حکم قضایی فیلترینگ صادر شده است
اینستاگرام در یک قدمی پایان
چند ماه پیش که ارز روند صعودی خود را آغاز کرده بود و محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات وارد جدال شفافیت با شریعتمداری، وزیر وقت صمت بود، جواد جاویدنیا، معاون امور فضای مجازی دادستانی کل کشور گفت که بسیاری از علما، اساتید دانشگاه و دانشجویان خواستار فیلتر اینستاگرام هستند. آذری جهرمی آن زمان در واکنش گفت که طرح این موضوع قدیمی توسط برخی رسانه‌ها برای انحراف افکارعمومی از مطالبه‌گری شفاف‌سازی سوءاستفاده‌کنندگان ارزی اخیر است. حالا که چند ماه از آن روز می‌گذرد، خبر تازه معاون دادستانی حاکی از این است که اینستاگرام فقط یک قدم دیگر با فیلتر شدن فاصله دارد.
محبوبه ولی، روزنامه نگار
ابراهیم رئیسی، علی مطهری، سعید جلیلی، محمود واعظی، محمدباقر نوبخت، احمد علم‌الهدی، مراجع تقلید و بسیاری شخصیت‌های سیاسی و مذهبی دیگر در اینستاگرام صفحه دارند؛ تعداد فالوئرهایشان هم تا یک میلیون نفر در نوسان است. حتی حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران با دو میلیون و 200 و صفحه رهبر انقلاب با دو میلیون و 300 هزار فالوئر جزء محبوبترین پیج‌های اینستاگرام محسوب می‌شوند.
معاون دادستانی با اعلام خبر صدور حکم قضایی فیلتر اینستاگرام، گفت: در حال حاضر دستگاه قضایی می‌تواند با توجه به انجام نشدن مصوبات شورا اقدام کند. فعلا منتظر اجماع‌نظر در این زمینه هستیم، ولی اگر صبر کردن فایده نداشته باشد دادستان کشور تصمیم لازم را خواهد گرفت
اما وقتی پا به بازار اینستاگرام می‌گذارید، این غرفه‌ها تقریبا جرء سوت و کورترین آنها هستند. از 20 میلیون کاربر ایرانی اینستاگرام، بیشترینشان مشتری ثابت پیج‌های طنز و دابسمش هستند. گروه بزرگ دیگری، اینستاگرام را به بستر شوآف خوشبختی‌های ساختگی تبدیل کرده‌اند تا جایی که بقیه کاربران درباره بدبختی خود و خوشبختی آنها به یقین برسند. عرفان‌های جور و واجور و رمل و اسطرلاب هم مشتریان خود را دارند.
عده‌ای دیگر این جمعیت 20 میلیونی را مشتریان بالقوه کسب و کارشان می‌بینند و به معرفی کالا و خدماتشان می‌پردازند. بعضی‌ها می‌رقصند و رقصشان را برای مخاطبانی که رقص در قانون کشورشان جرم است، به اشتراک می‌گذارند و اتفاقا طرفداران زیادی هم دارند، اما سود بزرگ این بازار را آنها می‌برند که فالوئر بالایی دارند، تبلیغ می‌کنند و هر پست تبلیغاتی‌شان تا 10 میلیون تومان هم قیمت دارد.
این درآمد وسوسه‌برانگیز نوع تازه‌ای از کسب و کار را راه انداخته؛ کسب و کاری بدون تخصص و سرمایه، فقط با فالوئر جمع کردن. برای این منظور هم می‌توان شخصیت ضداجتماعی هم داشت؛ مثلا «لات» بود، قمه کشید، خالکوبی داشت، مرام و مسلک چاله میدان را به نمایش گذاشت، برای لات‌های دیگر «کُری» خواند و فالوئر میلیونی و درآمد میلیونی داشت. این آشفته‌بازار با همه خوب و بدش به کار خود ادامه می‌داد تا اینکه پارسال در پی اعتراضات دی ماه برای مدت کوتاهی به همراه تلگرام فیلتر شد.
دی‌ماهی که فیلترساز شد
فیلتر موقت دی ماه پارسال، پیش‌درآمدی بر فیلتر دائمی شد. اینستاگرام، شبکه‌ای برای همرسانی عکس و ویدئو است، اما تلگرام شبکه‌ای پیام‌رسان است که در اغتشاشات دی‌ماه نقش بسزایی داشت. از این رو درباره فیلتر تلگرام مقاومت‌ها به جایی نرسید و چند ماه بعد به‌‌رغم اینکه روحانی گفته بود وزیر ما قول می‌دهد دستش روی دگمه فیلترینگ نرود، تلگرام فیلتر شد.
