مثلثی با دو ضلع اصلی

محبوبه ولی

592 نفر داوطلب کاندیداتوری برای انتخابات ریاست جمهوری شدند که تنها پرونده کمتر از 40 نفر آنها در دستور کار شورای نگهبان قرار خواهد گرفت و دست آخر هم کاندیداهای نهایی که این شورا اعلام خواهد کرد، کمتر از 10 نفر خواهند بود.

باید تا ششم خرداد یعنی پایان مهلت شورای نگهبان برای بررسی صلاحیت‌ها و اعلام نامزدهای نهایی منتظر ماند تا کاندیداهای نهایی مشخص شوند؛ تا آن زمان اما آنچه از گمانه‌زنی‌ها برمی‌آید این است که از میان تمام آنهایی که از فیلتر شورای نگهبان به سلامت عبور خواهند کرد، سه تن چهره‌های شاخص و اصلی هستند که رقابت نیز میان آنها شکل می‌گیرد. آن سه تن علی لاریجانی، ابراهیم رئیسی و اسحاق جهانگیری خواهند بود.

از آن جایی که اصولگرایان سرسختانه تاکید می‌کنند که بر سر ابراهیم رئیسی به وحدت رسیده‌اند، هر کاندیدای اصولگرای دیگری که در این رقابت باقی بماند یا به نفع رئیسی کنار خواهد کشید یا تا آخر ادامه خواهد داد اما نقش کاندیدای پوششی برای رئیسی را خواهد داشت تا در میان مناظره‌ها و رقابت‌های انتخاباتی آنجا که کاندیدای اصلی اصولگرایان نفس کم می‌آورد، به یاری او بشتابد و از تریبون خود اما به نفع رئیسی ادامه مناظره را به دست گیرد؛ همان کاری که چهار سال پیش اسحاق جهانگیری در جریان دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری برای حسن روحانی انجام داد.

لاریجانی شاید همان روحانی هشت سال پیش باشد؛ چهره‌ای که گرچه به لحاظ سنتی اصولگرا به حساب می‌آید، اما به لحاظ گفتمانی اصولگرا نیست و در دسته‌بندی‌های سیاسی نیز جزو اصلاح‌طلبان محسوب نمی‌شود اما در عین حال حمایت آنها را دارد

تاخت و تاز جمعی علیه لاریجانی

استراتژی پوشش حداکثری رئیسی از سوی اصولگرایان در همان روز ثبت نام وی هم مشهود بود؛ به طوری که بعدازظهر آخرین روز از مهلت ثبت نام داوطلبان، خبری منتشر شد مبنی بر اینکه شورای ائتلاف اصولگرایان از نامزدهای مختلف اصولگرا خواسته‌اند که همگی برای ثبت‌نام حضور پیدا کنند تا بتوانند در یک فضای شلوغ در قالب اخبار و گفت‌وگوها در ستاد انتخابات وزارت کشور جریان‌سازی کنند و از همین رو بود که حتی علیرضا زاکانی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس هم در وزارت کشور حضور پیدا کرد و پشت سر ابراهیم رئیسی

به علی لاریجانی تاخت.

حتی گفته شد که شورای ائتلاف از محمدباقر قالیباف هم خواسته که در همان راستای جریان‌سازی به وزارت کشور برود اما قالیباف هشدار داده که اگر برود تا آخر خواهد ماند و با این واکنش او، شورای ائتلاف هم دیگر اصراری نکرده است.  اما این تنها رئیسی نیست که از سوی برخی کاندیداهای دیگر در جریان رقابت انتخاباتی پوشش داده خواهد شد، اصلاح‌طلبان نیز نامزدهایی را برای پوشش اسحاق جهانگیری به میدان فرستاده‌اند. هرچند که اصلاح‌طلبان هنوز نامزد نهایی خود را اعلام نکرده‌اند اما جهانگیری در وزارت کشور تلویحا خود را گزینه اصلی اصلاح‌طلبان معرفی کرد.  برای او نیز چهره‌ای مانند مسعود پزشکیان در صورت تایید صلاحیت، نامزد پوششی خواهد بود. وضع درباره ضلع سوم این مثلث اما کاملا متفاوت است. ممکن است جریان رقابت‌ها و مناظرات و نظرسنجی‌ها به نحوی پیش رود که حتی اسحاق جهانگیری نیز در نقش نامزد پوششی لاریجانی فرو رود.

تا این جای کار گرچه جهانگیری نیز مورد تاخت و تاز جناح رقیب است اما آتش توپخانه اصولگرایان بیشتر بر سر لاریجانی ریخته شده است. حتی با اینکه اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی بوده و بالاترین پست را در دولت او داشته اما اصولگرایان علی لاریجانی را متهم کرده‌اند به اینکه می‌خواهد «دولت سوم روحانی» را تشکیل دهد.

