گمانه‌زنی‌ها بر سر محور مذاکرات وین ادامه دارد؛
دستور کار؛ لغو تحریم‌ها یا توافق موقت؟
نفیسه زارع‌کهن
یک‌هفتهی مانده به شروع دور جدید مذاکرات هسته‌ای، اما و اگرها بر سر موضوع مورد گفت‌وگوی طرفین در مذاکرات وین هنوز پابرجاست و هنوز به‌طور شفاف هر کدام از طرفین مذاکره‌کننده از تروئیکای اروپایی گرفته تا امریکا و ایران بیان نکرده‌اند که موضوع اصلی چه خواهد بود. با این حال گمانه‌زنی‌های مختلفی مطرح می‌شود و رسانه‌ها و چهره‌های مختلف هریک به زعم خود موضوعی را به عنوان مباحث موردنظر گفت‌وگو مطرح می‌کنند و این در حالی است که مقامات نظامی امریکا تهدید کرده‌اند اگر توافقی حاصل نشود گزینه‌های دیگر روی میز خواهند بود.
به این ترتیب درحالی‌که آخر هفته گذشته یک روزنامه آمریکایی از موضوعی به نام «توافق موقت» پرده برداشته است، روز گذشته یکی از نماینده‌های مجلس سیزدهم گفت که موضوع مذاکرات ایران با ۱+۴ که هشتم آذرماه در وین انجام می‌شود لغو تحریم‌ها علیه ایران است و در همین حال لوید آستین وزیر دفاع آمریکا دیروز تهدید کرد که اگر مذاکرات دیپلماتیک نتواند مانع پیشروی برنامه هسته‌ای ایران شود، آمریکا برای حفظ منافع خود همه گزینه‌های دیگر را در نظر خواهد داشت.
به گزارش مهر لوید آستین، وزیر دفاع آمریکا که براس شرکت در اجلاس سالانه گفت‌وگوهای منامه به بحرین سفرکرده؛ همچنین مدعی شد که پهپادهای تهاجمی ایران تهدیدی دائمی برای نیروهای آمریکایی در خاورمیانه و مانعی در مبارزه با تروریسم هستند.رئیس پنتاگون گفت که آمریکا با حسن نیت به مذاکرات برجام بازگشته است اما اقدامات تهران در ماه‌های اخیر دلگرم‌کننده نبوده است. وی همین طور این موضوع را که آمریکا تمایل ندارد به «گزینه زور» متوسل شود، رد کرده است.
در شرایطی که بایدن به مرخصی موقت رفته و همه امور را به معاون خود سپرده و از طرف دیگر میان آمریکایی‌ها و اسرائیل هنوز توافقی بر سر ایده توافق موقتی وجود ندارد؛ نمی‌توان اطمینان داشت که در وین قرار است چه موضوعی مطرح شود؟
سه روز قبل اما پایگاه خبری اکسیوس به قلم روزنامه‌نگاری موثق خبر از طرح بحث توافق موقت میان ایران و ۱+۵ در صورت عدم احیای کامل برجام در زمان مناسب داده و مدعی شد «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ایده توافق موقت با ایران با هدف خرید زمان بیشتر در مذاکرات هسته‌ای را با همتای اسرائیلی خودش مطرح کرده است. دو منبع آمریکایی گفته‌اند که سالیوان و هولاتا تنها در حال بررسی احتمالات مختلف بوده‌اند و سالیوان، ایده‌ای که از سوی یکی از کشور‌های اروپایی مطرح شده بود را با همتای اسرائیلی خود در میان گذاشت.
طبق گفته مقام‌های آمریکایی، ایده مطرح‌شده از سوی آمریکایی‌ها این بوده که امریکا و متحدانش در ازای توقف موقت بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای خود، امکان آزادسازی بخش‌هایی از دارایی‌های مسدود شده ایران را فراهم خواهند کرد و یا اینکه برای مبادلات کالا‌های بشردوستانه، معافیت‌های تحریمی صادر خواهند کرد.
در بخشی از این گزارش آمده بود که طرح توافق موقت با ایران، طرحی موقت است و موضع دولت «جو بایدن» کماکان اصرار بر احیای کامل برجام است.
این‌ها اما در شرایطی است که یک مقام اسرائیلی به اکسیوس گفته بود که اسرائیل با این پیشنهاد موافق نبوده و معتقد است هر توافق موقت با ایران به توافقی دائمی تبدیل خواهد شد که به ایران اجازه خواهد داد زیرساخت‌های هسته‌ای و ذخایر اورانیوم خودش را حفظ کند.
آیا همان‌طور که نماینده تهران گفته رفع تحریم‌ها مطرح است و مذاکره دیگری در کار نیست؟ یا پای پیشنهاد توافق موقت هم به میانه باز می‌شود. آنچه مشخص است این است که گزینه مطرح‌شده از سوی رئیس پنتاگون مبنی بر بهره‌گیری از «گزینه زور»؛ چندان باب میل هیچ‌کدام از طرفین نیست باید دید تا هفته آینده در بر کدام پاشنه خواهد چرخید؟
نماینده تهران: طرف مذاکره ما ۱+۴ است
با این وجود اما دیروز ابوالفضل عمویی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، آنچه در رسانه‌های آمریکایی به عنوان توافق موقت منتشر شده را خیلی جدی ندانست و گفت که ما با آمریکایی‌ها مذاکره‌ای نداریم و طرف مذاکره ما ۱+۴ است.
