دیدارهایی از جنس آشتی ملی

محبوبه ولی، روزنامه نگار

روحانی این روزها شرایطی شبیه به دور دوم ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد دارد؛ چه بسا سخت‌تر و بغرنج‌تر. تمام آنهایی که با حمایت خود احمدی نژاد را به قدرت رساندند، در دور دوم از اطراف او پراکنده شدند و هر چه زمان گذشت از او دورتر و دورتر شدند تا به امروز که می‌توان گفت او در صحنه سیاسی ایران مردی تنهاست. 

حالا روحانی موقعیت مشابهی را تجربه می‌کند. او که قرار بود با سیاستی اعتدالی، محبوبیت و مقبولیت در میان اصولگرایان و اصلاح‌طلبان را با هم به دست بیاورد، حالا تقریبا هر دوی آنها را از دست داده و دولت دوم او که قرار بود دولت آشتی ملی باشد، شاهد صف‌بندی‌های شدید طیف‌های سیاسی است. 

اصلاح‌طلبان در صدد برائت جستن و عبور از اویند و اصولگرایان نیز او را فردی می‌شناسند که با فرصت‌طلبی سیاسی از جریان اصولگرا به جریان اصلاح‌طلب کوچ کرد. 

در میان افکار عمومی نیز او موقعیت خوبی ندارد. بسیاری از طرفداران او از آن همه جیغ بنفش و رنگ بنفش به اظهار ندامت و پشیمانی بابت رأیی که به روحانی داده‌اند رسیده‌اند. 

در کنار همه اینها شرایط فعلی کشور، فشارهای آمریکایی و ناتوانی دولت او در کنترل بحران‌هایی که چند ماهی است به سرعت از پی هم می‌آیند، او را به سمتی بیش می‌برد که بسیاری از آن به عنوان مرگ سیاسی یاد می‌کنند.

از دی ماه گذشته میزان محبوبیت او با سرعت رو به افول گذاشت و این افول تا جایی پیش رفت که حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران ماه گذشته اعلام کرد که محبوبیت روحانی به حداقل رسیده است.

روحانی سعی کرد به تناسب این شرایط جدید از خود انعطاف نشان دهد؛ از این رو دو سه ماه پیش پرچم سفیدش را در برابر همه طیف‌های سیاسی بالا برد و گفت که دست همه‌شان را می‌بوسد و از آنها طلب کمک کرد. این خشوع اما به باور بسیاری صرفا در مقام سخن بود و در عمل روحانی هنوز همان رئیس جمهور مغرور و لجباز بود، آنچنانکه افرادی مانند محمدرضا زائری گفتند، روحانی متفرعن و مغرور است و کسی را آدم حساب نمی‌کند. 

مجلس در برابر این تفرعن و غرور و بی‌اعتنایی روحانی به نامه‌های بهارستان، دو وزیر او را استیضاح و برکنار کرد. دیگر وزرای او نیز از صمت و راه و علوم و ارشاد و کشور و نیرو و آموزش و پرورش، هر کدام در ایستگاهی از راه استیضاح‌اند و حتی خود او نیز تهدید به استیضاح و اعلام عدم کفایت سیاسی می‌شود و حتی گفته می‌شود بخش عمده‌ای از تلاش‌ها برای استیضاح او از سوی اصلاح طلبان یعنی همان حامیان ابتدایی‌اش است.

لابی یا همدلی

با این حساب می‌توان گفت که او نیز در آستانه تنها شدن است؛ آنقدر تنها که نه «مشایی» داشته باشد و نه «بقایی» و همه این تنهایی در شرایطی است که او بیش از هر زمانی نیازمند حمایت مردم و جریان‌های سیاسی است.

البته این نیاز ماه‌هاست که خود را نشان داده اما او به تازگی دیدارهایی را بر جلب کمک و نظر طیف های سیاسی تدارک دیده است. او یازدهم ماه جاری با 23 چهره شاخص اصلاح‌طلب دیدار کرد؛ دیداری که دبیر کل حزب اتحاد ملت آن را همدلانه خواند، محمدجواد حق‌شناس عضو شورای مرکزی اعتماد ملی، آن را اتفاقی مبارک دانسته و برخی هم با سوء ظن آن را لابی دولت در آستانه تغییرات کابینه می‌دانند. 

شاید این سوء ظن با توجه به اظهارات افرادی مانند حسین کمالی، دبیر کل حزب اسلامی کار پر بیراه نباشد. او می‌گوید از رئیس جمهور خواسته تا تکلیف وزارتخانه‌های بی‌وزیر و استاندارانی که دولت قصد تغییر آنها را دارد، زودتر روشن شود و رئیس جمهور هم توقع داشته که فراکسیون امید همکاری بیشتری با دولت داشته باشد. 