از رئیسی و زاکانی گرفته تا سعید محمد، او را، یعنی علی لاریجانی را «نماد اشرافیت سیاسی و خانوادگی» معرفی کردند. حتی علیرضا زاکانی به صراحت گفت که برای مقابله با لاریجانی به میدان آمده است.

با اینکه اسحاق جهانگیری معاون اول حسن روحانی بوده و بالاترین پست را در دولت او داشته، اما اصولگرایان علی لاریجانی را متهم کرده‌اند به اینکه می‌خواهد «دولت سوم روحانی» را تشکیل دهد

پایگاه مستحکم لاریجانی

سند دیگر بر اینکه رقیب اصلی ابراهیم رئیسی، علی لاریجانی خواهد بود نه اسحاق جهانگیری؛ پایگاه سیاسی لاریجانی است. او را در سیاست معقول و میانه‌رو می‌شناسند. بر خلاف برادرانش اغلب بدون حاشیه و مآل‌اندیش بوده است. سپردن پرونده قرارداد 25 ساله ایران و چین به او و تداوم حضور او در این پرونده حتی پس از پایان ریاستش بر مجلس نشانه موقعیت مستحکم لاریجانی و اعتماد مراتب بالای حاکمیت به اوست.

علاوه بر این، او هم ارج و قربی در میان علما و روحانیون دارد، هم اصلاح‌طلبان مایل به او هستند و حتی در میان اصولگرایان به مدد همان مشی اعتدالی‌اش پایگاه‌های محکمی دارد تا جایی که هنوز هم زمزمه‌هایی از اینکه بخشی از اصولگرایان به جای رئیسی از لاریجانی حمایت کنند، به گوش می‌رسد.  حتی سه روز پیش خبری منتشر شد مبنی بر اینکه محمدرضا باهنر، سیاستمدار کهنه‌کار اصولگرا، رئیس ستاد تبلیغات لاریجانی شده است. باهنر این خبر را تایید نکرد؛ با این حال هنوز این نگرانی در جبهه اصولگرا وجود دارد که مبادا بخشی از بدنه رأی اصولگرایی به سبد لاریجانی ریخته شود. از این رو آنها مکرر به هر طریقی تاکید می‌کنند که بر سر رئیسی به اجماع رسیده‌اند و لاریجانی به هیچ وجه نامزد مورد حمایت آنها نخواهد بود.

اصولگرایی با مایه‌های اصلاح‌طلبی

از سوی دیگر اسحاق جهانگیری به سبب حضور در دولت روحانی، کارنامه ناموفق دولت روحانی و حواشی‌ای که در مدت کار دولت برای جهانگیری ایجاد شده، با اقبال چندانی از سوی رأی‌دهندگان رو به رو نیست.

اصلاح‌طلبان تا اینجای کار تمرکز خود را بر جهانگیری قرار داده‌اند، اما در عین حال مانند اصولگرایان از لاریجانی اعلام برائت نکرده‌اند و قطعا در صورت ناامید شدن از رأی‌آوری جهانگیری به سوی لاریجانی متمایل خواهند شد؛ به ویژه آنکه لاریجانی در سال‌های ریاستش بر مجلس ذائقه اصلاح‌طلبی پیدا کرد و اتفاقا مهمترین دلیل غضب اصولگرایان نسبت به او نیز همین است.

گفته‌های او در همین شروع رقابت‌های انتخاباتی نیز موید همین امر است. او که دیروز در توئیتی به برنامه‌اش در سیاست خارجی پرداخته بود، نوشت: «تعامل هوشمندانه با غرب، همکاری سازنده با شرق و برادری با کشورهای منطقه، پیش‌شرط پیشرفت اقتصادی و جهش تولید است. هر کسی که با این گزاره مخالف است صراحتاً توضیح دهد که چگونه می‌خواهد مشکلات اقتصادی ایران را حل کند؟»

با این تفاسیر او شاید همان روحانی هشت سال پیش باشد؛ چهره‌ای که گرچه به لحاظ سنتی اصولگرا به حساب می‌آید، اما به لحاظ گفتمانی اصولگرا نیست و در دسته‌بندی‌های سیاسی نیز جزو اصلاح‌طلبان محسوب نمی‌شود اما در عین حال حمایت آنها را دارد. چنین کاندیدایی در انتخابات پیشین رئیسی را شکست داد؛ حالا باید دید آیا این بار هم همان روند طی خواهد شد یا اینکه با توجه به تغییر و تحولات پیش آمده، این بار بخت با رئیسی یار خواهد بود.