سفر غیرمنتظره وزیر و اظهارات سربسته رئیس‌جمهور؛
صدای پای «مذاکره» می‌آید؟
محبوبه ولی
سفر غیرمنتظره و ناگهانی ظریف به فرانسه در حالی که سران هفت کشور صنعتی جهان ازجمله آمریکا، در این کشور مشغول برگزاری نشست جی 7 بودند، واکنش‌های متفاوتی را برانگیخته است؛ از تعریف و تمجیدها از دیپلماسی ظریف گرفته تا دلواپسی‌هایی که دیروز به دنبال اظهارات حسن روحانی، شدت گرفتند.
رئیس‌جمهوری دیروز در همایش دستاوردهای دولت در توسعه زیرساخت‌های روستایی، حرف‌هایی زد که بسیاری آن را به معنای نزدیکی صدای پای مذاکره تعبیر کردند. او با بیان اینکه «دولت برای حل مشکلات از هیچ مسیری کوتاهی نمی‌کند و برای منافع کشور از هر ابزاری باید استفاده کرد»، گفت: «اگر بدانم که به جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که در نتیجه کشور آباد شده و مشکلات مردم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم؛ اصل منافع ملی ما است.»
رئیس‌جمهور: اگر بدانم که به جلسه‌ای بروم و با کسی ملاقات کنم که در نتیجه کشور آباد شده و مشکلات مردم حل می‌شود، دریغ نمی‌کنم؛ اصل منافع ملی ما است. گویی در گوش بعضی‌ها پنبه است؛ هر چه ما می‌گوییم آنها می‌گویند مذاکره چه خاصیتی دارد؟
هرچند که علی ربیعی، سخنگوی دولت در نشست خبری خود در پاسخ به این پرسش که آیا منظور رئیس‌جمهور از این حرف‌ها این است که مذاکره‌ای با آمریکا در دستور کار است، گفت: «صحبت آقای روحانی کلی است و به معنای این نیست که ما مذاکره‌ای را در دستور کار داریم.»
هرچه ما می‌گوییم آنها می‌گویند مذاکره چه خاصیتی دارد؟
اما به‌رغم پاسخ سخنگوی دولت، رئیس‌جمهوری در همایش مذکور، حرف‌های دیگری زد که مکمل اظهارات ابتدایی‌اش بود. روحانی گفت: «گویی در گوش بعضی‌ها پنبه است و هر چه ما می‌گوییم آنها می‌گویند مذاکره چه خاصیتی دارد؟ بعد از مذاکره به جای یک میلیون بشکه نفت، دو میلیون و 800 هزار بشکه نفت صادر کردیم. میلیاردها دلار به کشور آوردیم هر ماه یک میلیارد دلار از پول‌های خود را آزاد کردیم. قطعنامه‌هایی که آمریکا برای آنها 20 سال زحمت کشید را مثل بت تخریب کردیم، سرمایه خارجی جذب شد؛ البته وقتی شرکت‌های خارجی به کشور آمدند عده‌ای نگفتند این شرکت‌ها آمدند اما وقتی شرکت‌ها رفتند می‌گویند چر این شرکت‌ها رفتند؟» او سپس به سفر محمدجواد ظریف به پاریس اشاره کرد و افزود: «ما با مسئولان مربوطه مشورت و بحث داریم و باید کارمان را انجام دهیم، جایی که احتمال موفقیت حتی 10 تا 20 درصد وجود دارد هم باید جلو رفت و نباید فرصت را از دست بدهیم، البته قدرت داخلی و تولید ملی در رأس همه کارهای ماست؛ زیرا تولید و قدرت ملی به ما فرصت می‌دهد که با دنیا حرف بزنیم.»
روزهای مهمی در پیش است
خود ظریف نیز در پایان سفر غیرمنتظره‌اش به پاریس و ورود به پکن، در پیامی توئیتری اعلام کرد که «روزهای مهمی در پیش است.» آیا آن روزهای مهم، روزهای مذاکره است؟ این سوالی است که دیروز خیلی‌ها را امیدوار و خیلی‌ها را نگران کرد.
یکی از این نگرانی‌ها از سوی مشاور عالی فرمانده سپاه مطرح شد. سردار غلامحسین غیب‌پرور دیروز در مراسمی در حالی که به سفر اخیر ظریف به فرانسه اشاره می‌کرد، گفت: «من قضاوتی در این باره ندارم، اما خدا نکند این رفت و آمدها، از روی استیصال و خودباختگی باشد. خدا نکند زانوهای مسئولان ما بلرزد.»