افکارسنجی‌ها می‌گویند از میان شبکه‌های فضای مجازی، تلگرام و اینستاگرام برای ایرانی‌ها، محبوبترین‌هستند. با فیلتر تلگرام، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برای کنترل اینستاگرام به وسیله فیلترهای هوشمند، وعده‌هایی را داد، اما سرپرست معاون امور فضای مجازی دادستانی کل کشور روز گذشته گفت که دولت به این وعده‌ها عمل نکرده و حکم قضایی فیلتر اینستاگرام صادر شده است.
اظهارات وزیرارتباطات حاکی از آن است که توافقی با حکم صادره برای اینستاگرام ندارد، اما تجربه تلگرام نشان داد که اینگونه اظهارات او، توانایی تغییر در احکام فیلتر را ندارند
جواد جاویدنیا در گفتگو با یکی از رسانه‌ها، با اشاره به اینکه طبق مصوبات شورای عالی فضای مجازی، ترافیک اینستاگرام از یک سطح نباید بالاتر می‌رفت، گفته است که «براساس مصوبات این شورا دولت، باید برای فعالیت این شبکه در کشور مجوز صادر می‌کرد که این کار هم انجام نشده است.»
او که دبیر کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه نیز هست، ادامه داده: «نظر شورای عالی فضای مجازی بر فیلتر تلگرام است و در حال حاضر به صورت یک طرفه دستگاه قضایی می‌تواند با توجه به انجام نشدن مصوبات شورا اقدام کند.»
اجماع بعید
او پیش‌تر هم گفته بود: «60 درصد جرایم رایانه‌ای کشور مربوط به شبکه‌های اجتماعی ازجمله تلگرام و اینستاگرام است. اینستاگرام باید چند سال پیش فیلتر می‌شد.» جاویدنیا از اینستاگرام به عنوان یک فاجعه یاد کرده و پرسیده بود که «با دیدن چنین فجایعی اگر این فیلتر به بهانه ملاحظات سیاسی انجام نشود، آیا خداوند متعال و شهدا از من خواهند پذیرفت؟»
حالا او از صدور حکم قضایی برای فیلتر اینستاگرام خبر داد، اما این را هم گفت که «فعلا منتظر اجماع نظر در این زمینه هستیم، ولی اگر صبر کردن فایده نداشته باشد دادستان کشور تصمیم لازم را خواهد گرفت.»
آیا صبر کردن دستگاه قضایی منجر به اجماع نظر خواهد شد؟ پاسخ این سوال را می‌توان در واکنش وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات به این اظهارات جوادنیا پیدا کرد؛ اظهاراتی که نشان می‌دهد میان دولت و دستگاه قضایی همچنان اجماع نظری در این باره وجود ندارد.
واکنش سوالی وزیر
آذری جهرمی دیروز پس از انتشار خبر صدور حکم قضایی برای فیلتر تلگرام گفت: «فرض کنیم فیلترینگ اینستاگرام هم رخ داد؛ از فردا چه اتفاقی در کشور رخ می‌دهد؟ اینکه ما تفنگ را روی سر کسی بگیریم و شلیک کنیم، طرف می‌میرد، این یک واقعیت است، اما اینکه در این واقعیت چه رخ می‌دهد، باید بررسی شود.»
او از دستگاه قضا و طرفداران فیلتر اینستاگرام خواسته که «دو قطبی فیلتر و مخالفت با فیلتر درست نکنند و بیایند بگویند امروز ما اختیار داریم و از آن هم استفاده کردیم و فیلتر کردیم. از فردا چه اتفاقی در کشور رخ می‌دهد؟ در زندگی مردم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در حاکمیت ما چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در کاهش جرایم چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ در افزودن این ظرفیت به توانمندی‌های داخلی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟ اینها را باید صحبت کنند و جمع‌بندی عقلا صورت بگیرد.»
اظهارات آقای وزیر حاکی از آن است که توافقی با حکم صادره برای اینستاگرام ندارد، اما تجربه تلگرام نشان داد که اینگونه اظهارات او، توانایی تغییر در احکام فیلتر را ندارند.
همزمان در مجلس نیز برخی نمایندگان و جریان حامی آنها به دنبال اعمال محدودیت‌های سنگین بر فضای مجازی هستند تا جایی که از برنامه‌های آنها به عنوان «کره شمالی‌سازی اینترنت ایران» هم یاد می‌شود، در مقابل گروه دیگری سنگ پیش پای این طرح‌ها می‌اندازند تا به نتیجه نرسند. با نگاهی به این جدل‌ها به روشنی مشخص است که دوقطبی مورد اشاره آذری جهرمی شکل گرفته و در این دوقطبی، قطبی پیروز خواهد بود که قدرت بیشتری دارد. تا این جای کار صدور حکم قضایی فیلتر اینستاگرام، توفیق تازه‌ای برای قطبی است که راهکارش پاک کردن صورت مسئله است و در این بین قطب مقابل نیز راهکاری برای سر و سامان دادن به بازار آشفته اینستاگرام ندارد و به احتمال زیاد مغلوب راهکار جناح مقابل خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید