اختلافیه ار و پـا!

محبوبه ولی، روزنامه نگار

پریشب تارنمای شبکه اقتصادی بلومبرگ به نقل از دیپلمات‌های اروپایی خبر داد که بیانیه آغاز به کار SPV  در جلسه روز دوشنبه (هشت بهمن) تصویب و رسما اعلام می‌شود. اینطور که بلومبرگ نوشته بود اعضای اتحادیه اروپا بر سر این موضوع به توافق رسیده بودند و یکشنبه صرفا مشغول فیصله دادن به اختلافات خود بر سر واژگان بیانیه آغاز به کار سازوکار ویژه مالی با ایران بودند. 

بلومبرگ نوشته بود: «مذاکرات بر سر واژگان بیانیه اتحادیه اروپا در آخرین لحظات همچنان ادامه داشته و بر اساس پیش‌نویسی که به رویت این شبکه آمریکایی رسیده، این اتحادیه از ابتکارعمل انگلیس، فرانسه و آلمان استقبال کرده و آن را تاثیری مثبت بر روابط تجاری و اقتصادی با ایران و مهمتر از همه زندگی مردم ایران می‌داند.»

به غیر از بلومبرگ، علی‌اکبر صالحی نیز گفته بود که احتمالا اروپایی‌ها هشت بهمن راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی را رسما اعلام می‌کنند. اما دیروز هم آمد و رفت و نه تنها خبری که انتظار می‌رفت از بروکسل نیامد بلکه کاشف به عمل آمد که اختلافات اتحادیه اروپا بر سر این موضوع جدی‌تر از این است که بر سر واژگان بیانیه اعلام رسمی آن باشد. 

خبرنگار سیاست خارجی اتحادیه اروپا: جالب‌ترین نکته درباره بیانیه اتحادیه اروپا در خصوص ایران نه واژه‌پردازی‌های آن بر سر SPV است و نه جدال‌های کم‌‌اهمیت، بلکه لحن آن درباره برنامه موشکی ایران خوهد بود. این بیانیه خواهد گفت اتحادیه اروپا درباره اقدامات موشکی ایران نگرانی‌های جدی دارد

اختلاف خارج از متن  اسپانیا و ایتالیا

برخی خبرنگاران رسانه‌های غربی از اختلاف بین کشورهای عضو اتحادیه اروپا در مسیر تصویب بیانیه آغاز به کار سازوکار ویژه مالی ایران خبر داده و احتمال دادند که رونمایی و راه‌اندازی SPV با تاخیر مواجه شود.

لارنس نورمن، خبرنگار آمریکایی وال‌استریت‌ژورنال در بروکسل که اخبار سیاست خارجی اتحادیه اروپا را پوشش می‌دهد، دیروز از اختلاف میان ایتالیا و اسپانیا در جمع‌بندی درخصوص ایران خبر داد و افزود که این اختلافات اعلام ثبت سازوکار ویژه مالی برای تجارت با ایران را هم در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. اختلافی که نورمن در صفحه توئیتری‌اش به آن اشاره کرده، اصلا ربطی به سازوکار روابط مالی با ایران ندارد، بلکه اختلافی حاشیه‌ای و خارج از متن SPV است. این اختلاف بر سر مذاکراتی است که نمایندگان اتحادیه اروپا و چهار کشور آلمان، فرانسه، انگلیس و ایتالیا با ایران بر سر یمن داشتند. آنطور که نورمن نوشت «ایتالیا که جزء کشورهای مذاکره‌‌کننده با ایران بوده خواستار اشاره به این گفت‌وگوهاست، درحالی‌که اسپانیا به ‌دلیل عدم حضور در آن مذاکرات، از اشاره به آن حمایت نمی‌کند.»

جالب ترین نکته بیانیه اتحادیه اروپا درباره ایران

با چنین حاشیه‌هایی بیانیه اتحادیه اروپا در خصوص SPV اعلام نشد، اما از گوشه و کنار خبرهایی از محتوای آن می‌رسد حاکی از اشاره آن به برنامه موشکی ایران. منابع اتحادیه اروپا به رادیو فردا گفته‌اند که «این بیانیه ضمن ابراز نگرانی از فعالیت‌های منطقه‌ای برنامه موشکی ایران همچنان بر همکاری با ایران و حمایت از برجام تأکید می‌کند.»

