تداوم راهبرد نخ‌نمای «مقصریابی»!

آیدا فراهانی

روزگذشته سخنگوی دولت سیزدهم وضعیت کنونی کشور را به صراحت به عملکرد پیشینیان خود نسبت داد و گفت بانیان وضع موجود باید خودشان پاسخگو باشند.

این اولین بار نیست که افرادی از دولت سیزدهم به انتقاد از عملکرد دولت گذشته می‌پردازند، بلکه در هفته‌های اخیر روند این انتقادات شدت گرفته و هر روز افرادی از دولت باب انتقاد از دولت قبل را باز می‌کنند. به نظر می‌رسد با پایان دوران ماه عسل دولت سیزدهم و افزایش انتقادات به عدم تحقق شعارهای انتخاباتی، دولتی‌ها متهم کردن پیشینیان را موثر دیده‌اند؛ راهبردی نخ‌نما که در اکثر دوره‌ها به کار گرفته شده است؛ همواره دولت‌ها کاستی‌ها و مشکلات را بر گردن قبلی‌ها انداخته‌اند. راهکاری که شاید در کوتاه مدت جوابگو باشد اما مطمئنا در بلندمدت به ضرر دولت مستقرخواهد بود. انتقادات دولت مستقر به عملکرد دولت روحانی از بحث واردات واکسن کرونا، تا مذاکرات هسته‌ای و ادعای خزانه خالی و تاثیر آن بر روند مذاکرات برجام مطرح شده است.روز گذشته این سخنگوی دولت بود که در نشست خبری با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره اظهارات رییس سازمان برنامه و بودجه دولت حسن روحانی، درباره عدم خالی بودن خزانه و در تشریح شرایط تحویل گرفتن خزانه از دولت قبلی، گفت: واقعا اولویت دولت پاسخ‌گو به ناقدان و مردم است به نخبگان و اصحاب رسانه است. بانیان وضع موجود باید خودشان پاسخگو باشند. اینکه بخواهند نقدی را مطرح کنند، نه تنها دولت که مردم هم این را برنمی‌تابند. در مورد خزانه هم اشاره شد که خزانه مقروض بود نه اینکه خالی باشد.

پیش از این نیز ابراهیم ‌رئیسی که به مناسبت روز دانشجو به دانشگاه شریف رفته بود اعلام کرددولت سیزدهم نه یک خزانه خالی که یک خزانه مقروض را تحویل گرفت، ماهیانه ۱۰ هزار میلیارد تومان در کنار دیگر هزینه‌ها، برای فاکتورهای هزینه شده دولت قبل می‌پردازیم این‌ها صحبت‌های ابراهیم رئیسی در زمانیکه برای دومین بار نمایندگان کشورهای 4+1 با تیم جدید مذاکره کننده ایرانی گفتگو می‌کردند، حاشیه‌ساز شد. زیرا خود او در دوران انتخابات ریاست جمهوری گفته بودحتی دانشجوی ترم اول وزارت خارجه هم می‌داند کسی که در حال مذاکره است نباید بگوید خزانه کشور خالی است. (۱۸ خرداد ۱۴۰۰) پیش‌تر نیز ‌رئیسی اعلام کرده بود که در نخستین ماه ریاست جمهوری‌اش، برای پرداخت حقوق کارمندان، به هیچ اعتبار و منبع مالی دسترسی نداشته و همچنان هم، در حال پرداخت سررسید بدهی‌های دولت قبل است.این سخنان البته بدون واکنش نبود و برخی از اعضای دولت قبل به آن پاسخ دادند؛ اما آنچه ادامه یافت انتقادات مسئولان فعلی از مسئولان قبلی بود.انتشار چنین گزارش‌ها و انتقاداتی آن هم در دوران احیای مذاکرات برجام نگرانی از سرنوشت مذاکرات توسط تیم جدید را تقویت کرد. برخی تحلیلگران این انتقادات را زمینه‌سازی برای توجیه شکست مذاکرات عنوان کردند. برخی نیز همان اتهام ‌رئیسی به حسن روحانی را متوجه خود او دانسته و بیان گلایه از خالی بودن خزانه را در زمان مذاکرات گرا دادن برای اعمال تحریم‌های بیشتر و از طرفی ایجاد دلسردی و نگرانی بیشتر برای مردم و فعالان اقتصادی دانستند.

دولت‌ها در شرایطی که خود را از سمت افکار عمومی تحت فشار می‌بینند، تلاش دارند سمت پیکان انتقادات را به طرف دولت قبل بچرخانند و به همین دلیل ابراهیم رئیسی، در مصاحبه تلویزیونی، دولت خود را میراث‌دار مشکلات اقتصادی دولت حسن روحانی معرفی می‌کند

نگاه به غرب یا به شرق

این تنها صحبت رسمی رییس دولت و مقامات دیگر آن درباره انتقاد از دولت قبل نبود. محمد حسینی، معاون پارلمانی رئیسی، در جریان یک سخنرانی روز دانشجو در دانشگاه عباسپور گفته بود همه می‌دانیم آقای رئیسی در یک شرایط گل و بلبل کشور را تحویل نگرفته است. همین الان ماهانه چند هزار میلیارد تومان بدهی‌های دولت سابق توسط دولت سیزدهم پرداخت می‌شود. اگر در گذشته می‌گفتند خزانه خالی تحویل گرفتیم ما باید بگوییم که علاوه بر آن دولت را با قرض فراوان تحویل گرفتیم. این اظهارات در حالی مطرح شده که بارها مسئولان دولت روحانی خالی بودن خزانه را تکذیب کرده‌اند اما مقامات دولت رئیسی و رسانه‌های همسو در حال تکرار این ادعای هستند.

