هوای معتدل اردوگاه اصلاحات

محبوبه ولی، روزنامه نگار

او پیش از اینکه ده سال سکاندار ساختمان شیشه‌ای جام جم باشد و ده سال هم رئیس پارلمان در بهارستان، یکی از پنج برادر لاریجانی است؛ برادر صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه، محمدجواد لاریجانی دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه، باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت و فاضل لاریجانی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد آمل. 

این پنج برادر که همگی فرزندان میرزا هاشم لاریجانی از مراجع تقلید شیعه هستند، همواره موقعیت‌های ممتازی را در تاریخ چهل ساله جمهوری اسلامی داشته تا جایی که دو تن از آنها همزمان ریاست دو قوه از سه قوه اصلی کشور را در دست دارند اما هیچ یک تا به حال هرگز رئیس جمهور نبوده‌اند. 

علی لاریجانی از میان آنها یک بار برای ریاست بر قوه مجریه خیز بلندی برداشت که البته به نتیجه رسید. او که امروز 61 ساله است و پیر عرصه سیاست، 13 سال پیش یعنی سال 84 زمانی که هنوز به اندازه امروز موی در آسیاب سیاست سپید نکرده بود و از جریان‌های سیاسی دیگر نیز اعلام استقلال نکرده بود، با حمایت علی اکبر ناطق نوری و به عنوان نامزد شورای هماهنگی نیروهای انقلاب با شعار «هوای تازه» کاندیدای ریاست جمهوری شد اما از 35 میلیون رأی، تنها یک میلیون برای او بود و با شکست در برابر محمود احمدی‌نژاد رفت تا بخت خود را در بهارستان بیازماید.

با انتخاب او به ریاست مجلس، میدان رویارویی‌های لاریجانی و احمدی نژاد از رقابت‌های انتخاباتی به صحن بهارستان کشیده شد و آن یکشنبه سیاه رقم خورد؛ همان یکشنبه‌ای که احمدی نژاد فیلمی از فاضل لاریجانی برادر علی لاریجانی در مجلس پخش و او را متهم به فساد کرد.

انتقال تخم مرغ‌ها از سبد جهانگیری به سبد لاریجانی

رابطه او با حسن روحانی اما به قدری متفاوت از رابطه‌اش با احمدی‌نژاد است که بسیاری او را کاندیدای مورد حمایت حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 می‌دانند.

از او علاوه بر این رابطه حسنه با حسن روحانی، عکسی نیز با رئیس دولت اصلاحات در سال گذشته منتشر شد که حدس و گمان‌ها در مورد کاندیداتوری او در انتخابات ریاست جمهوری آتی را قوت می‌بخشید و حالا حمایت ضمنی اصلاح طلبان از او جان تازه‌ای به این گمانه‌ها بخشیده است.

در حالی که تا همین چند ماه پیش تحلیلگران سیاسی پیش‌بینی می‌کردند اسحاق جهانگیری گزینه اصلاح طلبان برای انتخابات ریاست جمهوری آتی باشد، چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب این روزها با رسانه‌ها مصاحبه می‌کنند و از احتمال حمایت این جریان از علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری 1400 می‌گویند؛ هرچند که تا 1400 قریب به سه سال مانده است.

روز گذشته خبرگزاری تسنیم گفتگویی با عضو هیات رئیسه حزب کارگزاران منتشر کرد که وی در آن از حمایت این حزب از علی لاریجانی برای ریاست بر دولت بعدی گفته بود.

یدالله طاهرنژاد در این گفت‌وگو تصریح کرده اگر به این نتیجه برسیم که امور زندگی و معیشت مردم با  حمایت ما از آقای لاریجانی بهتر می‌شود، احتمال دارد که  اصلاح‌طلبان از آقای لاریجانی حمایت کنند. هرکس بتواند کشور را به درستی اداره کند، ما مخلص او هستیم.

به نام مصلحت  به کام سیاست

عضو هیات رئیسه کارگزاران این حمایت را به مصالح کشور ارتباط داده و گفته است که «برای حزب کارگزاران همیشه مصالح کشور اصل بوده است» و بعد هم اشاره کرده که این حزب در دور اول انتخابات ریاست مجلس به دلیل حمایت از علی لاریجانی بسیار تحت فشار قرار گرفت اما بعدها مشخص شد که این حزب تصمیم درستی گرفته زیرا علی لاریجانی در اداره مجلس بسیار با درایت عمل می‌کند و تاکنون بسیاری از مشکلات را از سر راه برداشته است.

