لایحه الحاق به پاس‌کاری!

عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان که 13 آبان اعلام کرد این شورا 22 ایراد از لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم گرفته است، شنبه هفته جاری گفت که فرض شورای نگهبان درباره این لایحه غیرقابل اصلاح بودن و تعارض با منافع ملی ایرانی است اما با این حال اگر مجلس این 22 ایراد را رفع کند، اشکال مغایرت با منافع ملی نیز رفع می‌شود. 

به عبارت ساده‌تر شورای نگهبان سنگ بزرگی پیش پای مجلس گذاشت و با علم به اینکه مجلس توانایی برداشتن این سنگ ندارد، لایحه را به آن بازگرداند و اینک خطاب او به مجلس این است که اگر می‌توانید این ایرادات را رفع کنید.

کاهش وزن سنگ 22 تنی  به 11 تن

رسانه‌ها نوشتند چطور شورای نگهبان که پیش از این اعلام می‌کرد نظر مشورتی برای کمک به مجلس خواهد داد، اینگونه نهاد قانونگذار را برای تصویب این لایحه دچار مشکل کرده است. کدخدایی در پاسخ به این انتقادها سعی کرد کار را برای مجلس راحت‌تر کند و اعلام کرد شورای نگهبان 11 ایراد اصلی به این لایحه گرفته و ایرادات بعدی با استناد به این 11 ایراد است، بنابراین اگر مجلس همین 11 ایراد را نیز رفع کند، ایرادات بعدی به خودی خود رفع خواهند شد.

اما کاهش 22 ایراد شورای نگهبان به 11 ایراد کار را برای مجلس راحت نکرده است. سیدمحمد نقوی‌حسینی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس روز گذشته به ایلنا گفته است رفع بخشی از ایرادات شورای نگهبان اصلا در اختیار مجلس نیست. 

محمود صادقی، نماینده اصلاح‌طلب تهران نیز در مجلس شورای اسلامی گفت که این ایرادات قابل رفع نیستند زیرا مربوط به متن کنوانسیون CFT هستند، در حالی که مجلس فقط می‌تواند قوانین داخلی را اصلاح کند نه کنوانسیون‌های خارجی را. 

بحث بر سر حقوقی بودن  یا سیاسی بودن

شاهد این سخن محمود صادقی، اظهارات کدخدایی درباره متن CFT است. نمایندگان مجلس در پایان لایحه خود درباره CFT هفت شرط برای پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم قید کرده‌اند؛ شروطی مانند اینکه الحاق ایران به این کنوانسیون به معنی شناسایی و برقراری ارتباط با رژیم اشغالگر صهیونیستی یا اینکه آن بخش از مفاد کنوانسیون که در تعارض با قانون اساسی جمهوری اسلامی باشد، برای ایران لازم الرعایه نیست. عباسعلی کدخدایی در این مورد به ماده 6 کنوانسیون CFT اشاره می‌کند و می‌گوید این ماده هیچ‌گونه حق شرطی را نپذیرفته و صرفا ارجاع داوری حق شرط را پذیرفته، از این رو فقهای شورای نگهبان معتقدند وقتی حق شرطی از سوی کنوانسیون پذیرفته نشده است، اصل ماده بر آن حاکم است.

او جمعه نیز در توئیتی نوشت که شورای نگهبان هنگام بررسی کنوانسیون پالرمو، با ایراداتی در ترجمه مواجه شد که مجلس آن را اصلاح کرد. کدخدایی در ادامه توئیت خود آورده بود که در CFT نیز ایراد ترجمه پیدا شده و این ایراد مربوط به عنوان «لیست سیاه» است. 

دولت و حامیان تصویب لوایح FATF هشدار می‌دهند که در صورت عدم تصویب این لوایح ایران همچون گذشته در «لیست سیاه» این گروه قدرتمند مالی قرار می‌گیرد. اما کدخدایی می‌گوید اصلا در اسناد FATF چنین واژه‌ای یعنی «لیست سیاه» وجود ندارد! او با طرح این ایرادات فاحش ترجمه‌ای در توئیت خود نوشت: «اکنون باید سوال شود این مصوبات چگونه تصویب شدند؟ آیا ایرادات شورا سیاسی است یا ...؟»

محمود صادقی در واکنش به این ایرادات و در پاسخ به سوال آخر کدخدایی همچنان معتقدند که ایرادات شورای نگهبان سیاسی است. او نیز در توئیتی پاسخ داد «ایرادات شورای نگهبان بیش از آنکه متکی بر مبانی فقهی و حقوقی متقن، خصوصا علم حقوق معاهدات بین المللی باشد، متاثر از فضاسازی مخالفان است.»