به گزارش خبرانلاین وی موضوع مذاکرات را لغو تحریم‌ها علیه ایران عنوان کرد و گفت که بدون لغو تحریم‌ها امکان اینکه ایران به توافق برجام برگردد و اجرای پاراگراف ۲۶ و ۳۶ را کنار بگذارد، وجود ندارد.
نماینده تهران با بیان این موضوع که توافق موقت فعلاً موضوع جدی نیست گفت: پیشنهادهایی که انتفاع اقتصادی ایران در آن در نظر گرفته نشود موردتوجه مذاکره‌کنندگان قرار نخواهد گرفت. انتفاع اقتصادی ایران باید به صورت مؤثر و قابل‌اندازه‌گیری باشد.
خوش بینی کیهان
اما توافق موقت واکنش روزنامه اصولگرای کیهان را هم برانگیخت و دیروز مدعی شد که زمزمه محافل آمریکایی درباره پیشنهاد طرحی برای توافق موقت هسته‌ای با ایران، نشان می‌دهد اقدامات هماهنگ دولت و مجلس حرکت در مسیری درست بوده است.
واکنش ظریف
اما ظریف وزیرامورخارجه سابق ایران هم در این مورد نتوانست واکنشی نشان ندهد و لب به سخن گشود او اگرچه درباره توافق موقت صحبت نکرد اما به گفته‌های رابرت مالی، نماینده ویژه وزارت امور خارجه آمریکا در امور ایران که گفته بود شاید بازگشت به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵، منافعی که این توافق در پی دارد را از دست بدهد واکنش نشان داد و در صفحه توییترش نوشت: نماینده ویژه آمریکا در امور ایران از فرصت تغییر دولت در ایران و «فراموش‌کاری» تروئیکای اروپا و اتحادیه اروپا بهره می‌جوید تا تاریخ اخیر را بازنویسی کند. ایران هیچ‌گاه از «بازگشت دوجانبه به برجام» دست نشست. آمریکا این کار را کرد. برای بررسی اسناد «عدم اجرای» برجام از سوی آمریکا و تروئیکای اروپا، لطفاً به آدرس اینترنتی undocs.org/A/75/968 مراجعه کنید.
مالی در کنفرانس منامه گفته بود که: زمانی فرا خواهد رسید که اگر ایران به پیشرفت‌های فعلی خود ادامه دهد، غیرممکن می‌شود که به توافق هسته‌ای برجام بازگردیم و منافع آن توافق را بار دیگر داشته باشیم. پیشرفت‌های هسته‌ای ایران زنگ خطر را در تمام منطقه به صدا درآورده و این همان چیزی است که به گذر زمان سرعت بخشیده و همه ما را به این نقطه رسانده که بگوییم زمانی اندکی برای بازگشت به توافق هسته‌ای برجام باقی‌مانده است.
آمریکایی‌ها سردرگم میان پیشنهاد توافق موقت
در این میان اما گویا آمریکایی‌ها میان این پیشنهاد سرگردان‌اند که برخی هم چون طرف اسراییلی تمایلی برای رسیدن به توافق موقت ندارند و کسانی هم چون دیوید مایلشتاین از مشاوران سفیر ایالات‌متحده در اسراییل با وحشتناک خواندن ایده توافق موقت نوشته‌اند: توافق بد، بدتر از عدم توافق است. دولت بایدن به جای چنین توافقی با تهران باید سیاست فشار حداکثری علیه تهران که شامل کمپین تحریم بود را با حفظ تهدید به اینکه در صورت شکست مذاکرات همه گزینه‌ها روی میز خواهد بود، ادامه بدهد.
یا از دیگر سو هم چون نیکولاس میلر، کارشناس ارشد حوزه منع اشاعه ایده توافق موقت را مثبت ارزیابی می‌کنند و با ابراز امیدواری برای اینکه دولت بایدن این ایده را پیگیری کند، می‌گویند: در سایه توافق موقت، علی‌رغم خرید زمان برای ادامه گفتگو‌های اصلی، آزاد شدن بخشی از اموال ایران در ازای برخی گام‌های هسته‌ای از سوی تهران می‌تواند همان حسن نیت مدنظر تهران باشد.
به این ترتیب در شرایطی که بایدن به مرخصی موقت رفته و همه امور را به معاون خود سپرده و از طرف دیگر میان آمریکایی‌ها و اسراییل هنوز توافقی بر سر ایده توافق موقتی وجود ندارد؛ نمی‌توان اطمینان داشت که در وین قرار است چه موضوعی مطرح شود؟
آیا همان‌طور که نماینده تهران گفته رفع تحریم‌ها مطرح است و مذاکره دیگری در کار نیست؟ یا پای پیشنهاد توافق موقت هم به میانه باز می‌شود. آنچه مشخص است این است که گزینه مطرح‌شده از سوی رئیس پنتاگون چندان باب میل هیچ‌کدام از طرفین نیست. باید دید تا هفته آینده در بر کدام پاشنه خواهد چرخید؟
دیدگاه تان را بنویسید