خارج کردن روحانی از گردونه انتخابات، آخرین پرده از حذف جریان میانه‌رو در ایران است؟
ردصلاحیت معطوف به آینده‌نگری!
طهمورث حسینی
شورای نگهبان رفتار یک دهه اخیر خود در ردصلاحیت مدیران ارشد کشور را ادامه داد و این بار قلم قرمز بر نام حسن روحانی، رئیس‌جمهور سابق برای شرکت در انتخابات خبرگان رهبری کشید.
از سال 1392 که شورای نگهبان پرحاشیه‌ترین رد صلاحیت تاریخ پس از انقلاب را با حذف اکبر هاشمی رفسنجانی از انتخابات ریاست جمهوری رقم زد، تا امروز با راحتی و خونسردی بیشتری مقامات و مدیران ارشد کشور را از گردونه انتخابات‌های مختلف حذف کرده است. محمود احمدی نژاد و علی لاریجانی نیز روسای قوایی بودند که بعد از پایان فعالیت خود از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شدند. چهره‌هایی چون اسفندیار رحیم مشایی، اسحاق جهانگیری، علی مطهری، مسعود پزشکیان نیز در قامت نفرات دوم دولت و مجلس همچون روسای خود در این یک دهه از سوی شورای نگهبان به فراخور انتخابات رد صلاحیت شده‌اند. چهره‌ای چون سید حسن خمینی، نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی هم در انتخابات خبرگان پیش ردصلاحیت شد. بنابراین رد صلاحیت رئیس جمهور پیشین دیگر برای کسی تعجب‌آور نبود و شاید اگر حسن روحانی تایید صلاحیت می‌شد، شگفتی انتخابات رقم خورده بود.
حذف روحانی و پیام به میانه‌روها
حسن روحانی 20 آبان‌ماه به صورت رسمی در انتخابات خبرگان رهبری ثبت‌نام کرد. هرچند او در کنفرانس خبری پس از ثبت‌نام اعلام کرد که قصد ندارد در این انتخابات ارائه لیست کند، اما رفتارش در روزهای گذشته حاکی از جریان‌سازی و هدایت میانه‌روها برای انتخابات اسفند 1402 بود.
او در دو ماه و نیم اخیر علاوه بر سخنرانی در مراسم سالگرد مرحوم هاشمی رفسنجانی، دیدارهایی با وزیران و معاونان سابق رئیس‌جمهور، جمعی از علما و روحانیون، جمعی از استانداران سابق، جمعی از فرهنگیان، هیأت اجرایی خانه کارگر، جمعی از روزنامه‌نگاران و جمعی از مدیران سابق آموزش عالی داشت و علاوه بر دعوت مردم به حضور در انتخابات از وضعیت موجود کشور نیز بارها گلایه کرده بود.
هرچند کاندیداهای اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس شورای اسلامی به صورت گسترده‌ای رد صلاحیت شدند، اما تایید چهره‌های میانه‌رویی چون پزشکیان، مطهری و نوبخت؛ این ذهنیت را تقویت کرده بود که حسن روحانی هم امکان عبور از فیلتر شورای نگهبان را دارد و می‌تواند جریان میانه‌رو را در این انتخابات راهبری کند. البته با توجه به حذف او از مجمع تشخیص مصلحت نظام پس از سال‌ها حضور در این مجمع حاکمیتی و آن هم پس از پایان دوره ریاست جمهوری تایید صلاحیت او یک خوش‌بینی بزرگ بود اما با اعلام قطعی خبر رد صلاحیتش مشخص شد آن تایید صلاحیت‌ها با رویکرد فردی صورت گرفته و عزمی برای تقویت رقابت‌های انتخاباتی و پرشورتر آن با امکان جریان‌های متعدد فراهم نیست.
