویشتنداری دعوت می‌کنیم.»
«گیلعاد اردان» سفیر و نماینده اسرائیل در سازمان ملل در نشست شورای امنیت تصریح کرد: «حمله مستقیم ایران به اسرائیل در نوع خود اولین بود و جهان پس از حمله ایران شاهد تنش بی‌سابقه‌ای است. امروز ماسک از چهره ایران افتاد. این کشور خود را به عنوان عامل بی‌ثباتی منطقه معرفی کرد. تنها راه مقابله، محکوم کردن ایران و مقابله با آنها است.»
در مقابل «واسیلی نبنزیا»، سفیر و نماینده روسیه در سازمان ملل گفت: «ما در نشست شورای امنیت هشدار دادیم که اقدام اسرائیل باید صریحا محکوم شود اما به آن توجهی نشد. ما پیشنهاد پیش‌نویس برای یک بیانیه دادیم اما آمریکا، انگلیس و فرانسه از پذیرش اصول قوانین بین‌المللی خودداری کردند و آن را نپذیرفتند.»
او تصریح کرد: «کشورهای غربی از جمله فرانسه، انگلیس و آمریکا از حمایت از بیانیه‌ای در محکومیت حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در اول آوریل خودداری کردند و اکنون ایران را محکوم می‌کنند و این «ریاکاری آنها را» نشان می‌دهد. نتیجه اکنون برای همه روشن است. شما به خوبی می‌دانید که حمله به یک مرکز دیپلماتیک اقدامی جنگ طلبانه بر اساس قوانین بین‌المللی است.»
کشورهای اروپایی و آمریکا تلاش دارند با تندتر کردن لحن خود علیه ایران، اسرائیل را مجاب کنند که به دنبال فرصتی در عرصه دیپلماسی برای پاسخگویی به تهران باشد. ایران و حامیان سنتی‌اش چون روسیه و چین نیز هیچ علاقه‌ای به گسترش میدان جنگ ندارند. روزهای آینده نشان خواهد داد که آیا دیپلماسی توانسته سایه جنگ را از خاورمیانه دورتر کند؟
معاون نماینده چین در سازمان ملل در موضعی مسالمت‌آمیز،گفت: البته «نمایندگی ایران در سوریه هدف قرار گرفت و موجب تلفات زیادی برای ایران شد و این اقدام نقض منشور سازمان ملل و همچنین نقض حاکمیت سوریه بود. از اقدام ایران ابراز نگرانی عمیق می‌کنیم ولی ایران تاکید کرده که این اقدام تلافی‌جویانه بوده و پایان یافته است. ما خواستار خویشتنداری طرف‌ها و اجتناب از تنش بیشتر در منطقه هستیم.»
نمایندگان سوریه و الجزایر هم به معیارهای دوگانه برخی کشورها انتقاد کردند و سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل نیز گفت:«پاسخ ما لازم و متناسب بود. این اقدام همچنین به صورت دقیق و تنها اهداف نظامی را مورد اصابت قرار داد تا احتمال تشدید تنش به حداقل برسد و از آسیب غیرنظامیان جلوگیری شود.
ارشدترین دیپلمات جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل تاکید کرد: «متأسفانه در این سالن، برخی از اعضای شورای امنیت، از جمله ایالات متحده، بریتانیا و فرانسه، یک بار دیگر تصمیم گرفتند که چشم خود را بر روی واقعیت ببندند و از علل ریشه‌ای که منتهی به وضعیت فعلی شده، چشم‌پوشی کنند. این سه کشور ضمن اتخاذ رفتاری ریاکارانه، بدون در نظر گرفتن قصور و کوتاهی خود در اجرای تعهدات بین‌المللی‌شان در قبال صلح و امنیت در منطقه، به دروغ ایران را سرزنش و متهم کردند.»
در حالیکه تا قبل از نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل، تنها طالبان از حمله ایران به طور صریح حمایت کرده بود، این جلسه فرصتی را فراهم آورد که در بلوک‌بندی‌های سیاسی جهان، ایران حامیان بیشتری را معرفی کند.
پینگ‌پنگ احضارها در سفارتخانه‌ها
در حالی است که وزارت امور خارجه ایران روز یکشنبه سفیران انگلیس، فرانسه، و آلمان در تهران را در پی آنچه «مواضع غیرمسئولانه برخی مقامات» این کشورها در واکنش به حملات حکومت ایران به اسرائیل نامید، احضار کرد، برخی کشورهای اروپایی نیز دست به اقدام متقابل زدند.
