ایران نقش «عامل خارجی» در توقف مذاکرات را تکذیب کرد؛
دست‌انداز روسی و خوش‌بینی وطنی!
طهمورث حسینی
«مکث در مذاکرات وین». این عبارتی است که جوزب بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آن را به کار می‌برد و می‌گوید: «به دلیل عوامل خارجی به مکث در گفتگوهای وین نیاز است.» انگشت اتهام ایران برای مکث مثل همیشه به سمت آمریکا نشانه رفته است؛ اما غرب و آمریکا یکصدا روسیه و خواسته‌های دقیقه نود این کشور را علت این توقف می‌دانند.بورل از نهایی بودن متن توافق وین خبر می‌دهد و می‌گوید: «حتی متن نهایی اساسا آماده و روی میز است. به‌عنوان هماهنگ‌کننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و ایالات متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و توافق ادامه خواهم داد.»
انگشت اتهام غرب و آمریکا به سوی روسیه
دست‌انداز پیش‌بینی نشده مذاکرات از روز ۱۴ اسفند که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه از آمریکا خواسته بود تضمین کتبی بدهد تحریم‌های غرب علیه آن کشور به‌دلیل تجاوز به اوکراین، بر همکاری‌های اقتصادی و نظامی مسکو و تهران تاثیر نخواهد گذاشت؛ به وجود آمد.اظهاراتی که روند توافق را تاحدودی کند کرد و واکنش طرف آمریکایی را به دنبال داشت. «ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت که پیشرفت قابل‌توجهی در مذاکرات وین به دست آمده است و همچنان به دستیابی به توافق بسیار نزدیک هستیم.او گفت که تعداد کمی مساله باقی مانده که از قضا سخت‌ترین مسائل هستند. پرایس افزود: «همه طرف‌ها اکنون باید از خود جدیت نشان دهند. زیرا همچنان معتقدیم در چند روز آینده امکان بازگشت دوجانبه به تعهدات برجامی وجود دارد.»
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا پاسخ روشنی به درخواست تضمین از سوی روسیه داد و گفت که واشنگتن قصد ندارد پیشنهاد جدید یا خاصی در مذاکرات به روسیه بر سر مسئله تحریم‌ها جهت حصول توافق ارائه کند. همان واکنشی که آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا، پیش‌تر در گفت‌وگو با شبکه سی‌بی‌اس درباره تضمین‌خواهی مسکو اعلام کرد که تحریم‌های اعمالی علیه روسیه ارتباطی با توافق هسته‌ای با ایران ندارد.
ضرب‌الاجل بسته شدن پنجره توافق نیز از آن دست موضوعات تکراری ماه‌های اخیر است که مجددا مقامات آمریکایی و اروپایی جهت اعمال فشار بر ایران عنوان کردند. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با تعیین ضرب‌الاجل برای به نتیجه رسیدن مذاکرات برجامی گفت که در مراحل پایانی مذاکرات ۱۱ ماهه هستیم، زمان بسیار کمی برای ارزیابی پیشنهاد بازگشت متقابل به تعهدات برجامی باقی مانده است.«آن-کلر لوژاندر» سخنگوی وزارت خارجه فرانسه نیز مانند همتای آمریکایی خود فرصت برای دستیابی به توافق در زمینه احیای برجام را در حال اتمام دانست و خواستار آن شد که همه طرف‌ها در زمینه دستیابی به توافق مسئولیت‌پذیر بوده و در این مسیر، تصمیم‌هایی ضروری اتخاذ کنند.خبرنگار وال استریت ژورنال البته در توییتی به نقل از انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین درخصوص بازگشت مجدد به مذاکرات نوشت: امیدوارم که این اتفاق به زودی بیفتد.نماینده چین در مذاکرات وین نیز نسبت به ازسرگیری مذاکرات در عرض دو روز ابراز امیدواری کرد.
پیشنهاد عجیب روسیه برای تضمین کتبی آمریکا دست‌انداز عجیبی در مذاکرات ایجاد کرده تا جایی که مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مکث در مذاکرات را به دلیل عوامل خارجی می‌داند. روایت ایران اما همان همیشگی است: آمریکا توان تصمیمگیری سیاسی ندارد
همچنین میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین پس از دیدار با انریکه مورا، هماهنگ‌کننده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین برای کاهش فشارها از کشور متبوعش گفت که فرجام توافق تنها به روسیه بستگی ندارد. دیگر بازیکنان نیز به زمان بیشتری نیاز داشته و نگرانی‌های بیشتری دارند و درخصوص این مسائل گفت‌وگوهایی در حال انجام است.