علی شکوری راد، دبیر کل حزب اتحاد ملت اشاره صریح تری به این موضوع کرده و درباره این جلسه گفته است: روحانی حرف‌ها و انتقادها را شنید و در پایان بدون عصبانیت و ناراحتی توضیحات و پاسخ‌هایی ارائه کرد و متقابلا از نمایندگان اصلاح‌طلب مجلس گله کرد که در حمایت مورد انتظار او از دولت کم گذاشته‌اند.

از این رو برخی این جلسه را تلاشی عنوان می‌کنند برای اینکه اصلاح‌طلبان در مجلس برای دولت «کم» نگذارند و احتمالا برای این «کم» نگذاشتن، بده و بستان‌هایی هم صورت می‌گیرد. بسیاری دیگر نیز این جلسات هر از گاهی را بیهوده می‌دانند و تاکید می‌کنند که ارتباط رئیس جمهوری با احزاب باید ارتباطی مستمر باشد تا موثر واقع شود. از این رو در پایان جلسه روحانی و اصلاح‌طلبان تشکیل کمیته‌ای برای تعامل جریان اصلاحات و دولت مطرح و قرار شد که محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری آن را پیگیری کند.

دیدار متفاوت اصولگرایان 

به هر حال نیت این دیدار چه همدلی باشد، چه لابی، به منزله دست نیاز روحانی به سویش اصلاح طلبان است. اما او این دست نیاز را به سوی اصولگرایان نیز دراز کرده که شاید بتوان گفت، سرسخت‌ترین مخالفان را در میان آنها دارد. 

هفته گذشته روزنامه دولت خبر داد که روحانی در هفته جاری دیداری نیز با اصولگرایان خواهد داشت. گرچه احزاب اصولگرا از این تصمیم اظهار بی‌اطلاعی کردند و اعلام کردند که تماسی برای چنین دیداری با آنها گرفته نشده، اما در عین حال از آن استقبال کرده‌اند. 

محمدنبی حبیبی، دبیر کل حزب موتلفه اسلامی در این باره به فارس گفته که روحانی تاکنون هیچ ارتباطی با جریان‌های مختلف سیاسی نداشته و اگر به این جلسه دعوت شویم، نکات خود را خواهیم گفت. 

حمیدرضا ترقی، عضو حزب موتلفه اسلامی نیز با بیان اینکه تاکنون دعوتی برای دیدار با رئیس جمهوری از این حزب نشده، به ایلنا گفته است که قطعا جلسه رئیس‌جمهوری با اصولگرایان، متفاوت از جلسه او با اصلاح طلبان خواهد بود. او این تفاوت را چنین توضیح می‌دهد که آنها یعنی اصلاح‌طلبان انتقاد کرده‌اند اما ما به دنبال انتقاد کردن نیستیم، تنها می‌خواهیم پیشنهادات خود را ارائه دهیم. 

مسئولیت جدید ربیعی

دولت این دیدارها را به جریان‌های سیاسی هم محدود نکرده و امروز به دیدار دانشگاهیان می‌رود. این خبر نیز هفته گذشته اعلام شد و غلامرضا غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم روز گذشته اظهار کرد که رئیس جمهوری با توجه به آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، صبح یکشنبه 22 مهرماه در تالار شهید امینی دانشگاه تهران سخنرانی می‌کند و قرار است وزرای علوم و بهداشت نیز حضور داشته باشند.

به گفته او اینکه دیدار او با دانشجویان از نوع دیدارش با اصلاح طلبان دو سویه است و دانشجویان نیز می‌توانند صحبت کنند یا نه قطعی نشده اما به احتمال زیاد، یکی از اعضای هیأت علمی و یکی از دانشجویان به نمایندگانی از اساتید و دانشجویان صحبت خواهند کرد. 

ظاهرا تکاپوی دولت برای پر کردن شکافی که میان آن و جریان‌های سیاسی و مردم پیدا شده به همین جا ختم نشده و بخش مجزایی در دولت نیز برای آن تعریف شده است.

روز گذشته فارس به نقل از یک منبع مطلع خبر داد که علی ربیعی وزیر سابق تعاون، کار و رفاه اجتماعی مسئولیت ارتباط دولت با طیف‌های مختلف اجتماعی و سیاسی را با عنوان «فضای گفت‌وگوی اجتماعی» از طرف رئیس جمهور بر عهده گرفته است.

ظاهرا علی ربیعی که به تازگی با استیضاح مجلس از وزارت کار رفته است و در شبکه‌های مجازی هم فعال است، مردمی‌تر از چهره‌های دیگر در دولت شناخته شده و قرار است  شکاف «فضای گفت و گوی اجتماعی» را پر کند. حال باید دید دولت روحانی با همه این برنامه‌ها، موفق به ایجاد آن آشتی ملی را قرار بود در ابتدای دولتش شکل دهد، خواهد شد یا نه. در پاسخ به این سوال باید این نکته را در نظر داشت که به عمل کار برآید به سخندانی نیست؛ چراکه تمام دیدارها و سخنرانی‌ها و نشست‌ها در صورتی که نتیجه‌ای عملی نداشته باشد، منجر به هیچ وفاقی نخواهد شد.