دو حادثه و یک غرامت

محبوبه ولی، روزنامه نگار

 چک غرامت حادثه مسجدالحرام در سازمان ملل

گذشته از اختلافات سیاسی ایران و عربستان، حوادثی که در سال 94 و پس از آن رخ داد، سفر حج و عمره ایرانیان را با موانع بیشتری رو به رو کرده است. از تعرض دو مامور سعودی به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده گرفته تا حادثه منا و آتش زدن سفارت عربستان در ایران و سقوط جرثقیل در مسجد الحرام که جان 107 نفر را گرفت.

در این مورد آخر یعنی سقوط جرثقیل در مسجدالحرام که 20 شهریور 94 اتفاق افتاد، 11 ایرانی جان خود را از دست دادند. حالا علیرضا رشیدیان خبر داده که طبق اعلام طرف عربستانی، این کشور چک غرامت شهدای مسجدالحرام را کشیده و به دفتر نمایندگی خود در سازمان ملل پرداخت کرده است.

آنطور که رئیس سازمان حج و زیارت توضیح داده، قرار شده تا پس از ارسال  وکالت‌نامه‌ها و اسناد به دفتر نمایندگی عربستان در سازمان ملل، طرف عربستانی چک آن غرامت را سریع‌تر تحویل ایران دهد.

تشخیص هویت هفت نفر از مفقودین فاجعه منا

برخلاف حادثه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام، پرونده فاجعه منا همچنان باز است  و به نظر می‌رسد عربستان همچنان خود را در آن فاجعه بی‌تقصیر می‌داند؛ چراکه عربستانی‌ها هنوز چکی برای غرامت این فاجعه نکشیده‌اند و آن‌طور که رئیس سازمان حج و زیارت گفته این موضوع همچنان در حال پیگیری است.  

این حادثه نیز سال 94 رخ داد؛ اندکی بعد از سقوط جرثقیل و در دوم مهرماه. روزنامه عربی الدیار نوشت: «خودروی حامل «محمد بن سلمان» پسر شاه سعودی، وزیر جنگ و جانشین ولیعهد این کشور با ورود به صفوف حجاج در مشعر منا، عامل حادثه خونین امروز در مراسم رمی جمرات است.» 

از سرگیری عمره‌گزاری ایرانیان در دستور کار مذاکرات اخیر رئیس سازمان حج و زیارت با وزیر حج عربستان نبوده و او در این باره می‌گوید موضوع عمره تابع شرایط سیاسی است

قریب به دو هزاروپانصد انسان کشته شدند که ایران با 464 جانباخته بیشترین قربانی را در میان کشورهای آسیایی داشت. ده نفر نیز مفقود شده بودند.

رشیدیان در سفر خود به عربستان به این موضوع نیز پرداخته و روز گذشته خبر داد از میان 10 شهید مفقود شده این حادثه که محل دفن آنها مشخص نبود، پس از تایید آزمایش‌های دی.‌ان.‌ای هویت و محل دفن ۵ نفر از آن‌ها مشخص شد. 

به گفته او مشخصات دو نفر دیگر با توجه به اسناد ارائه شده به احتمال قوی تایید شود و از این جمع سرانجام ۳ پیکر شهید ایرانی هنوز مشخص نشده که دستور پیگیری آن داده شده است.

آن طور که رئیس سازمان حج و زیارت توضیح داده، قرار شده تا پس از ارسال وکالت‌نامه‌ها و اسناد به دفتر نمایندگی عربستان در سازمان ملل، طرف عربستانی چک غرامت حادثه مسجدالحرام را سریع‌تر تحویل ایران دهد

سهمیه ایران برای حج 98

سهمیه حج همواره دستخوش مناسبات سیاسی عربستان با دیگر کشورهای اسلامی بوده است. برای ایران این سهمیه گاه صد هزار نفر بوده و گاهی به 60 هزار نفر رسیده است. دو سال پیش این سهمیه کمتر از 80 هزار بود اما سال گذشته به 82 هزار و هفتصد نفر رسید و نهایتا تعداد حجاج ایرانی با احتساب خدمه و سهمیه‌های اضافی بیش از 85 هزار نفر بود. 

در مورد حج سال آینده، آنطور که رئیس سازمان حج و زیارت می‌گوید، طرفین توافق کرده‌اند که سهمیه ایران 84 هزار نفر باشد که این تعداد با توجه به جمعیت خدمه به 86 هزار و 500 نفر می‌رسد. 

به گفته رشیدیان، ایران درخواست سهمیه‌ای ده هزار نفری را نیز به عربستان ارائه کرده است. اما اینکه این سهمیه ده هزار نفری نیز به جمعیت حجاج ایرانی اضافه شود یا نه مشخص نیست چراکه رشیدیان در این باره می‌گوید: «سال گذشته ایران برای ۱۵ هزار نفر حاجی درخواست اضافه سهمیه کرده بود که به دلیل تاخیر در ارائه آن، از سوی عربستان برای موافقت با سه هزار نفر از این سهم ما تنها توانستیم هزار نفر را به حج اعزام کنیم. امیدواریم این بار عربستان در کمتر از دو ماه موافقت خود را اعلام کند.» اعزام زائران از تیرماه آغاز می شود و مدت حضور آنها در عربستان نیز 28 تا 42 روز تعیین شده است. 

