گمانه‌ای از چرایی سفر سرزده نخست‌وزیر عراق به ایران بعد از دیدار با بلینکن
گریز از ترکش‌های جنگ غزه از رهگذر کنترل کتائب
طهمورث حسینی
بازدید سفر شبانه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا به عراق را ساعتی بعد و صبح دیروز محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در تهران انجام داد!
شیوه غیرمستقیم رابطه ایران و آمریکا و واسطه‌گری دیگر کشورها در این میان، امر جدیدی نبوده و حتی در مذاکرات برجامی دولت رئیسی هم بارها شاهد اینگونه رد و بدل شدن پیام‌های با واسطه بوده‌ایم. انتخاب عراق و دیدارهای بدون فاصله السودانی با مقامات آمریکایی و ایرانی بدون تردید تنها به رایزنی درباره غزه ختم نشده و به احتمال زیاد موضوع گروه مقاومت عراقی و به طور خاص «کتائب حزب‌الله» محور کلیدی این دیدارها بوده است.
دیدارهای بدون فاصله السودانی با مقامات آمریکایی و ایرانی بدون تردید تنها به رایزنی درباره غزه ختم نشده و به احتمال زیاد موضوع گروه مقاومت عراقی و به طور خاص «کتائب حزب‌الله» محور کلیدی این دیدارها بوده است
پیام آمریکا؟ اطلاعی ندارم
وزیر امور خارجه آمریکا، یکشنبه شب و در تور خاورمیانه‌ای خود در سفری از پیش اعلام‌نشده وارد عراق شد. آنتونی بلینکن، هنگامی که در فرودگاه بین‌المللی بغداد فرود آمد، جلیقه ضدگلوله پوشیده بود و با یک هلیکوپتر «بلک هاوک» به منطقه سبز بغداد رفت. او پس از آن در اقامتگاه سفیر ایالات متحده حضور یافت و پیش از رفتن به دفتر نخست‌وزیر عراق، در جریان تهدیدها علیه تاسیسات آمریکا در عراق قرار گرفت.
او پس از دیدار با نخست‌وزیر عراق هم گفت که «واشنگتن پیام بسیار واضحی برای کسانی که نظامیان آمریکایی را تهدید می‌کنند ارسال کرده است که این کار را انجام ندهید.»
بلینکن افزود که ما خواهان هیچ‌گونه رویارویی با ایران نیستیم؛ اما همه اقدامات را برای محافظت از نیروها و شهروندان خود انجام خواهیم داد.
البته همزمان با این سفر چند ساعته گروه‌های حامی مقتدی صدر از یکسو و جریان کتائب دو هشدار متفاوت دادند. مقتدی صدر از پیروانش خواست تجمع اعتراضی برگزار کنند و حداکثر پرچم آمریکا و اسرائیل را به آتش بکشانند. اما گروه کتائب که آمریکا و غرب به صراحت اعلام می‌کنند تحت حمایت ایران است، گفته بود که اگر «بلینکن به عراق بیاید با حملات گسترده از او استقبال خواهیم کرد.» البته حملات پراکنده‌ای هم رخ داد که شدت آن به مراتب از لحن بیانیه کمتر بود.
نخست‌وزیر عراق هم البته در دیدار با وزیر خارجه آمریکا وعده داد عاملان حملات راکتی به سه پایگاه نظامی محل استقرار نیروهای ائتلاف بین‌المللی یعنی پایگاه عین‌الاسد در غرب عراق، یک پایگاه نظامی در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی بغداد، و پایگاه حریر در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی اربیل را تحت پیگرد قرار دهد. السودانی ساعاتی بعد از طلوع آفتاب راهی تهران شد تا پیام‌های احتمالی را به مقامات ایرانی انتقال دهد.
البته از لابه لای اخبار رسمی دیدارها و اظهارات مقامات ایرانی هیچ نکته ویژه‌ای که نشان از پاسخ یا واکنش تهران به پیام احتمالی آمریکا باشد مشاهده نشد.
سخنگوی وزارت امور خارجه هم در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا نخست‌وزیر عراق حامل پیامی از سوی آمریکا بوده است، گفت: «در جریان این موضوع قرار ندارم.»
مقاومت عراق و پیام‌های آمریکا به ایران
در روزهای ابتدایی جنگ غزه نیز جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از ارسال پیام صریح به تهران درباره هدف قرار گرفتن نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه خبر داده بود. دولت آمریکا گفته بود که یک رشته حملات عمدتا ناموفق علیه پرسنل نظامی آمریکا در عراق و سوریه انجام شده است.
هدف مشترک ایران و آمریکا برهم نخوردن موازنه قدرت در منطقه است. آمریکا هیچ علاقه‌ای به گسترده‌تر شدن جنگ ندارد. ایران هم از روز اول تکلیفش را با این جنگ مشخص کرده و هر روز تلاش می‌کند فاصله خود را از تصمیمات گروه‌های مقاومت بیشتر کند
وزیر دفاع آمریکا نیز اعلام کرد که ارتش این کشور به دو پایگاه نظامی ایران در شرق سوریه حمله هوایی کرده است.
پاسخ ایران دفعه قبل هم سکوت بود. طبیعی است وقتی مقامات ایرانی در رسانه‌ها جواب مستقیمی به رئیس‌جمهور آمریکا نمی‌دهند، پاسخ به پیغام‌های وزیر خارجه آمریکا نیز در سکوت رسانه‌ای انجام شود.
