انتقاد از منتقدان!

محبوبه ولی، روزنامه نگار

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران می‌گوید: وقتی در روزنامه‌ها و فضای مجازی، 10 الی 15 انتقاد می‌خوانم می‌گویم امروز بس است و کنار می‌گذارم. چون هم وقت بیشتر ندارم و هم نقد بیش از حد می‌تواند مفید نباشد.

او که دیروز به مناسبت آغاز سال تحصیلی در تالار شهید امینی دانشگاه تهران حاضر شده بود، بخش عمده‌ای از سخنرانی خود را به انتقاد از همین انتقادها اختصاص داد. 

مهرماه سال 92 که روحانی برای اولین بار به عنوان رئیس جمهور در همین تالار شهید امینی دانشگاه تهران حاضر شد، فضای این سالن، فضای کاملا متفاوت با دیروز داشت. موجی از امید و نشاط آن را دربرگرفته بود و نمایندگان تشکل های دانشجویی یکی پس از دیگری از بدی روزگار، شکوه پیش رئیس جدید جمهور می‌آوردند و حتی آنهایی که وابسته به اصولگرایان بودند نیز تمام قد اعلام کردند که آماده دفاع از رئیس‌جمهوری هستند.

روحانی هم جیب خالی خزانه و بدهی‌هایی که دولت قبلی بالا آورده بود را نشان داد و آن کلید معروفش را. پس از آن روحانی باز هم به مناسبت‌های مختلف از 16 آذر گرفته تا آغاز سال تحصیلی جدید در فضاهای دانشگاهی حاضر می شد اما دیگر حال و هوای آن اولین دیدار در مهر 92 تکرار نشد. رفته رفته پلاکاردهایی توی این جمع ها بالا می آمد که رویش نوشته شده بود: «اگر نوکر آمریکا نباشید با شما رابطه نخواهد داشت» یا «باغ برجام؛ زرشک و گلابی»

متکلم وحده و گلوهای پر بغض

آن جوان‌های دانشجو که هنوز پا به درون گود اداره ممکلت نگذاشته‌اند، از اصلاح طلب تا اصولگرایشان کم کم شروع کردند به انتقادهای تند و تیز در این دیدارها تا جایی که دیگر تریبونی در این دیدارها به آنها داده نشد.رئیس‌جمهور به صورت متکلم وحده می‌آمد و حرف می زد و می‌رفت. 

مثلا همین یک سال و یک هفته پیش، یعنی 15 مهر پارسال که رئیس جمهور باز هم به مناسبت بازگشایی سال تحصیلی جدید به میان دانشگاهیان رفت، دانشجویان بر خلاف سال‌های اول ریاست جمهوری روحانی، وقتی برای حرف زدن نداشتند و این موضوع بغضی شد در گلوی آنها.  امسال هم خبرگزاری‌هایی ‌مانند فارس، تیتر زدند: «سخنرانی روحانی در دانشگاه تهران بدون شنیدن صدای منتقدان»

اما روحانی در سخنرانی دیروز خود تلویحا گفت که گوشش از این انتقادها پر است و دیگر شورش درآمده است و به نظر می آید اشاره او بیش از آنکه به دانشجویان باشد، به کسان دیگری بود و به در می‌گفت تا دیوار بشنود. 

حالا که دارند می‌روند

 هر روز می‌شمارند

او به اساتید دانشجویان اشاره کرد و گفت: برخی از اساتید را ندیده‌ام که مصاحبه کنند اما مرتب برای من نامه می‌نویسند که این تاثیرگذارتر است، استادی است که در زمینه اقتصادی نقد دارد که نامه می‌نویسد که من می‌خوانم و تشکر می‌کنم.

در مورد خود دانشجویان هم گفت که دانشجو باید نقاد باشد اما نقد باید همراه با اطلاعات کافی باشد. شاید یکی از مواد مد نظر او در مورد این کافی نبودن اطلاعات دانشجویان برای نقد، مربوط به FATF و تجمع تعدادی از دانشجویان در مقابل مجلس برای ممانعت از تصویب آن بود که بسیاری ادعا کردند این معترضان اصلا نمی‌دانند FATF چیست.

