دست به دامان قوه قهریه

محبوبه ولی

چه مصداق روشنی است این روزهای ایران، برای آن سخن امام علی (ع) که می‌فرماید: «الناس علی دین ملوکهم»؛ مردم بر شیوه حاکمانشان زندگی می‌کنند.

روزها پیش از اعلام فوت دو مرد بر اثر کرونا در قم، دکتر محمدمهدی گویا، رئیس مرکز بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت در یک برنامه تلویزیونی گفت که «کرونا قطعا به ایران خواهد آمد.» این به معنی آن است که مسئولان ورود کرونا به کشور را پیش‌بینی می‌کردند؛ اما برای پیش‌بینی خود نه پروازهای چین را کنسل کردند، نه مسافرانی که به کشور وارد می‌شدند را کنترل کردند و نه آمادگی خاصی برای پذیرایی از این میهمان ناخوانده ایجاد کردند، به طوری که کشور به‌رغم آگاهی نسبت به ورود کرونا، اکنون در یک شوک فلج‌کننده است.

وقتی هم که کرونا وارد مرزهای ایران شد نه آنقدر آن را جدی گرفتند که قم را قرنطینه کنند و نه آنقدر جدی گرفتند که حتی در جلساتشان خود را مجهز به ماسک و دستکش کنند. کشور روال عادی خود را پی گرفت و خوب از آنجایی که الناس علی دین ملوکهم، مردم نیز کرونا را جدی نگرفتند.

ایرج ملک‌زاده، معاون وزیر بهداشت دو روز پیش در یک برنامه تلویزیونی درباره بسته نشدن مرزها به روی چین گفت: «بنا به ملاحظاتی این کار انجام نشد. یعنی خیلی جدی گرفته نشد. با وجود اینکه وزارت بهداشت این درخواست را داشت و چندین جلسه این را در دولت مطرح کرد، واقعاً نتوانستیم به موقع از این حمایت برخوردار شویم که مرزها را به طور کامل ببندیم.»

حال چگونه می‌توان از مردم انتظار داشت که کرونا را جدی بگیرند؟ دیروز کشته‌های این ویروس مهلک به 611 نفر رسید، اما هنوز شمار زیادی از مردم چمدان‌های خود را می‌بندند به مقصد سفر، در فروشگاه‌ها ازدحام می‌کنند از ترس قحطی و کمبود مایحتاج زندگی، با ماشین‌هایشان راه می‌افتند برای شبگردی و ... این دسته هنوز باور ندارند که اگر حاکمانشان قم را قرنطینه نکردند، اگر منع عبور و مرور ایجاد نکردند، اگر در برابر تعطیلی اماکن عمومی و حرم‌های زیارتی مقاومت کردند، اگر سفرهای چین را لغو نکردند و خلاصه اگر جدی نگرفتند، به معنی این نیست که کرونا خطر ندارد.

محمد قمی، نماینده پاکدشت: شهرهایی که بیشتر درگیر شیوع کرونا هستند باید قرنطینه شوند. حتی باید در این شهرها حکومت ‌نظامی اعلام شود که مردم به سفر نروند. رادیو و تلویزیون اعلام می‌کند که سفر نکنید، اما مردم گوش نمی‌کنند

پیشنهاد جریمه سنگین

حالا دیگر حکایت کرونا و در خانه ماندن، شده است حکایت کمربند ایمنی که آنقدر آن را نبستند تا اینکه جریمه، فرهنگ بستنش را جا انداخت. اکنون که کار بیخ پیدا کرده و مردم مثل برگ خزان از این بیماری کشنده فرو می‌افتند و از دست می‌روند، دولت و سایر نهادهای حاکمیتی تصمیم به تعطیلی و کنترل‌های بیشتر گرفته‌اند. حتی حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد و حرم مطهره حضرت معصومه(ع) در قم نیز تعطیل شده است اما شماری از مردم هنوز کرونا را جدی نگرفته‌اند.

در این شرایط مسئولان دیگر از این نافرمانی مرگبار عاصی شده‌اند؛ از این رو دولت و سایر نهادها دست به دامان قوه قهریه شده‌اند؛ خواه این قوه قهریه جریمه باشد، خواه به میدان آمدن نهادهای نظامی.

وزیر بهداشت که چند روز پیش گفته بود گلایه‌های بسیار شدیدی از حضور مردم در فروشگاه‌ها و سفرها دارد، دیروز در نشست ستاد ملی مدیریت کرونا، پیشنهاد تعیین جریمه سنگین برای مبتلایان به کرونا که تردد و سفر می‌کنند را ارائه کرد.

