همزمان با سقوط بادغیس، گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در تهران شکل گرفت؛
ورود همزمان طالبان به مرز و پایتخت ایران
محبوبه ولی
دیروز همزمان که سران طالبان خود را برای مذاکرات بین‌الافغانی به تهران رساندند، نیروهای نظامی این گروه، پیشروی را به ولایت بادغیس در مرزهای ایران کشاندند.
حسام‌الدین شمس، والی بادغیس در غرب افغانستان دیروز اعلام کرد که تمام ولسوالی‌های این ولایت سقوط کرده و افراد طالبان به شهر قلعه نو، مرکز ولایت بادغیس نفوذ کرده‌اند.
ویدئوهایی هم از پیوستن سربازان ارتش افغانستان به طالبان و ورود بدون دردسر نیروهای طالبان با موتور به ولسوالی‌های افغانستان منتشر شده است.
طی روزهای گذشته اخباری غیررسمی از درگیری‌ها در مرز ایران و افغانستان منتشر شد که گرچه گمرک ایران این اخبار را تکذیب کرد، اما شاهدان عینی روایت‌هایی از این درگیری‌ها دارند.
دیروز اما با اعلام خبر رسمی ورود طالبان به شهرهای مرزی ایران، نگرانی‌ها در این باره تشدید شد. مرزهای ایران مدتی پیش‌تر در جریان جنگ قره‌باغ شاهد نزاع آذربایجان و ارمنستان بود. پیشروی طالبان تا مرز ایران اما مرزهای شرقی را به خطری به مراتب بزرگتر مواجه خواهد کرد.
علی‌رغم پروژه تطهیر طالبان که از سوی برخی افراد و جریان‌ها در کشور به راه افتاده؛ علی رستمی، کارشناس مسائل منطقه و افغانستان، چند روز پیش به ایسنا گفت: اینکه «اگر طالبان در افغانستان قدرت بگیرد، کاری به ایران ندارد»، تصور اشتباهی است.
در حالی که کیهان تاکید می‌کند طالبان امروز با طالبان دیروز فرق دارد و دیگر سر نمی‌بُرد؛ بسیاری به تهدیدهای چند هفته پیش عبدالمنان نیازی، از سرکردگان طالبان اشاره می‌کنند که ایران و پنجابی‌های پاکستان را هدف گرفته بود. او چند روز بعد کشته شد، اما به باور بسیاری تهدیدهای او نشانه‌ای روشن از این بود که خط فکری او بر طالبان مسلط است.
همزمان جان کربی، سخنگوی پنتاگون دیروز اعلام کرد که آمریکا به دنبال جلب رضایت همسایگان افغانستان برای حملات هوایی است و پنتاگون هفته گذشته با وزرای خارجه ازبکستان و تاجیکستان گفت‌وگو کرده و آنها با مقامات در وزارت خارجه آمریکا دیدار کرده‌اند
خطر تلفیق طالبان و اسرائیل
بر این اساس نزدیک شدن طالبان به مرزهای ایران، کشور را در معرض خطر فعالیت گروه‌های تندرو قرار داده است.
بسیاری معتقدند که طالبان واقعیتی انکارناپذیر در افغانستان است که به سرعت در حال پیشروی است و نمی‌توان آن را انکار کرد؛ از این رو ایران باید در قبال طالبان کیاست به خرج دهد و مانع تسلط تندروی‌ها در این گروه شود.
عیسی حسینی مزاری، دبیرکل حزب اسلامی تبیان افغانستان و رئیس خبرگزاری صدای افغان دیروز با بیان اینکه در تحولات اخیر افغانستان، جای دیپلماسی ایران خالی است، به ایلنا گفته است: «بنده از همان اوایل سقوط طالبان در مصاحبه‌های مختلف عنوان کردم که اگر جمهوری اسلامی در مسائل افغانستان حضور نداشته باشد و کمک نکند اگر کل دنیا هم کمک کنند باز هم در این کشور ثبات و امنیت برقرار نخواهد شد.»
