زمزمه‌هایی از هشدار روسیه درباره عدم پیوستن ایران به FATF؛
دوست روسی خود را از دست می‌دهیم؟
محبوبه ولی
فارغ از شعار «نه شرقی، نه غربی» و گذشته از اینکه تاریخ و بسیاری از تحلیلگران سیاسی می‌گویند «روس‌ها دوست ایران نیستند و آنها نیز به دنبال مطامع و منافع خود هستند»؛ با این حال در عالم سیاست و روابط دیپلماتیک روسیه در حال حاضر نوعی از روابط را با ایران دارد که از آن به عنوان دوست یاد می‌شود.
دست‌کم حمایت‌های مکرر روسیه در صحنه بین‌المللی از ایران و اقدامات برجامی آن، این حس را برای دولتمردان ایرانی ایجاد کرده که در میان شرکای اروپایی و آمریکایی بدعهد، روسیه مایه دلگرمی است؛ حتی اگر این حمایت‌ها پشت‌پرده‌های پیچیده سیاسی داشته باشد و روسیه از طریق آنها در پی اهداف مشخص خود باشد.
در شرایطی که ایران لای چرخ‌دنده‌های فشار حداکثری آمریکا و فشار نسبی اروپایی‌ها گیر افتاده، پشتیبانی طرفی مانند روسیه، اهمیت اساسی برای ایران دارد. یکی از تازه‌ترین نمونه‌های این حمایت‌ها اظهارات نماینده روسیه در اتحادیه اروپاست. آقای ویلادیمیر چیزوف، اوایل هفته با هلگا اشمید، دبیرکل سرویس خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرده و در آنجا به خانم اشمیت گفته است: «باید اذعان کرد که هرچه ایرانی‌ها تاکنون انجام داده‌اند قابل‌بازگشت است. باید به آنها آفرین گفت: آنها هر اقدام خود را فکرشده انجام می‌دهند و دست به اقداماتی می‌زنند که بتوان آنها را بازگرداند.»
دوستان روسی تا آنجا که امکان داشته در کنار ما بودند
از وقتی ترامپ زیر برجام زده و اروپا پا پس کشیده، روس‌ها به میزان حداکثری در لسان و اندکی هم در عمل نشان داده‌اند که کنار ایران ایستاده‌اند. عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز در این باره به ایرنا گفته است: «ایران و روسیه روابط تاریخی و ویژه دارند و در سال‌های اخیر، رهبران دو کشور تصمیم گرفتند این روابط تاریخی را به صورت خاص پیگیری کنند تا دارای یک جامعیتی باشد که همه موارد شامل همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی را دربربگیرد.»
او ادامه داده: «این روابط دشمنان و اخلالگرانی هم دارد؛ اما ما به عنوان دو کشور همسایه و دو قدرت در منطقه ناچاریم در کنار هم باشیم و هستیم.»
سخنگوی وزارت خارجه بعد از یادآوری همکاری‌های روسیه در موضوع سوریه و همینطور مسائل دوجانبه، تاکید کرده که «به رغم تحریم‌ها و فشارهایی که آمریکا و غربی‌ها تحمیل کرده و به رغم تروریسم اقتصادی تحمیلی بر ایران، دوستان روسی تا آنجا که امکان داشته در کنار ایران بودند» و بعد هم گفته است که بر همین اساس ایران حساب روسیه و چین را از دیگر کشورهای عضو برجام از جمله انگلیس و آلمان جدا کرده و دوستان دوران سختی خود را فراموش نخواهد کرد.
گرچه شاید تردید مخالفان پیوستن به FATF درباره اینکه روس‌ها تا به حال هشداری در این باره نداده‌اند، درست باشد اما تجربه نشان داده که روسیه هرچقدر هم که متحد و دوست ایران باشد، در شرایط اضطرار ناگزیر از تنها گذاشتن ایران خواهد شد
همراهی تا کجا؟
اما این دوستان روسی تا کجا در کنار ایران خواهند ماند؟ این سوالی است که برخی آن را با FATF پاسخ می‌دهند. FATF یا همان گروه ویژه اقدام مالی تا به حال چهار مهلت چهار ماهه به ایران داده تا تکلیف لوایح چهارگانه این گروه و در واقع تکلیفش برای پیوستن به این گروه را مشخص کند. از آن چهار لایحه دو لایحه پالرمو و CFT همچنان بلاتکلیف در مجمع تشخیص مصلحت نظام مانده‌اند و FATF در آخرین مهلتی که به ایران داد، تصمیم‌گیری درباره ایران را به فوریه 2020 موکول کرد. چند روز دیگر اول ژانویه است و بعد هم فوریه میلادی. هرچه به آن زمان نزدیکتر می‌شویم، اصرارهای دولت و موافقان برای پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی و هشدارها درباره تبعات آن نیز افزایش می‌یابد. یکی از این هشدارها، پایان روابط مالی روسیه و چین با ایران در صورت نپیوستن به FATF است. البته این موضوع همواره مطرح بوده اما با نزدیک شدن به فوریه، شدت بیشتری می‌یابد. هفته پیش پدرام سلطانی، نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران توئیت کرد که رئیس کل بانک مرکزی روسیه به رئیس کل بانک مرکزی ایران گفته است که اگر تهران وارد لیست سیاه FATF شود، آن کشور قادر به مراودات مالی با ایران نخواهد بود.