هرچند که رئیس‌جمهوری با این پیشنهاد مخالفت کرد و در پاسخ گفت: «ممکن است این افراد از بیماری خود مطلع نباشند و همین که برگردانده شوند و به بیمارستان برای درمان هدایت شوند به عنوان جریمه برای آنها کافی است.»

حکومت نظامی اعلام کنید

گرچه پیشنهاد جریمه سنگین رد شد، اما حضور نهادهای نظامی برای کنترل رفت و آمدها قطعی است. سعید نمکی، وزیر بهداشت دیروز گفت که در جلسه ستاد ملی مدیریت کرونا مصوب شد که گیت‌هایی در خروجی شهرها قرار بگیرد و  محدودیت‌های جدیدی برای ترددها، به ویژه عبور و مرور افراد مبتلا در نظر گرفته شده است. برخی نیز خواستار ورود مستقیم نهادهای نظامی برای ملزم کردن مردم به قرنطینه خانگی هستند.

شمس‌الله شریعت‌نژاد، نماینده مردم تنکابن در مجلس دیروز با اشاره به قرمز بودن وضعیت شهرهای شمالی، به ایسنا گفته است که برای جلوگیری از ترددهای غیرضروری می‌توان از ارتش استفاده کرد.

محمد قمی، نماینده پاکدشت نیز دیروز به اعتمادآنلاین گفته است: شهرهایی که بیشتر درگیر شیوع کرونا هستند باید قرنطینه شوند. حتی باید در این شهرها حکومت ‌نظامی اعلام شود که مردم به سفر نروند. رادیو و تلویزیون اعلام می‌کند که سفر نکنید، اما مردم گوش نمی‌کنند.

تقاضا برای استفاده از قوه قهریه، در شهرهای دیگر نیز زیاد است. محمدرضا حیدری، رئیس شورای شهر مشهد هم دیروز با اشاره به بی‌توجهی بخشی از مردم به قرنطینه خانگی، گفته است: «در اینجا باید ابزارهای قدرت و حاکمیتی به کمک موضوع بیایند که خواست عمومی مردم است.»

اکنون که کار بیخ پیدا کرده و مردم مثل برگ خزان از این بیماری کشنده فرو می‌افتند و از دست می‌روند، دولت و سایر نهادهای حاکمیتی تصمیم به تعطیلی و کنترل‌های بیشتر گرفته‌اند

طرح ضربتی خلوت کردن خیابان‌ها

در کنار این درخواست‌ها، اخبار جسته و گریخته‌ای از گوشه و کنار می‌رسد مبنی بر اینکه برخی شهرها در برابر کسانی که تن به قرنطینه خانگی نمی‌دهند و زندگی عادی خود را پی می‌گیرند، توسل به قوه قهریه را آغاز کرده‌اند.  روز گذشته استاندار استان مرکزی از طرح ضربتی خلوت‌کردن خیابان‌ها در این استان خبر داد. علی آقازاده در این باره توضیح داد که «بر اساس مصوبات قرارگاه زیستی استان مرکزی، شهرداری‌ اراک وظیفه دارد از امروز با همکاری نیروی انتظامی نسبت جمع‌آوری بساط بازارروز و دستفروشان در مناطق مختلف استان اقدام کند.» استانداری مرکزی ادامه داد: «تمامی واحدهای صنفی بازارها، مجتمع‌ها تجاری و پاساژها بجز فروشندگان مواد پروتینی (قصابی و مرغ‌فروشان)، قنادان، فتیرفروشان، خواربارفروشان، لبنیات، سوپرمارکت‌ها، میوه‌فروشان، رستوران‌های بیرون‌بر، خشکشویی‌ها و خدمات فنی خودرویی از تاریخ ٢٥ اسفند تا ٢٩ اسفند ماه تعطیل اعلام می‌شود.»

بدین ترتیب به نظر می‌رسد، اکنون دیگر سیاست «خواهش و تمنا» برای نگه داشتن مردم در خانه‌هایشان شکست خورده و در کنارش باید متوسل به اجبار شد برای اینکه مردم را در خانه‌هایشان نگه داشت تا زنجیره انتقال این ویروس هر چه زودتر قطع شود و بتوان به همان زندگی عادی توام با تحریم و تورم؛ اما بدون «کرونا» بازگشت.