روحانی در قالبی فراگیرتر از استاد و دانشجو، نقد را به نمک تشبیه کرد و ادامه داد که نقد هم مثل نمک، به حدش مفید است و لازم اما زیاد زیاد باشد، غذا شور می‌شود و نمی‌شود خورد.

رئیس جمهور دامنه گلایه خود را به رسانه‌ها هم کشاند و با اشاره به روزنامه‌ها و صدا و سیما و فضای مجازی انتقاد کرد که وقتی شرکتی بعد از برجام به ایران می‌آید می‌گویند اصلاً خبری نیست و کسی نیامده است. در صورتی که 9 شرکت آمده است اما حالا که دارند خارج می‌شوند هر روز می‌شمارند!

یک کار سیاسی دقیق

روحانی پس از این گلایه‌ها از شوری انتقادها، سخنرانی خود را با پاسخ به بخشی از همین انتقادها ادامه داد و گفت که اگر این دولت در این مقطع سر کار نبود، همین حادثه و مشکلات به دست خودمان رخ می داد و به جای اینکه ما با آمریکا مواجه باشیم، با  جهان مواجه می‌شدیم. یک کار سیاسی دقیق و عمیقی به خوبی انجام گرفته است.

او توضیح داد که آمریکایی ها به محض خروج از برجام منتظر بودند تا ایران نیز بلافاصله از این توافق خارج شود. در آن صورت پرونده به شورای امنیت می رفت و ایران متهم به نقض توافق می‌شد و به جای آمریکا تمام جهان رو در روی ایران قرار می‌گرفت.

اما آن‌طور که روحانی دیروز و روزهای قبل در اظهارات خود می‌گوید، این اتفاق نیفتاد و در عوض ایران تا بدین جای کار در دو دادگاه حقوقی در برابر آمریکا پیروز شده و اروپا و سایر جهان نیز به جز چند کشور اندک در کنارش هستند. او نقل کرد که نخست وزیر یکی از کشورهای مهم اروپایی به او گفته است اگر پنج سال پیش به او می‌گفتند که در دعوا بین ایران و آمریکا، اتحادیه اروپا به طرف ایران می‌آید، می گفتم از محالات تاریخ است چراکه ما متحد آمریکا هستیم و امنیت و اقتصاد ما با آمریکا گره خورده و امکان ندارد اگر روزی ایران و آمریکا رو در روی هم قرار بگیرند پشت سر ایران برویم.

رئیس دولت در پاسخ به این سوال که این اروپایی که پشت سر ما، نمی‌توانند خلأ خروج آمریکا را پر کنند و شرکت‌هایشان را برگردانند هم گفت اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌ها و بانک‌های آنان خصوصی بوده و بسیاری از آمریکایی‌ها در آن سهام دارند، این‌طور نیست اگر دولت یک تصمیمی گرفت به راحتی بتوانند بروند پشت سر آمریکا؛ شرکت سود و زیان و منافع خودش را حساب می‌کند. گاهی خود ما هم حریف شرکت‌های خصوصی و دولتی‌مان نمی‌شویم. 

امیددرمانی به وقت 13 آبان

او با برشمردن پیروزی های سیاسی ایران در برابر آمریکا این سوال را طرح کرد که «در شرایط کنونی از لحاظ سیاسی ما پیروزیم یا آمریکا» و پاسخ داد: قطعا ایران پیروز این ماجراست. 

