رویای شیرین دونالد ترامپ؛
تبدیل میز «تبادل زندانی» به میز «مذاکره»
محبوبه ولی
«تبادل زندانی» برای ایران راهبردی است که نشان دهد پایبند به اصول اخلاقی و دیپلماسی است و به توافق و تعهداتش عمل می‌کند؛ برای آمریکا اما راهبردی است برای اینکه با توسل به آن ثابت کند که «توافق شدنی است». همین رویکرد است که ترامپ هر بار پس از تبادل زندانی میان ایران و آمریکا با ذوق و اشتیاق از توافق و مذاکره حرف می‌زند.
آیا توافق جدید بر سر دو زندانی و دعوت دوباره ترامپ از ایران، بابی برای مذاکره خواهد بود؟ به نظر نمی‌آید چنین باشد. وزیر خارجه ایران دیروز پاسخ چندان مثبتی به دعوت توئیتری ترامپ برای مذاکره نداد
اکنون نیز در آخرین ماه‌های منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 یک تبادل دیگر میان ایران و آمریکا، منجر به تلاش دوباره دونالد ترامپ برای تشویق ایران به مذاکره شد.
مایکل وایت، یک کهنه‌سرباز نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا بود که 19 دی‌ماه 1397، وزارت امور خارجه ایران از دستگیری‌اش در مشهد خبر داد و خبر دستگیری وی نیز از طریق دفتر حفاظت منافع آمریکا در تهران به اطلاع دولت آمریکا رسید.
وایت در زندان وکیل‌آباد مشهد دوران محکومیت خود را می‌گذراند و گفته شد که او شاکی خصوصی دارد، علاوه بر آن جرمش نیز امنیتی است و با دو اتهام به 10 سال زندان محکوم شده است.
در آن سوی، یک پزشک ایرانی-آمریکایی به نام مجید طاهری نیز که 33 سال ساکن آمریکا بود، 16 ماه پیش به اتهام نقض تحریم‌های علیه ایران بازداشت شد. ایران و آمریکا اما ظرف دو روز گذشته این دو زندانی را با یکدیگر تبادل کردند.
ایران! متشکرم
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز پنجشنبه گذشته خبر داد که «با جلب رضایت مادی و معنوی شاکیان خصوصی توسط آقای وایت، وی در مورد سایر جرایم خود مشمول رأفت اسلامی شده و با توجه به گذراندن بخشی از دوره محکومیت، و با در نظر داشت ملاحظات حقوق بشری، امروز پنجشنبه ۱۵ خرداد با حکم قاضی پرونده آزاد و از کشور خارج گردید.»
آزادی وایت، واکنش توئیتری رئیس‌جمهوری آمریکا را در پی داشت. دونالد ترامپ دیروز در توئیتی به گفت‌وگوی تلفنی‌اش با مایکل وایت در زوریخ اشاره کرد و نوشت: «او به زودی سوار هواپیمای آمریکایی خواهد شد و به خانه، می‌آید.»
بعد از رسیدن وایت به آمریکا هم ترامپ نوشت: «خیلی خوب است که مایکل به خانه‌اش بازگشته است. وی تازه رسیده است. بسیار هیجان‌زده هستم.» او سپس بار دیگر بحث مذاکره را پیش کشید و ادامه داد: «از ایران متشکرم. تا پس از انتخابات آمریکا برای انعقاد توافقی بزرگ صبر نکنید. شما الان می‌توانید به توافقی بهتر دست یابید!»
رئیس‌جمهور آمریکا در توئیت خود همچنین تاکید کرد: «از زمانی که من سر کار آمده‌ام، ما بیش از ۴۰ گروگان و زندانی آمریکایی را به خانه آورده‌ایم. ممنونم ایران! این نشان داد که توافق ممکن است.»
صبر نکنید؛ من برنده خواهم شد
هر بار تبادل زندانی میان ایران و آمریکا، همین پیام را از سوی آمریکا مخابره کرده است؛ همین پیام که جمله آخر توئیت ترامپ است؛ یعنی اینکه «توافق ممکن است.»
سیاست فشار حداکثری دولت ترامپ برای وادار کردن ایران به مذاکره، با گذشت دو سال شکست خورده و او تنها چند ماه با انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 فاصله دارد؛ انتخاباتی که شکست او در قبال ایران می‌تواند به منزله امتیازی منفی برای وی باشد. پیشتر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگو با نشریه آلمانی اشپیگل درباره مذاکره احتمالی میان ایران و آمریکا، گفته بود که اگر آمریکا تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران را تعلیق کند، حاضر به مذاکره خواهیم بود.
رئیس‌جمهوری آمریکا در توئیتی درباره آزادی یک زندانی آمریکایی محبوس در ایران، نوشت: «ممنونم ایران! این نشان داد که توافق ممکن است.» او خطاب به مقامات ایرانی ادامه داد: «برای توافق جدید تا انتخابات آمریکا صبر نکنید! من برنده خواهم شد.»
ترامپ اما در قبال این اظهارات به فارسی در توئیتی نوشت: «نه؛ ممنون.»
او همچنین بارها مدعی شده که دموکرات‌ها، به ویژه جان کری به مقامات ایرانی توصیه کرده‌اند که تا انتخابات 2020 صبر کنند تا دولت دموکرات جو بایدن بر سر کار آید و آمریکا به برجام بازگردد. مشاوران بایدن نیز این روزها سخن از بازگشت وی به برجام می‌گویند.