حج گران

از دیگر موضوعاتی که رئیس سازمان حج و زیارت در گزارش خود به آن اشاره کرده، قیمت حج امسال است. گویا تورم دامن حج را نیز گرفته و حج امسال حج گران خواهد شد. 

رئیس سازمان حج و زیارت در این‌باره به افزایش نرخ پروازهای عربستان اشاره کرده و توضیح داده: «طبق توافق دو کشور ایران باید ۵۰ درصد از زائران خود را با پروازهای عربستان به حج اعزام کند، این درحالی است که نرخ دلاری بلیت این پروازها از قیمت ایرانی به شدت متفاوت شده است.»

او ادامه داده که برای پروازهای ایرانی قیمت مشخصی نزدیک به قیمت سال قبل تعیین شده و ابراز امیدواری کرده این قیمت افزایش پیدا نکند. همزمان به عربستان نیز اعلام شده که  طبق قانون یاتا (انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی)، نرخ بلیت پروازهای سعودی با پول ایرانی و برابر با نرخ پروازهای ایرانی پرداخت شود.

به گفته رشیدیان بر سر این موضوع توافق قطعی نشده و قرار شده تا وزارت حج عربستان آن را از شرکتهای هواپیمایی این کشور پیگیری کند.  

گذشته از قیمت پرواز در عربستان، رشیدیان به گرانی‌های دیگر در این کشور نیز اشاره کرده و هشدار داده که در صورت کنترل نشدن آنها، نرخ تمام شده حج برای ایرانی‌ها به شکل قابل توجهی افزایش خواهد یافت. 

یکی از این موارد قیمت حمل و نقل داخلی در عربستان است که تا 80 درصد افزایش داشته و مورد دیگر نرخ قطار مکه به مدینه است که قیمت بلیت هر سفر با آن 265.5 ریال سعودی تمام می‌شود و به گفته رشیدیان در هزینه حج تاثیر زیادی خواهد داشت.  

رئیس سازمان حج و زیارت با بیان اینکه اعتراض خود به این افزایش قیمت‌ها را مکتوب اعلام کردیم، تصریح کرده: «سایر کشورها نیز به این افزایش قیمت اعتراض کرده‌اند که امیدواریم به نتیجه برسد.»

به طور کلی به گفته او هزینه سفر حج سال آتی 3100 تا 3300 دلار خواهد بود و مضاف بر آن 3 تا 5 میلیون تومان نیز هزینه‌های داخلی است. سازمان حج و زیارت در حال رایزنی با معاون اول رییس‌جمهور، رییس بانک مرکزی، وزیر اقتصاد و رییس دفتر رییس‌جمهور است تا ارز مورد نیاز حج با نرخ مناسبی تامین شود اما گویا هنوز هیچ نرخی قطعی نشده است. 

همچنان عمره‌ای در کار نیست

24 فروردین سال 94، در پی تعرض دو مامور سعودی به دو نوجوان ایرانی در فرودگاه جده، به سازمان حج و زیارت دستور داده شد که تا زمان محاکمه مجرمان این پرونده، عمره را متوقف کند. آن زمان به طور میانگین سالانه 500 هزار ایرانی عمره مفرده را به جا می‌آوردند. 

اما نه تنها مجرمان آن تعرض محاکمه نشدند، بلکه حوادثی دیگری پس از آن اتفاق افتاد که ناامنی زوار ایرانی در عربستان را تشدید و روابط پرتنش سیاسی نیز راه باز شدن عمره با بیش از پیش مسدود کرد. 

رئیس سازمان حج و زیارت در گزارش سفر خود به عربستان خبری مبنی بر برقراری دوباره عمره ندارد. او گفت در مذاکراتی که اخیرا انجام شده، بحثی درباره عمره نشده  و این موضوع تابع شرایط سیاسی است. 

رشیدیان ادامه داده است: «ایران انتظار دارد در عمره مانند حج برای تامین امنیت زائران تضمینی داده شود که در غیر این صورت راه‌اندازی عمره امکان‌پذیر نیست.»

دست عربستان برای قطع سهمیه حج بسته است و صرفا میزان سهمیه را بسته به مناسبات سیاسی‌اش با هر کشور کم و زیاد می‌کند اما سفر عمره کاملا آمیخته به سیاست خارجی عربستان است و از آن جایی که ایران و عربستان دوران سیاسی پرتنشی را می‌گذرانند، بعید به نظر می‌رسد که به این زودی‌ها، عمره‌گزاری ایرانیان از سر گرفته شود.