در برابر این اظهار رئیس جمهوری اما بسیاری یادآوری می‌کنند که این آمریکای مغلوب در نبرد سیاسی، تا بدین جا پیروز جنگ اقتصادی بوده و قرار است 13 آبان ضربتی تازه نیز وارد کند. روحانی به این مورد با نسخه امیددرمانی پاسخ می‌دهد. او که معتقد است امیددرمانی به طرف می‌گوید تو مشکلی نداری، تو زنده هستی و مشکلت حل می‌شود، در مورد تحریم‌های 13 آبان، ابتدا به شایعات در مورد کمیابی اجناس اشاره کرد و گفت: با این شایعات جنسی که آماده کردیم تا به طور طبیعی مردم در یک ماه آن‌را بخرند اگر آن جنس را در دو روز خریدند خوب 28 روز آن قفسه خالی می‌ماند. دائم دوربین عکس می‌گیرد  و می‌گوید قفسه خالی است. خوب این برای یک ماه  بوده که سه روزه خالی شده است که باید دوباره تولید و توزیع شود. چه کسی این کار را کرده است؟ مشکل از دولت است؟ مشکل از مردم است؟ مشکل از توطئه بیگانه است؟ در اینجا نمی‌خواهم بگویم چه کسانی چه درصدی در مشکلات نقش دارند. ما باید این مشکل را حل کنیم و باید دست به دست هم بدهیم و شما دانشگاهیان باید در خط مقدم باشید. رئیس جمهور سپس ادامه داد: اگر در ذهن کسی این باشد که دولت که می‌گوید کالاهای اساسی را تأمین می‌کنم از کجا معلوم که دقیق بگوید و 3 ماه الی 5 ماه بعد چیز دیگری نگوید، اگر این شبهه در ذهن من آمد و اگر دشمنان ما آمدند این شبهه را ایجاد کردند که آقا وضع خیلی بد می‌شود و مشکل می‌شود و  یک روز ناجوری به نام 13 آبان پیش روی ما است، حالا من بیایم بگویم که آقا روز 13 آبان هیچ تأثیری نخواهد گذاشت. آمریکا هر کاری خواسته علیه ما انجام داده است نه قبل از 13 آبان، قبل از 13 مهر انجام داده و همه کارها را کرده است. چیزی به نام 13 آبانی نیست که مردم را نگران بکند و همه‌اش تبلیغات است.

کولبری معکوس

عده‌ای اما با یادآوری اظهارات سال گذشته روحانی در مورد قیمت دلار که اطمینان داده بود از چهار- پنج هزار تومان بالاتر نخواهد رفت، به این دلگرمی و امیددرمانی او نیز امید چندانی ندارند. اما روحانی در سخنرانی دیروز خود تصریح کرد که برای عبور از این دوره نیاز به امید داریم. از سوی دیگر آنچه که نگران کننده است، اقدامات آمریکا در 13 آبان نیست، بلکه بار روانی ناشی از آن است.

همانطور که روحانی مشکل اصلی را فشار تحریم و فشار روانی عنوان و اشاره کرد به انتخاب شدنش به عنوان رئیس جمهور در سال 92 و گفت پس از انتخاب من دلار ارزان شد چراکه امید بیشتر بود و مردم با فضای امن‌تر آشنا شدند.

او به پر بودن انبارها در زمان دولت یازدهم اشاره کرد و افزود در آن زمان ناچار شدیم به مردم وام بدهیم تا جنس بخرند چون تمام تولید ما بخاطر کاهش تقاضا مانده بود و الان بعضی از کالاهایی را که نمی‌خواهیم صادر شود، بخاطر تفاوت قیمت دلار صادر می‌شود و بسیاری دیگر از مرز قاچاق خارج می‌شود. کوله‌بری معکوس شده است. کوله بر از آن طرف جنس به این طرف می‌آورد حالا کوله‌بر از این طرف به آن طرف می‌برد. روحانی با بیان اینکه اگر همه مردم کمک می‌کردیم اینگونه نمی‌شد، از سوء استفاده کنندگان ارز دولتی هم گفت: اگر ارز 4200 تومان برای واردات جنس به کسی دادیم تا در بازار ارزان بفروشد و تقلب نمی‌کرد ما شرایط دیگری داشتیم.

روحانی همه اینها را گفت اما نگفت که مسئولیت و سهم دولت او در این کاهش امید، در باز گذاشتن دست سوءاستفاده گران و شایعه‌سازان و بسیاری موارد دیگر چقدر و کجاست؛ شاید به این دلیل که او معتقد است عبور از این شرایط بیش از آنکه نیاز به واکاوی خلأها و خطاهای دولت و درآوردن «شور انتقاد» داشته باشند، نیازمند امیدبخشی و وحدت است.