مخالفانی که نماینده تهران در مجلس از آنها یاد کرده همان‌هایی هستند که بررسی این لایحه را با دست گرفتن پلاکارد و پهن کردن طومار در مجلس، چند ماه به تعویق انداختند، پیامک‌هایی چند و هشدار و تهدید برای تصویب نشدن این لایحه برای نمایندگان فرستادند و روز تصویب آن در مجلس نیز روبروی ساختمان مجلس در بهارستان پلاکارد به دست انتظار می‌کشیدند تا خبر رد این لایحه را بشنوند. 

در مورد ایراد کدخدایی به ترجمه متن CFT نیز بسیاری عنوان می‌کنند که از کشورهایی مانند ایران و کره شمالی با عنوان کشورهای «پرریسک» یا «غیرهمکار»در این کنوانسیون یاد شده اما معروف به لیست سیاه هستند. 

انتخاب میان خودکشی و مرگ خودخواسته

محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران بعد از اعلام نظر شورای نگهبان درباره لایحه مربوط به CFT در گفتگویی رادیویی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه منتقدان نگران هستند که نیروهای نظامی ایران از جمله بسیج و سپاه از سوی آمریکا به عنوان گروه تروریستی شناخته شوند گفت: «اگر ما در سطح بین‌المللی عمل کنیم دور از ذهن است که چنین اتفاقی بیافتد و از سوی دیگر ما هیچ محدودیتی برای خروج از کنوانسیون‌های بین‌المللی نداریم.»

او این را هم گفت که «از ترس مرگ، خودکشی نکنیم» اما مخالفان همچنان معتقدند که پیوستن به این کنوانسیون مرگی خودخواسته است که تفاوتی با خودکشی ندارد و نظر شورای نگهبان نیز آن‌طور که از اظهارنظرهای کدخدایی برمی‌آید همچنان بر پیشگیری از مرگ است. 

حامیان تصویب این لایحه که معتقدند در صورت عدم تصویب آن کوهی بر مشکلات مالی دولت و ایران اضافه خواهد شد، همچنان برای رفع این اختلاف نظر می‌کوشند. در راستای همین حشمت الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس روز گذشته خبر داده که این لایحه 27 آبان یعنی یکشنبه آینده مجددا در این کمیسیون بررسی می‌شود و از آیت‌الله جنتی، رئیس شورای نگهبان نیز خواسته شده تا نماینده‌ای را از این شورا به این جلسه بفرستد.

احتمال ادامه سرگردانی  در مجمع

قاعده بر این است که این ایرادات رفع شوند و لایحه دوباره به شورای نگهبان باز گردد اما فلاحت پیشه می‌گوید که برخی نمایندگان کمیسیون اذعان دارند شورای نگهبان بعد از ذکر 22 ایراد، این لایحه را رد کرده است، بنابراین لایحه ممکن است به مجمع تشخیص برود. در مجمع نیز این لایحه سرگردان است. افرادی مانند محمد هاشمی، عضو سابق مجمع تشخیص تصریح می‌کنند که مجمع با نظر به مصلحت کشور این لایحه را تصویب خواهد کرد و افرادی مانند مجتبی ذوالنور، نماینده قم و رئیس کمیته هسته‌ای مجلس تاکید می‌کنند: «فضای غالب در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال حاضر به گونه‌ای است که اگر CFT به آنجا برود رأی نخواهد آورد.»

آیت الله علم الهدی، نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی نیز روز گذشته در دیدار با طلاب و استادان مدرسه علمیه مکتب نرجس در محل این مدرسه درباره لایحه الحاق ایران به CFT گفت: «بطن این لایحه با مبانی دینی اسلام ناسازگار است چرا که خداوند در قرآن گفته راهی برای کافران به سمت مومنان قرار داده نشده است، پس هر چیزی که باعث ایجاد چنین راهی شود، از نظر اسلام محکوم است، تصویب این لایحه باعث می‌شود به ایجاد این راه کمک شود.»  

با این عمق از شکاف و اختلاف نظر بسیاری عنوان می‌کنند چه بسا پای شورای عالی امنیت ملی به این موضوع باز شود و مقصد دیگری برای پاس‌کاری‌های این لایحه معمایی باشد.