اتفاقا همین «درایت» که این عضو هیات رئیسه کارگزاران از آن سخن گفته محل اختلاف با اصولگرایان است، زیرا اگر اصلاح‌طلبان از همراهی لاریجانی در تصویب برجام و رأی اعتماد به وزرا و تصویب  FATF و مواردی از این دست خشنودند، اصولگرایان دقیقا از این بابت لاریجانی را سرزنش می‌کنند و مدیریت او را نه با «درایت» که آمیخته با لابیگری می‌دانند. آنها نسبت به اصلاح طلبان قرائت متفاوتی از «مصالح کشور» دارند و معتقدند که لاریجانی به یاران اصولگرای خود پشت کرده و رو به جناح رقیب ایستاده است.

لاریجانی اما خیلی پیش از این سرزنش‌ها خود را از یاران پیشینش جدا کرد و ساز استقلال زد و این روزها در برابر هجمه مخالفان دولت، در کنار دولت و حتی اصلاح طلبان ایستاده است. این رویه نمایندگان بسیاری را در مجلس از او دور کرد تا جایی که در آخرین اجلاسیه انتخابات ریاست مجلس چیزی نمانده بود که از کرسی ریاست بهارستان خداحافظی کند اما انتخاب دوباره او به ریاست مجلس نشان داد که او همچنان و برش و نفوذ خود را در مجلس دارد حتی اگر محبوبیتش ریزش کرده باشد.

اصلاح‌طلب بیچاره چاره‌ای جز لاریجانی ندارد

حال اصلاح طلبان گمان می‌کنند که او شاید بتواند این نفوذ و قدرت و درایت را با خود به صحنه اجرا نیز بیاورد. طاهر نژاد در گفتگویش با تسنیم گفته است: اداره مجلس کار بسیار دشواری است. به ویژه وقتی می‌دانید باید 290 نماینده‌ای را مدیریت کنید که هریک از آنها بر اساس قانون می‌توانند درباره تمامی مسائل  کشور اظهارنظر کنند. اداره چنین جمعی نیازمند تجربه مدیریتی و ظرفیت بالایی است.

علاوه بر اعضای حزب کارگزاران، محمود صادقی، نماینده اصلاح طلب تهران در مجلس نیز اواسط هفته جاری طی مصاحبه‌ای با ایسنا از احتمال حمایت اصلاح طلبان از لاریجانی خبر داده بود. صادقی در این گفتگو با اشاره به کناره‌گیری کاندیدای اصلاح طلبان به نفع روحانی در انتخابات قبلی، گفته است: شرایط سیاسی به گونه‌ای است که گاهی برای تصمیم‌گیری به جایی می‌رسیم که چاره‌ای جز رأی دادن به یک فرد را نداریم.

او ادامه داده نگاه لاریجانی به انتخابات ریاست جمهوری موضوع محتملی است و این احتمال وجود دارد که اصلاح طلبان ناگزیر به حمایت از فردی با ویژگی‌های لاریجانی باشند.

البته او به تجربه تلخ حمایت اصلاح طلبان از روحانی هم اشاره کرده و هشدار داده که با توجه به تجربه نه چندان موفق حمایت اصلاح طلبان از روحانی به ویژه در دولت دوم او که باعث تنزل سرمایه اجتماعی اصلاح طلبان شد راهبرد تعامل با جناح اعتدالی یا اصولگرای میانه نیاز به تأمل و دقت نظر بیشتری دارد.

علاوه بر صادقی و طاهرنژاد، چهره‌های اصلاح طلب دیگری نیز بیش از گذشته احتمال حمایت از علی لاریجانی را مطرح می‌کنند اما در عین حال همگی متفق القولند که فضای سیاسی در کشور سیال است و باید دید در آینده چه پیش می‌آید. 

در این فضای سیال، نزدیکان لاریجانی یک حزب تشکیل داده‌اند به نام رفاه ملت ایران. بهروز نعمتی، سخنگوی هیات رئیسه مجلس که از نزدیکترین نمایندگان بهارستان به علی لاریجانی است، هفته جاری به عنوان دبیر این حزب انتخاب شد و بسیاری آن را حزبی برای آماده‌سازی این فضای سیال سیاسی جهت حضور علی لاریجانی در انتخابات ریاست جمهوری آتی می‌دانند.

اینکه نهایتا علی لاریجانی کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری بعدی ایران بشود یا نه یا اینکه اصلاح‌طلبان تصمیم به حمایت قطعی از او بگیرند یا نه و اینکه اصلا بعد از تمام اینها آنقدر با اقبال مردمی مواجه بشود که رأی بیاورد یا نه، همگی چرخش‌های سیبی است که امروز به هوا انداخته شده و معلوم نیست با کدام وجهش به زمین بیاید. اما آنچه که مسلم است این است که یکی از پنج برادر لاریجانی، دست کم در حال حاضر یکی از گزینه‌های ریاست بر قوه مجریه بعد از حسن روحانی است.