ترامپ اما در این توئیت اخیر خود خطاب به ایران گفته است: «برای توافق جدید تا انتخابات آمریکا صبر نکنید! من برنده خواهم شد.»
قمار احمقانه مشاوران
اما آیا این توافق جدید بر سر دو زندانی و این دعوت دوباره، بابی برای مذاکره خواهد بود؟ به نظر نمی‌آید چنین باشد. وزیر خارجه ایران دیروز پاسخ چندان مثبتی به دعوت توئیتری ترامپ برای مذاکره نداد. ظریف در صفحه توئیتری خود با به اشتراک گذاشتن تصویری از توئیت تشکر ترامپ از ایران، خطاب به او نوشت: «ما زمانی که شما وارد دفتر [ریاست جمهوری] شدید، توافقی داشتیم. ایران و دیگر اعضای برجام هرگز میز را ترک نکردند.»
وی همچنین در توئیت خود به مشاوران ترامپ اشاره کرده و ادامه داده است: «مشاوران شما - که اکثراً تا الان اخراج شده‌اند - قمار احمقانه‌ای انجام دادند. اینکه چه زمانی بخواهید آن [اشتباه] را اصلاح کنید، به شما بستگی دارد.»
ظریف در بخش دیگری از توئیت خود نیز یادآوری کرد: «ما، برخلاف اقدامات زیردستان شما، به تبادل انسان‌دوستانه دست یافتیم.»
همچنین توئیت او در واکنش به آزادی مجید طاهری برخلاف توئیت ترامپ نه تنها توام با تقدیر و تشکر نبود، بلکه حامل طعن و کنایه نیز بود. او نوشت: «خوشحالم که دکتر مجید طاهری و مایکل وایت به زودی به خانواده‌های خود می‌پیوندند. خوشبختانه پروفسور سیروس عسگری روز چهارشنبه به جمع خانواده خود بازگشت. این می‌تواند برای همه زندانیان اتفاق افتد. نباید (فقط برخی از آنها) دستچین شوند. گروگان‌های ایرانی که در دست ایالات متحده و یا به نیابت از ایالات متحده اسیر شده‌اند باید به خانه خود بازگردند.»
مذاکرات در پشت پرده تبادل
بدین ترتیب به نظر می‌رسد ایران کماکان بر سر حرف خود برای بازگشت آمریکا به میز برجام ایستاده است. اما از سوی دیگر تبادل این زندانیان و اخبار مربوط به آن نشان داد که مقامات ایرانی و آمریکایی در پشت پرده مذاکرات خود، دست کم درباره زندانیان را ادامه می‌دهند.
دیروز علاوه بر توئیت ترامپ، توئیت بیل ریچاردسون نیز خبرساز شد. او که فرماندار پیشین ایالات متحده است، در توئیتی نوشت: «خوشحالم که مایکل وایت در حال بازگشت از ایران به آمریکا است. من یک سال از طرف مادر مایکل و جاناتان فرانکز برای اطمینان از آزادی وی تلاش کردم. من با مقامات ارشد ایرانی از جمله محمدجواد ظریف و مجیدتخت روانچی دیدارهایی داشتم.»
سیدعباس موسوی، سخنگوی وزارت خارجه کشورمان اظهارات او را تایید کرد و با بیان اینکه این دیدارها مربوط به ماه‌ها قبل بوده است، گفت: «ما به تلاش‌های انسان‌دوستانه که منجر به «آزادی گروگان‌های ایرانی در آمریکا و خارج از آن» شود همواره پاسخ مثبت داده و استقبال کرده‌ایم.»
در این مذاکرات، سوئیس نیز می‌تواند تسهیل‌گر باشد. وزارت خارجه سوئیس در رابطه با تبادل دو زندانی میان ایران و آمریکا، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که «سوئیس نقش خود را در حرکت بشردوستانه‌ای که روز پنجشنبه اتفاق افتاد و منجر به آزادی مایکل وایت و مجید طاهری شد، تایید می‌کند و کشور ما مطابق سنت دیرینه دفاتر آماده تسهیل بیشتر است.»
انتخابات، نزدیک و رویای مذاکره، دور
این مذاکرات و این میانجیگری‌ها به احتمال زیاد منجر به آزادی و تبادل زندانیان بیشتری میان ایران و آمریکا خواهد شد اما بعید به نظر می‌رسد به داستان برجام و اصرار ترامپ بر مذاکره مجدد با ایران، خاتمه بخشد؛ آن هم در مدت کوتاهی که تا 13 آبان و انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا باقی است.
برای برخی اما فرضیه دیگری نیز متصور است. این دسته معتقدند که ایران می‌تواند ترامپ را در آستانه انتخابات تحت فشار بگذارد تا بالاخره به رویای مذاکره او جامه عمل بپوشاند اما در ازای دریافت امتیازات بیشتر. به باور آنها ممکن است ترامپ برای به دست آوردن برگی برنده در انتخابات، تن به چنین معامله‌ای دهد. در همین رابطه می‌توان به توئیت دیروز حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور ایران اشاره کرد که خطاب به دونالد ترامپ نوشت: «تو در انتخابات، شکست خواهی خورد؛ ما این را می‌دانیم. بنابراین، تو باید امتیاز بیشتری نسبت به اوباما، به ایران بدهی.»
دیدگاه تان را بنویسید