طبق بیانیه وزارت امور خارجه، مدیرکل غرب اروپا رویکردهای این سه کشور اروپایی در قبال حمله اسرائیل به کنسولگری حکومت ایران در دمشق و حملات جمهوری اسلامی به اسرائیل را «تقبیح» کرده بود.
استفان سیجورن، سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه، در واکنش به رفتار تهران گفت روز دوشنبه سفیر جمهوری اسلامی به این کشور، در اعتراض به حملات حکومت ایران به اسرائیل احضار شد.
انگلیس هم در رفتاری تقابلی کاردار سفارت جمهوری اسلامی در لندن را احضار کرد. طبق بیانیه وزارت امور خارجه این کشور، در این دیدار لندن حمله «مستقیم و بی‌سابقه» جمهوری اسلامی به اسرائیل و همچنین نقض حریم هوایی عراق و اردن را «با شدیدترین لحن ممکن» محکوم کرده و خواستار آزادی فوری و بی قید و شرط کشتی «ام‌اس‌سی آریس» شده است.
نتیجه نشست اضطراری شورای امنیت سازمان ملل که بدون هیچ بیانیه یا قطعنامه‌ای به پایان رسید، کاملا قابل پیش‌بینی بود. نمایندگان آمریکا، فرانسه، انگلیس، ژاپن و کره جنوبی حملات ایران را محکوم کردند و کشورهای روسیه، چین، سوریه و الجزایر، نمایندگانشان اظهاراتی در دفاع از ایران گفتند
یک سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان هم در جمع خبرنگاران گفت که سفیر ایران صبح دوشنبه به این وزارت‌خانه احضار شد و گفت‌وگو دراین باره در جریان است.
همچنین جمهوری چک به احضارکنندگان سفرای ایران پیوست. وزیر امور خارجه این کشور روز گذشته با انتشار پستی در رسانه ایکس ضمن اعلام این خبر گفت: «دیپلماسی چک به صراحت به سفیر ایران گفت که با حمله به اسرائیل همه خطوط را رد کرده است.»
«لیپافسکی»، در ادامه نوشت: «ایران وضعیت امنیتی منطقه را به خطر می‌اندازد. همه این اقدامات را با رضایت ضمنی دوستان روس خود» انجام می‌دهد. بلژیک نیز دیگر کشور اروپایی بود که جمع احضارکنندگان سفرای ایران پیوست و نسبت به عملیات تهران واکنش نشان داد.
البته در پینگ‌پنگ احضارها، داستان ایران و اردن کمی با ملایمت بیشتری پیش رفت. بعد از اعتراض برخی مقامات ایران به رفتار اردن در رهگیری پهپادهای کشورمان، ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن، نیز از احضار سفیر ایران در کشورش در اعتراض به اظهارات مداخله‌جویانه برخی مقامات ایرانی در امور داخلی پادشاهی اردن خبر داد. دیروز اما سخنگوی وزارت امور خارجه ترجیح داد با لحن متفاوتی این موضوع را بررسی کند. کنعانی گفت که اقدام ایران باید مورد تایید و حمایت کشورهای منطقه قرار بگیرد و در عین حال تاکید کرد که روابط ایران و اردن دوستانه است.
جنگ دیپلماتیک، علاقه‌ای جهانی در شرایط حاضر
آیا تل‌آویو پاسخ تهران را خواهد داد؟ هنوز جواب این سوال مشخص نیست اما همه کشورها بجز اسرائیل ترجیح می‌دهند مواضع یکدیگر را در عرصه دیپلماتیک به چالش بکشند. جنگ در میدان گزینه‌ای است که مهار و کنترل آن بی‌نهایت سخت و پیش‌بینی‌ناپذیر است.
کشورهای اروپایی و آمریکا تلاش دارند با تندتر کردن لحن خود علیه ایران، اسرائیل را مجاب کنند که به دنبال فرصتی در عرصه دیپلماسی برای پاسخگویی به تهران باشد. ایران و حامیان سنتی‌اش چون روسیه و چین نیز هیچ علاقه‌ای به گسترش میدان جنگ ندارند. روزهای آینده نشان خواهد داد که آیا دیپلماسی توانسته سایه جنگ را از خاورمیانه دورتر کند؟
دیدگاه تان را بنویسید