با این حال به نظر می‌رسد جنگ غزه فرصتی را فراهم کرده که هم آمریکا و هم دولت عراق در خصوص کتائب حزب‌الله با ایران صریح‌تر صحبت کنند.
کتائب، الگویی لبنانی در عراق
کتائب حزب‌الله، سازمانی است که هسته اولیه آن در سال ۲۰۰۳ میلادی شکل گرفت اما چهار سال بعد با ظهور داعش فعالیت نظامی‌اش را رسمی و علنی آغاز کرد. واژه کتائب در عربی به معنی گردان‌ها است و حوزه فعالیت این تشکیلات عراق و سوریه است. کتائب حزب‌الله را می‌توان ستون اصلی حشدالشعبی دانست؛ نیرویی شبه‌نظامی که از آن به عنوان «بسیج مردمی» یاد می‌شود و در سال ۲۰۱۴ تشکیل شد. کتائب حزب‌الله ماموریت خود را چنین تعریف می‌کند: «اولین هدف ما شکست طرح آمریکا در منطقه، به‌واسطه شکست اشغال‌گری و اخراج تحقیرآمیزشان از عراق بوده و هست.»
فرماندهی این گروه به لحاظ سازمانی برعهده جمال جعفر ابراهیم ملقب به ابومهدی مهندس است. ابومهدی المهندس زاده پدری عراقی و مادری ایرانی در بصره بود. دولت آمریکا سال‌ها او را در فهرست تروریستی قرار داده بود. وزارت خرانه‌داری ایالات متحده آمریکا هفتم فوریه ۲۰۰۹ در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که فرمانده کتائب حزب‌الله «در آغاز دهه ۸۰ میلادی در بمب‌گذاری سفارت‌‌‌های غربی در کویت دست داشته و اقدام به ترور امیر کویت کرده بود. ابومهدی مهندس غیابی در کویت به این جرایم محکوم شده است.»
ابومهدی از نزدیک‌ترین فرماندهان عراقی به شهید قاسم سلیمانی بود و همراه با فرمانده سپاه قدس ایران در اثر حمله هوایی آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد، به شهادت رسید.
ابومهدی مهندس پیش‌تر گفته بود: «نیروهای بسیج مردمی از حمایت مستقیم و اساسی ایران برخوردارند و این اقدام به درخواست دولت عراق انجام می‌شود». همچنین گفته بود «همان‌طور که عربی زبان قرآن است، زبان فارسی هم، زبان انقلاب است.»
کتائب در بیانیه‌ها و موضع‌گیری‌های خود حتی پس از شهادت ابومهدی المهندس به گونه‌ای رفتار می‌کند که خط ارتباطی با تهران را نمایان کند. به طور مثال در حادثه شاهچراغ در بیانیه‌ای این گروه اعلام کرد: «مملکت شرارت، عربستان سعودی به نقش کثیف و تحریک‌آمیز خود علیه جمهوری اسلامی ایران پافشاری کرده و ماشین رسانه‌ای کثیف خود- در تمامی زبان‌ها- را برای متشنج کردن وضعیت در شهرهای امن به راه انداخته و از هر اتفاقی برای تضعیف نظام اسلامی بهره‌برداری می‌کند.»
آنها اعلام کرده‌اند در دولت السودانی هیچ نقشی ندارند ولی پیگیر موضوع شهادت قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس خواهند بود: «کتائب ضمن تاکید بر ضرورت گرفتن انتقام خون حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس، اعلام می‌کند که در دولت جدید عراق حضور ندارد و هیچ پست امنیتی و مدنی در آن نخواهد داشت.»
واقعیت‌های عریان جنگ
جنگ واقعیت‌های آشکار و صریحی دارد که با روزهای رجزخوانی در میدان بی‌نبرد متفاوت است. هرچند آیت‌الله محسن اراکی، عضو شورای عالی حوزه علمیه گفته که طبق قوانین الهی غزه به زودی پیروز خواهد شد و تاکید کرده که «پیروزی جبهه مقاومت طولانی نخواهد بود و ما ان‌شاءالله طی روزهای آینده شاهد آن خواهیم بود و زمانی که پیروزی حاصل شود، زخم‌ها درمان خواهد شد.» اما واقعیت همان است که حسین جلالی، نماینده همدان گفته است: «اعزام نمایندگان به غزه هرگز قرار نیست عملیاتی شود، چون ایران نمی‌خواهد دخالتی در جنگ کند. این اعلام آمادگی نمادین است.»
هدف مشترک ایران و آمریکا برهم نخوردن موازنه قدرت در منطقه است. آمریکا هیچ علاقه‌ای به گسترده‌تر شدن جنگ ندارد. ایران هم از روز اول تکلیفش را با این جنگ مشخص کرده و هر روز تلاش می‌کند فاصله خود را از تصمیمات گروه‌های مقاومت بیشتر کند. سخنرانی سید حسن نصرالله هم نشان داد که حزب‌الله فعلا برنامه‌ای برای ورود به جنگ ندارد. کنترل کتائب شاید یکی از آخرین مراحل دور کردن تنش از منطقه باشد.
دیدگاه تان را بنویسید