شماری دیگر از تحلیلگران نیز هشدار می‌دهند که عدم حضور فعال ایران در تحولات افغانستان، منجر به نفوذ اسرائیل در میان طالبان خواهد شد و بدین ترتیب اسرائیل علاوه بر اینکه از مرز آذربایجان، ترکیه و کشورهای عربی به ایران نفوذ می‌کند، در شرق ایران نیز مستقر خواهد شد.
با همین سیاست، ایران از مدت‌ها قبل وساطت گفت‌وگوهای بین‌الافغانی را بر عهده گرفت. سال گذشته رفت و آمد سران طالبان به ایران با واکنش‌های منفی بسیاری مواجه شد. طالبان همزمان مذاکراتی هم با حضور آمریکایی‌ها در دوره ترامپ، در دوحه قطر داشت که به سرانجام و صلح نرسید.
در بحبوحه پیشروی‌های سرسام‌آور طالبان در افغانستان، سران این گروه دیروز بار دیگر در تهران، پایتخت ایران بودند. البته تهران میزبان دیگر رهبران و چهره‌های سیاسی افغانستان نیز بود. این سفر به دعوت ایران انجام شده و مبین عزم ایران برای حل دیپلماتیک مسئله افغانستان است
تهدید آمریکا به اقدام نظامی
حالا اما در بحبوحه پیشروی‌های سرسام‌آور طالبان در افغانستان؛ سران این گروه دیروز بار دیگر در تهران، پایتخت ایران بودند. البته تهران میزبان دیگر رهبران و چهره‌های سیاسی افغانستان نیز بود.
این سفر به دعوت ایران انجام شده و نشانه عزم ایران برای حل دیپلماتیک مسئله افغانستان است. یونس قانونی، کریم خرم، ارشاد احمدی، محمدالله بتاش، ظاهر وحدت و سلام رحیمی، مهمترین چهره‌های این هیأت سیاسی هستند. رهبری هیات جمهوری اسلامی افغانستان را در این مذاکرات یونس قانونی، وزیر امور خارجه پیشین افغانستان و رهبری هیأت مذاکراتی گروه طالبان را عباس استانکزی، معاون دفتر این گروه برعهده داشتند.
این اجلاس برگزار شد و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در افتتاحیه آن با اشاره به شکست ایالات متحده آمریکا در افغانستان و حضور بیش از دو دهه در این کشور که موجب خرابی‌های بسیاری شده است، خاطرنشان کزد: امروز مردم و رهبران سیاسی افغانستان باید برای آینده کشورشان تصمیمات دشوار اتخاذ کنند.
وی با تاکید بر نامطلوب بودن نتایج ادامه منازعات در افغانستان، بازگشت به میز مذاکرات بین‌الافغانی و تعهد به راهکارهای سیاسی را بهترین انتخاب از سوی رهبران و جریان‌های سیاسی افغانستان دانست و آمادگی جمهوری اسلامی ایران را برای کمک به روند گفتگوها میان جناح‌های موجود به منظور حل و فصل مناقشات و بحران‌های جاری در آن کشور اعلام کرد.
همزمان جان کربی، سخنگوی پنتاگون دیروز اعلام کرد که آمریکا به دنبال جلب رضایت همسایگان افغانستان برای حملات هوایی است.
او خبر داد که پنتاگون هفته گذشته با وزرای خارجه ازبکستان و تاجیکستان گفت‌وگو کرده و آنها با مقامات در وزارت خارجه آمریکا دیدار کرده‌اند.
به نظر نمی‌رسد گفت‌وگوهای بین‌الافغانی در تهران منجر به کوتاه آمدن طالبان از ادامه پیشروی‌هایش شود. از سوی دیگر اقدام نظامی آمریکا بحران را تشدید خواهد کرد؛ بحرانی که حالا بیخ گوش ایران است.
دیدگاه تان را بنویسید