لطف الله میثمی، کنشگر سیاسی، برای بسیاری از مدیران که مورد غضب ساختار قرار گرفته و در دسته طردشدگان قرار می‌گیرند، اصطلاح حزب رجا (رانده‌شدگان جمهوری اسلامی) را به کار می‌برد. حسن روحانی را باید عضو جدید این جریان دانست
حذف حسن روحانی را می‌توان آخرین پرده از حذف جریان میانه‌رو در ایران دانست. نیروهای ملی و مذهبی، جریان خط امام و اصلاح‌طلبان هرکدام در مقاطعی متوجه شدند که در ساختار سیاسی کشور دیگر جایگاهی ندارند و پروژه حذف میانه‌روها نیز که از یک دهه گذشته با حذف هاشمی رفسنجانی کلید خورده بود، با رد صلاحیت لاریجانی و حسن روحانی در دو سال اخیر به سرانجام رسیده است.
درخواست رای اعتراضی به جای قهر از انتخابات
حسن روحانی ساعاتی پس از قطعی شن خبر رد صلاحیت خود در بیانیه‌ای به انتقاد شدید از شورای نگهبان پرداخت و گفت: «آنان که با انگیزه‌های سیاسی دست به رد صلاحیت اینجانب زده و هزاران نفر از داوطلبان مجلس شورای اسلامی را نیز به دلایل عمدتاً سیاسی رد صلاحیت و حق مشارکت مردم را از آنان سلب کرده‌اند، نه مالک انقلاب و کشورند و نه صلاحیت تعیین مصالح کشور و سلب صلاحیت از خدمتگزاران صدیق و دلسوز کشور را دارند.»
رئیس جمهور سابق البته گفت که با توجه به رد صلاحیت همفکران و نزدیکانش در انتخابات‌های گذشته حدس می‌زده که خودش هم رد صلاحیت شود: گرچه در زمان ثبت‌نام هم، می‌شد حدس زد که وقتی عده‌ای در دو انتخابات قبلی به جرم حمایت از روحانی رد شده‌اند، خود روحانی را هم رد کنند؛ اما من نمی‌توانستم به بهانه عمل نادرست دیگران، به وظیفه‌ای که خود درست تشخیص می‌دادم عمل نکنم.»
روحانی البته پیشنهاد داده که مردم به جای قهر از صندوق رای، با رای اعتراضی به دنبال تحقق خواسته‌های خود باشند: «باید راهی یافت که «رأی اعتراضی» صدای رسای مردم ایران شود. باز هم معتقدم باید در انتخابات شرکت کرد اگرچه مرا هم رد کرده باشند. باید با رأی، اعتراض کرد.»
خواسته‌ای که به نظر می‌رسد در حد بیانیه بعد از ردصلاحیت مناسب باشد اما برای اجرایی و عملیاتی شدن این ایده اتفاق نظری وجود ندارد و به احتمال زیاد در انتخابات پیش رو نه مورد استقبال مردم قرار خواهد گرفت و نه جریان‌های سیاسی همسو مانند اصلاح‌طلبان از آن استقبال می‌کنند.
حسن روحانی در نطق روز تنفیذ خود در سال 1392 از خدا خواست که فراموش نکند آنچه بر پیشینیان گذشته است. او بعد از این حرف البته 8 سال رئیس‌جمهور بود، اما برای انتخاب مسیر جدید، بعد از طرد شدن از مناصب حاکمیتی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام و خبرگان رهبری نیازمند است که واقعا فراموش نکند آنچه بر پیشینیانش گذشته است
مصلحتی برای جلوگیری از سقیفه آتی
رد صلاحیت رئیس‌جمهور پیشین واکنش‌های موافق و مخالف متعددی را به دنبال داشت. علی جنتی، وزیر ارشاد در دوران ریاست جمهوری روحانی گفت: «اقلیت تمامیت‌خواه حاکم حضور رئیس جمهور سابق را نیز در مجلس خبرگان برنتافت تا این نهاد هم به‌طورکامل در قبضه آنان قرارگیرد.»