سردار غلامحسین غیب‌پرور، مشاور عالی فرمانده سپاه با اشاره به سفر اخیر ظریف به فرانسه: من قضاوتی در این باره ندارم اما خدا نکند این رفت و آمدها، از روی استیصال و خودباختگی باشد. خدا نکند زانوهای مسئولان ما بلرزد
صریح‌تر از اظهارات مشاور عالی فرمانده کل سپاه، تیتر روزنامه‌های اصولگرا بود. یک روزنامه اصولگرا با کنایه به موافقان برجام که زمان انعقاد آن گفته بودند امضای جان کری (وزیر خارجه وقت آمریکا) تضمین است، نوشت: «امضای لودریان (وزیر خارجه فرانسه) هم تضمین است؟»
پنهانی بودن سفر ظریف کذب است
کیهان هم در مطلبی باعنوان «تله‌گذاری آمریکا برای ظریف در پاریس»، نوشت: «سفر نابهنگام ظریف به پاریس در حاشیه نشست گروه 7، بازی در زمین آمریکاست.» این روزنامه همچنین مدعی «پنهان‌کاری» وزارت خارجه درباره این سفر شد و آن را «مرموز» و «سوال‌برانگیز» دانست؛ ادعایی که سخنگوی دولت آن را کذب خواند و دیروز درباره‌اش توضیح داد: «همه طرف‌ها از حضور آقای ظریف مطلع بودند.»
از سوی دیگر موردی که باعث شد تا واکنش‌ها به سفر ظریف و حرف و سخن از مذاکره هرچه تندتر شود، استقبال دونالد ترامپ از این سفر بود. او که در ابتدا از سفر ظریف اظهار بی‌اطلاعی کرده و گفته بود که در این باره نظری ندارد، دیروز گفته است که مکرون این سفر را با او هماهنگ کرده و او نیز موافق بوده است.
رئیس‌جمهوری آمریکا در کنفرانس خبری گروه هفت، عنوان کرده که «در نشست جی هفت، در موضوع ایران پیشرفت زیادی انجام شد و تا حدی به یک نتیجه کلی رسیدیم. مهم‌ترین توافقی که ما در مورد ایران داشتیم این بود که ایران نمی‌تواند سلاح اتمی داشته باشد.»
ترامپ پالس مثبت فرستاده است؟
تحلیلگران هم سفر ظریف به فرانسه را نشانه پالس‌های مثبت ترامپ می‌دانند. ظریف یک روز پیش از برگزاری نشست جی هفت، میهمان پاریس بود.
بعد به ایران برگشت و دوباره بلافاصله به فرانسه رفت. مرتضی مکی، یکی از آن تحلیلگران سیاسی است که در این باره به ایرنا گفته است: «اینکه وزیر امور خارجه دو روز پس از دیدار با رئیس‌جمهوری فرانسه در کاخ الیزه برای بررسی آخرین وضعیت پیشنهادهای این کشور در مورد اجرای برجام و کاهش تنش‌ها در منطقه، به محل برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو گروه هفت رفته، نشان از دریافت سیگنال‌های مثبت توسط مکرون از دیگران در این نشست است. چراکه اگر مکرون در رایزنی‌هایی که در اجلاس گروه هفت داشته، سیگنال‌های مثبت را دریافت نمی‌کرد، ظریف به فرانسه نمی‌رفت و با مسئولان فرانسوی به گفت‌وگو نمی‌نشست.»
هرچند که قاسم محبعلی، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه در این باره به سایت «انتخاب» گفته است: «در ارزیابی امکان نرمش آمریکا در برابر ایران باید اندکی با تامل به مساله نگریسته شود. در ابتدای امر ترامپ در روانشناسی شخصیت خود ثبات ندارد و گاه چرخش‌های یک‌باره‌ای را انجام می‌دهد.
همچنین، در درون حلقه قدرت کاخ سفید مواضع یکسانی نسبت به نوع تعامل با تهران وجود ندارد. با این وجود، به نظر می‌رسد اگر چارچوبی منطقی برای مذاکره میان دو طرف ایجاد شود، آمریکایی‌ها نسبت به مذاکره رغبت داشته باشند.»
معمای «روزهای مهم»
حال اگر چنین گمانه‌هایی صحت داشته باشد و ترامپ سیگنال‌های مثبتی فرستاده باشد، این به معنای نزدیکی یک گام دیگر به مذاکره است؛ موضوعی که خوشایند مخالفان مذاکره نخواهد بود و البته باعث شده تا طیف اصولگرا در داخل کشور بیش از پیش بر این نکته تاکید کنند که سفر اخیر ظریف به فرانسه، «مکر مشترک مکرون و ترامپ» بوده است.
این طیف نگرانی از مذاکره دولت و دستگاه دیپلماسی بر سر توان موشکی ایران را مطرح می‌کند و دولت به انحای مختلف سعی دارد تا این اطمینان را بدهد که بر سر توان نظامی و موشکی کشور هیچ مذاکره و معامله‌ای نخواهد شد.
در همین راستا روزنامه ایران که رسانه دولت است خبر داد که «گزینه موشکی از بسته پیشنهادی فرانسه حذف شد» و نوشت: «تهران به پاریس گفته است که هرگونه کمک مالی از سوی این کشور باید بدون هیچ پیش‌شرط و درخواست جانبی باشد تا اعتماد از دست رفته ایران به اروپا بازسازی شود.»
حال باید در انتظار «روزهای مهمی» که ظریف وعده‌اش را داده باشیم تا مشخص شود که آنچه این روزها می‌شنویم صدای پای مذاکره است و قرار است ایران و آمریکا با وساطت مکرون، بر سر فروش حجم قابل‌توجهی از نفت ایران در ازای نشستن ایران پای میز مذاکره با یکدیگر توافق کنند یا اینکه «روزهای مهم» پیش‌رو قرار است طور دیگری باشد.
دیدگاه تان را بنویسید