انگشت اتهام ایران به سوی آمریکا
روایت ایران اما از تاخیر در حصول توافق با روایت اروپا و آمریکا کاملا متفاوت است. انگشت اتهام تهران برای تاخیر به سوی یک کشور دراز است: «همان همیشگی:آمریکا»امیرعبداللهیان در توئیتی به گفت‌وگو با جوزف بورل اشاره کرده و خواستار واقع‌بینی طرف آمریکایی شده است. وزیر امورخارجه نوشته است:«با آقای جوزف بورل گفتگوی مفید و سازنده‌ای داشتم. تلاش‌ها برای رسیدن به یک توافق خوب و پایدار در جریان است. توافق در دسترس است اگر طرف آمریکایی واقع‌بینانه و همراه با تداوم و با ثبات‌قدم رفتار کند. نتیجه مذاکرات وین را توافق جمعی تعیین می‌کند و نه رویکرد یک جانبه! تلاش مشترک نیاز است. این منطق و عقلانیت است که باید غلبه داشته باشد.»
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، نیز با در توئیتی آمریکا را به نداشتن اراده‌ای قوی توافق بر سر احیای برجام متهم های غیرق‌قبول و اصرار بر توافق سریع با طرح بهانه‌های واهی، نشان می‌دهد که آمریکا اراده‌ای برای توافق قوی و قابل دفاع برای طرفین ندارد. مذاکرات وین بدون اتخاذ تصمیم سیاسی توسط آمریکا هر ساعت پیچیده‌تر از قبل می‌شود.»یک منبع نزدیک به مذاکرات نیز به خبرگزاری ایرنا گفته است که عدم تصمیمگیری و درخواست‌های جدید آمریکا روند جمع‌بندی مذاکرات را با چالش روبه‌رو کرده و پیش بینی می‌شود پس از توقف مذاکرات، رایزنی‌های برای حل مسائل باقیمانده ادامه یابد.این منبع آگاه افزوده که پیش از شروع این دور از مذاکرات و بعد از بازگشت باقری به تهران، هیأت مذاکره‌کننده ایران مواضع و دیدگاه‌های خود در مورد آخرین جزئیات متن را به طرف مقابل اعلام کرده و در صورتی که از سوی طرف مقابل تصمیم های مقتضی اتخاذ شود، توافق در دسترس است.
البته سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران تلاش کرد موضع کمی متفاوتی بگیرد و با دیدی مثبت به توقف مذاکرات نگریسته و تاکید کرد که هیچ اراده خارجی بر تصمیم ایران اثرگذار نخواهد بود: «وقفه اعلام شده در مذاکرات وین می‌تواند زمینه‌ساز حل موضوعات باقیمانده و بازگشت نهایی باشد. دستیابی به موفقیت در گفتگوها تمرکز اصلی همه طرف‌ها خواهد بود. هیچ عامل خارجی‌ای بر اراده مشترک ما برای حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت.»
سنگ‌اندازی روس‌ها بار دیگر نام محمدجواد ظریف را در میان کاربران فضای مجازی زنده کرد و آنها به یادآوری خاطره‌ای پرداختند که وزیر سابق امور خارجه ایران در روزهای پایانی توافق برجام با تحکم به همتای روسی خود گفته بود به تو هیچ ربطی ندارد
کفتار مذاکرات را به بن‌بست کشاند
توقف مذاکرات وین با شرط گذاشتن روسیه در دقیقه ۹۰ موجی از نقد و اعتراض فعالان سیاسی، کاربران فضای مجازی و فعالان رسانه‌ای را در پی داشت. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده سابق مجلس در این زمینه در توئیتر نوشت: «کفتار قرن ۲۱ مذاکرات وین را به بن بست رساند، چون نتوانست برجام را به اوکراین وصل کند. تنها راه باقی مانده برای پایان تحریم‌ها بازگشت به استقلال در سیاست خارجی است. استقلال از منفورترین سیاستمداران امروز دنیا.»
بسیاری از کاربران نیز خاطره برخورد تند ظریف با کارشکنی لاوروف در برجام را بازگو کردند. آنجا که گفته بود: «روس‌ها در هفته‌های آخر که دیدند برجام در حال به نتیجه رسیدن است شروع به مطرح کردن پیشنهادهای جدید کردند. به لاوورف گفتم: به تو هیچ ربطی ندارد. با همین لحن و با لحن بسیار بی‌ادبانه و غیردیپلماتیک.»
یکی از کاربران نوشته کسی که به نماینده روسیه می‌گفت «به تو هیچ ربطی ندارد» ظریف بود. کاربر دیگری هم نوشت که شدیدا به یک «ظریف نترس» نیازمندیم.
بازگشت مجدد هیات ایرانی
دیروز علی باقری، مذاکره کننده ارشد ایران در وین و مهدی صفری، معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت خارجه کشورمان، هتل محل اقامت را به سمت فرودگاه وین ترک و راهی تهران شدند. روزهای پیش رو هیات ایرانی نیازمند تلاش مضاعف و همزمان در دو جبهه خواهد بود. آخرین تلاش‌ها برای پایان دادن به مسائل باقی مانده حیاتی با آمریکا و البته پیدا کردن راه‌حل برای عبور از دست‌اندازهایی که روسیه مدام بر سر توافق در لحظات آخر ایجاد می‌کند. دیپلمات‌های ایرانی حالا بیش از گذشته متوجه شدند که بازی با کارت روسی خیلی پرمنفعت نبوده است.
دیدگاه تان را بنویسید