پیش از این نیز عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای و واردات واکسن به کشورزمینه علنی شدن انتقادات ‌رئیسی از دولت قبل را فراهم کرد.ابراهیم رئیسی در دیدار با فرزندان و خانواده شهدا با بیان اینکه اگر بر توان داخلی تکیه کنیم، انجام خیلی از کارها ممکن خواهد شد؛ از دولت قبل انتقاد کرد: متأسفانه شاهد بودیم که بعضی‌ها واردات واکسن یا حتی پیوستن کشور به سازمان شانگهای را متوقف بر پذیرش FATF کرده بودند و حتی در جلسات رسمی نیز بر موضع خود پافشاری می‌کردند. او ادامه داد: در فاصله کوتاه سپری‌شده از دولت سیزدهم اتفاق خاصی نیفتاده که باعث افزایش واردات واکسن یا پذیرش عضویت کشورمان در سازمان شانگهای بشود، الا اینکه کشورهای همسایه و دوست ما دیدند که دیگر توجه ما صرفا به غرب نیست و ارتباط با همسایگان و کشورهای منطقه اولویت سیاست خارجی ایران شده است. اتهام نگاه به غرب از دیگر مسایلی است که این روزها بویژه در جریان مذاکرات هسته ای از سوی دولت ‌رئیسی، علیه دولت روحانی مطرح می شود. رویکردی که تیم مذاکره کننده جدید بنا به تغییر آن دارد.

اتهام نگاه به غرب از دیگر مسائلی است که این روزها بویژه در جریان مذاکرات هسته‌ای از سوی دولت ‌رئیسی، علیه دولت روحانی مطرح می‌شود. رویکردی که تیم مذاکره‌کننده جدید بنا به تغییر آن دارد

خرید واکسن کرونا در کدام دولت بود؟

 حسن روحانی در آخرین روزهای ریاستش بر دولت گفته بود: ما اگر به FATF نپیوستیم و اجرا نشد، باید به مردم توضیح بدهیم که این موضوع چقدر هزینه دارد و چه کسی این هزینه را متحمل می‌شود. این لوایح هیچ ربطی به برجام و تحریم ندارد. اگر تحریم باشد یا نباشد این لوایح لازم است. موضوعی که گرچه ‌رئیسی در دوران انتخابات آن را تایید کرده بود اما بعدا مورد توجه دولت قرار نگرفت.

‌نکته دیگری که زمینه انتقاد رئیسی و دولت او نسبت به عملکرد پیشینیان را فراهم کرده، بحث خرید واکسن بود. دولت ‌رئیسی  افزایش روند واردات واکسن کرونا به کشور را دستاورد خود معرفی کرده و این بزرگترین دستاورد آنها در صد روز اول ریاست جمهوری اعلام شد.منتقدان دولت روحانی پا را فراتر گذاشته و آنها را متهم به کم کاری در خرید و واردات واکسن کردند.در همین رابطه مجلس نیز اقدام به تهیه گزارشی علیه حسن روحانی کرد اما مسولان دولت روحانی اعلام کردند تمامی کارهای خرید و واردات واکسن کرونا در دولت قبل انجام شده بود و تنها زمان تحویل آن در دولت ‌رئیسی بوده است.

درهمین رابطه محمدرضا خاتمی در کلاب‌هاوس به این موضوع اشاره کرده و گفته بود: از جهانگیری مستقیما شنیدم که تمام واکسن‌ها در دولت سابق پیش‌خرید شدند؛ به‌جز پنج میلیون دُز واکسن‌ که دوستان (دولت جدید) آن را از کارخانه‌ای در امارات به‌جای ۹ دلار، ۱۴ دلار خریده‌اند.

نزدیک پنج ماه ازعمر دولت ابراهیم ‌رئیسی گذشته است.توقعات برای تحقق برخی از شعارهای انتخاباتی و تغییر در وضع موجود بالا گرفته است.افزایش قیمت دلار و انتشار فیلم‌هایی از ‌رئیسی که وعده کنترل قیمت آن را داده بود گواه این فشارها بردولت سیزدهم است.به نظر می رسد درچنین شرایطی که دولت خود را از سمت افکار عمومی تحت فشار می بیند،تلاش دارد سمت پیکان انتقادات را به طرف دولت قبل بچرخاند.به همین دلیل ابراهیم رئیسی، درمصاحبه تلویزیونی دولت خود را میراث‌دار مشکلات اقتصادی دولت حسن روحانی معرفی می کند اما اشاره ای به دلایل اصلی مشکلات از جمله بحث تحریم‌ها و اقدامات ترامپ در بهم زدن توافقنامه برجام نمی کنند. او دولت قبلی را متهم کرده است که در ماه‌های پایانی خود زیر تعهدات مالی زیادی رفته است.اما از کسری بودجه شدید و بلوکه شدن دارایی ایران سخنی نمی گوید.زیرا ابراهیم رئیسی همچنان معتقد است نان و سفره مردم را به مذاکرات هسته‌ای گره نخواهد زد اقدامی که به نظر او دولت قبل انجام داده بوده است.