لارنس نورمن هم در یکی دیگر از توئیت‌های خود نوشته است: «جالب‌ترین نکته درباره بیانیه اتحادیه اروپا درخصوص ایران نه واژه‌پردازی‌های آن بر سر SPV است و نه جدال‌های کم‌‌اهمیت بر سر مذاکرات گروه چهار کشور؛ بلکه لحن آن درباره برنامه موشکی ایران [جالب‌ترین خواهد بود.]، طبق اطلاع من، این بیانیه خواهد گفت اتحادیه اروپا درباره اقدامات موشکی ایران نگرانی‌های جدی دارد.»

حالا اینکه اتحادیه اروپا همزمان هم در حال راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی برای تجارت با ایران است و هم مشغول تدارک «تحریم‌های سخت علیه ایران» پارادوکسی است که می‌تواند SPV را تبدیل به شتر، گاو، پلنگ اروپایی کند

ایران صبور

با این حساب هیچ بعید نیست این بیانیه و حتی SPV نیز به‌‌رغم همه وعده‌های مثبتی که درباره آن داده شده، فشار تازه‌ای برای ایران باشد. واکنش ایران اما در قبال این تاخیر در راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی «صبوری بیشتر» بود و در قبال اخبار مربوط به نگرانی‌های بیانیه اتحادیه اروپا درخصوص برنامه موشکی ایران نیز همان بود که تاکنون بوده است. 

دیروز بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری هفتگی خود از تداوم انتظار ایران برای اعلام رسمی SPV از سوی اروپا خبر داد و به خبرنگاران گفت که «باید منتظر ماند و دید اروپا امروز یا روزهای دیگر چگونه می‌تواند تاخیر خود را جبران کند. بعد از آن در این باره می‌توان صحبت کرد. باید صبر کرد و دید طرف اروپایی چه موضعی را اعلام می‌کند.»

شتر، گاو، پلنگ اروپایی

ژان ایو لودریان، وزیرخارجه فرانسه که کشورش یکی از سه کشور طراح SPV است، روز جمعه گفته بود که فرانسه آمادگی دارد تا «در صورت عدم پیشرفت مذاکره با ایران بر سر برنامه موشکی و بالستیک، تهران را تحت‌تحریم‌های سخت قرار دهد.» قاسمی دیروز با اظهار بی‌اطلاعی از «مذاکرات مخفی» با فرانسه در این باره هم گفت: «ما صرفا با فرانسه نشست‌های سیاسی برگزار کردیم که می‌تواند با هر کشور دیگر نیز برگزار شود. در خصوص مسئله موشکی با هیچ کشوری مذاکره‌ نکردیم. سیاست ما ادامه پیدا می‌کند و در مورد توان دفاعی خودمان را به دیگران نخواهیم سپرد و با جدیت سیاست‌هایمان را – که در تهران تنظیم می‌شود - ادامه می‌دهیم.»

هرچند که وزارت خارجه ایران اعلام کرد اصلا مذاکره‌ای بر سر این موضوع با فرانسوی‌ها وجود نداشته که بخواهد پیشرفت هم بکند، اما به هر حال چنین اظهاراتی نشان می‌دهد همانطور که خبرنگاران مستقر در اتحادیه اروپا نیز اشاره کرده‌اند، قطعا برنامه موشکی ایران حساسیت ویژه‌ای در بیانیه اتحادیه اروپا خواهد داشت.

حالا اینکه اتحادیه اروپا همزمان هم در حال راه‌اندازی سازوکار تداوم ارتباط مالی با ایران است و هم مشغول تدارک «تحریم‌های سخت علیه ایران» پارادوکسی است که می‌تواند در نهایت سازوکار ویژه برای تداوم ارتباط مالی اروپا با ایران را به شتر، گاو، پلنگی تبدیل کند که معلوم نیست بالاخره هدفش جبران خسارت خروج ترامپ از برجام برای ایران است یا دستمایه‌ای برای بهانه‌جویی‌های بیشتر علیه ایران.