محمدجواد آذرى جهرمى، وزیر ارتباطات دولت روحانی نیز نوشت: «تعادل در ریزش و رویش‌ها، طبیعت یک سیستم زنده است. اما اگر ریزش‌ها شدت یافت و طرد کردن و محدود کردن دایره نیز به صورت ارادی و با شدت بر آن اضافه شد؛ سیستم به سمت پیری و ناکارآمدی خواهد رفت. ایراد در سیستم را باید یافت و درمان کرد، نسخه حذف افراد یا پیاده‌سازی آنها از قطار انقلاب از ابتدا هم روشن بود که شفابخش نیست؛ روال درمان را تدبیری دیگر باید.»
پیاده‌سازی از قطار انقلاب موضوعی بود که دیگر منتقدان هم مطرح کردند.
سید عباس صالحی، وزیر ارشاد روحانی و مدیرعامل موسسه اطلاعات هم تاکید کرد: «وقتی از قطار انقلاب افراد و گروه‌ها را پیاده و بلکه پرتاب و بی‌حیثیت می‌کنیم، ساده‌ترین برداشت این است که چرا سوار شویم که چنین سرنوشتی پیدا کنیم؟! و وقتی بر نامداران انقلاب چنین روا می‌داریم، تکلیف این قطار را از آغاز تا پایان تعیین کرده‌ایم! انقلاب و ایران را به تاراج نسپاریم.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول آقای روحانی در دوران ریاست جمهوری‌اش این سؤال را مطرح کرد «این چه سازوکاری است که در هر انتخاباتی بسیاری از شخصیت‌ها و مسئولان عالی‌رتبه مثل رؤسای جمهور و... ردصلاحیت شده یا کنار گذاشته می‌شوند؟»
با این حال برخی از چهره‌های تندر مانند حمید رسایی از این رد صلاحیت استقبال کردند. او در حساب کاربری خود در شبکه ایکس با «بدیهی» دانستن رد صلاحیت روحانی توسط شورای نگهبان، نوشت: «حالا باید برای محاکمه روحانی و روشن شدن برخی ابهامات روزشماری کنیم.»
اما رمزگشایی از این رخداد را کریمی قدوسی نماینده مشهد و عضو جبهه پایداری انجام داد و از روحانی به عنوان فردی که «استعداد و اراده سقیفه‌سازی» داشت، نام برد. اشاره او احتمالا به مضوع «سقیفه بنی‌ساعده» و انتخاب جانشین پیامبر اسلام برمی‌گردد. به همین دلیل عباس عبدی، روزنامه‌نگار و تحلیل‌گر مسائل سیاسی در حساب کاربری خود در شبکه ایکس نوشت: «در نقد ردصلاحیت روحانی، به گذشته او اشاره می‌شود، ولی چنین فهمیده می‌شود که ردصلاحیت‌ها مربوط به احتمالات آینده است و ربطی به گذشته ندارد.»
عضو جدید حزب رجا
لطف الله میثمی، کنشگر سیاسی، برای بسیاری از مدیران که مورد غضب ساختار قرار گرفته و در دسته طردشدگان قرار می‌گیرند، اصطلاح حزب رجا (رانده‌شدگان جمهوری اسلامی) را به کار می‌برد. حسن روحانی را باید عضو جدید این جریان دانست. حذف‌شدگانی که به تعبیر برخی کنشگران توانایی تشکیل چند دولت و مجلس کارآمد را دارند. حسن روحانی در نطق روز تنفیذ خود در سال 1392 از خدا خواست که فراموش نکند آنچه بر پیشینیان گذشته است. او بعد از این حرف البته 8 سال رئیس جمهور بود اما برای انتخاب مسیر جدید، بعد از طرد شدن از مناصب حاکمیتی مانند مجمع تشخیص مصلحت نظام و خبرگان رهبری نیازمند است که واقعا فراموش نکند آنچه بر پیشینیانش گذشته است.
دیدگاه تان را بنویسید