هشدار رئیس دومای روسیه به لاریجانی
روزنامه ایران نیز دیروز گفتگویی با علی تقوی، کارشناس حقوقی و مبارزه با پولشویی وزارت اقتصادی و دارایی که سال‌ها از نزدیک در جریان مذاکرات FATF بوده، منتشر کرد که تقوی در آن می‌گوید: «هرچند سندی مکتوب در این باره ندیدم، اما یک سال پیش آقای علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی این مسئله را از قول رئیس دومای روسیه در مجمع تشخیص مصلحت نظام مطرح کرد که اگر ایران به FATF ملحق نشود و استانداردهای آن را انجام ندهد، روابط مالی خود را با شما قطع می‌کنیم. به تازگی آقای فرهاد دژپسند، وزیر اقتصاد و دارایی نیز این مسئله را از قول مقام‌های روس مطرح کرد، درکنار این‌ها، آقای همتی، رئیس کل بانک مرکزی نیز در نامه‌ای که به مجمع تشخیص مصلحت نوشت، این نکته را از قول مقام‌های اقتصادی روسیه مطرح کرده است.»
در مقابل اما مخالفان، چنین هشدارهایی را هر چقدر هم که خطرناک باشد، بخشی از سناریوی فشار دولت برای تصویب لوایح FATF تلقی می‌کنند. رسانه‌های اصولگرا که سرسختانه مخالف پیوستن ایران به این گروه هستند، می‌نویسند: «اینکه گفته می‌شود روسیه و چین به ایران اعلام کرد‌ه‌اند مادامی همکاری‌ها و مراودات مالی و بانکی تداوم خواهد داشت که ایران در لیست سیاه FATF قرار نداشته باشد، تنها منبع این حرف و ادعا بخشی از مقامات دولتی موافق با FATF هستند و هیچ منبع دیگری تاکنون این اخبار را از سوی روسیه و چین تایید نکرده است.»
مخالفان احساس خطر نمی‌کنند
گرچه شاید تردید مخالفان پیوستن به FATF درباره اینکه روس‌ها تا به حال هشداری در این باره نداده‌اند، درست باشد اما تجربه نشان داده که روسیه هرچقدر هم که متحد و دوست ایران باشد، در شرایط اضطرار ناگزیر از تنها گذاشتن ایران خواهد شد؛ برای نمونه می‌توان به تصمیم اخیر شرکت روس‌اتم برای توقف پروژه تغییر کاربری فردو اشاره کرد. این تصمیم پس از آن اعلام شد که آمریکا همکاری هسته‌ای ایران با روسیه در زمینه تولید رادیوایزوتوپ‌های پایدار در سایت فردو را از معافیت‌های تحریمی خارج کرد.
برای مخالفانی که نسبت به این هشدارها شک دارند، تنها فوریه و زمانی که ایران وارد لیست سیاه FATF شود، روشن خواهد شد که ایران با ورود به این لیست، امکان مراوده مالی با دوست روسی خود را از دست داده یا نداده است
دیروز نیز لوری بریستو، سفیر انگلیس در روسیه درباره برجام گفت: «هدف این توافق این بود که به ایران انگیزه دهیم تا به دنبال ساخت تسلیحات اتمی نرود. هدف ما هنوز هم همان است و تغییری نکرده است. هدف روسیه و ایالات متحده هم همین است.»
او ادامه داده است: «اگر ایران به تسلیحات اتمی دست یابد همسایگان نیز از نتایج آن تحت‌تاثیر قرار می‌گیرند. اکنون بحث منافع روسیه نیز مطرح است.» بدین ترتیب می‌توان دید که روسیه برای عدم حمایت از ایران، تحت فشار اروپاست و از سوی دیگر سیاست، جریان سیالی است که مدام در حال تغییر و تحول است و نمی‌توان با اطمینان تصور کرد که روسیه مراودات مالی خود با ایران را حتی پس از وارد شدن ایران در لیست سیاه FATF نیز ادامه خواهد داد.
سیاست دست دست کردن مجمع
به نظر می‌رسد مجمع تشخیص نیز درباره لوایح FATF سیاست دست دست کردن را پیش گرفته تا این مدت نیز بگذرد و فوریه برسد. محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام که از مخالفان جدی پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی است، دیروز در پاسخ به تمام سوالاتی که درباره دو لایحه پالرمو و CFT از او شده، به «فارس» گفته که «این موضوع در حال بررسی است و نمی‌توان زمان پایان آن را به طور مشخص اعلام کرد.»
برای مخالفانی که نسبت به این هشدارها شک دارند، تنها فوریه و زمانی که ایران وارد لیست سیاه FATF شود، روشن خواهد شد که ایران با ورود به این لیست، امکان مراوده مالی با دوست روسی خود را از دست داده یا نداده است.
دیدگاه تان را بنویسید