دستاورد تلاش‌های پاریس در نشست جی ۷ چه خواهد بود؟
مکرون می‌تواند ناجی برجام شود؟
محبوبه ولی
ظریف بعد از دیدارش با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه به خبرگزاری فرانسه گفته است ما معتقدیم «پیشنهادهای رئیس‌جمهور مکرون، حرکت در مسیر درستی است.» او این را هم گفته است که «امکان بازگشت ایالات متحده به میز مذاکره هرگز غیرمحتمل تصور نشده و بنابراین اگر ایالات متحده به تعهدات خود بازگردد و احترام به امضای خود را از سر بگیرد خیلی چیزها محتمل خواهد بود.»
درحالی که وزیر امور خارجه دیدار و گفتگو با مکرون را سازنده خوانده است، بخش دیگری از حاکمیت به شدت منتقد و معترض سیاست دولت در مواجهه با آمریکا و اروپاست. دیروز سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دومین همایش اساتید بسیجی حوزه‌های علمیه استان‌های قم، تهران، خراسان رضوی و اصفهان به همین موضوع اشاره و تاکید کرد: «ما هرگز به میدان مذاکره نمی‌آییم چرا که قدرتمندتر از هر زمان دیگری هستیم و دشمن، اراده، قدرت، پیشرفت، حرف متکی بر عمل و عمل متکی بر ایمان ما را دیده است.»
فاصله برداشتن تحریم و برداشتن اثر آن از زمین تا آسمان است
بدین ترتیب به نظر می‌رسد اختلاف‌نظر بر سر «مذاکره» به اندازه اختلاف‌نظرهای چند سال پیش بر سر «برجام» جدی است؛ حتی اگر ظریف آنطور که در دولت اول روحانی با جان کری قدم می‌زد، دیگر با هیچ مقام آمریکایی قدمی برندارد و صرفا با رهبران اروپایی سر یک میز بنشیند. برای دولت، حفظ برجام و برخورداری از امتیازات اقتصادی آن در اولویت است؛ در مقابل اما طیف دیگر این سیاست را مخرب می‌داند. دولت قائل به ارتباط گرفتن با اروپا و قدرت‌های دنیاست، اما بخشی دیگر معتقد به خوداتکایی است. از همین روست که فرمانده سپاه دیروز در ادامه اظهارات خود افزود: «بین برداشتن تحریم و برداشتن اثر آن زمین تا آسمان فاصله است؛ برداشتن تحریم یعنی دلبسته به دشمن شدن که تاثیری ندارد چون اروپا نمی‌تواند و آمریکا اراده‌ای برای برداشتن تحریم ندارد بنابراین باید سیاست حذف تاثیر تحریم‌ها را دنبال کنیم. درواقع تحریم‌ها فرصت هستند و ما در فضای تحریم به چنین پیشرفتی در علوم و فناوری دست یافتیم لذا باید بدانیم که سختی‌ها زودگذر هستند و کافیست محکم باشیم.»
پایگاه خبری المانیتور گزارش داده که مکرون قرار است در حاشیه نشست جی 7، دونالد ترامپ را برای اعطای مشوق‌های اقتصادی محدود به ایران در ازای آمدن این کشور به میز مذاکره و پایبندی کامل به برجام تحت فشار قرار دهد
پیشنهادهای مبهم مکرون
با این حال دولت به گفتگوها برای دستیابی به اولویت‌های خود ادامه می‌دهد. اما آیا حفظ برجام از پاریس می‌گذرد؟ آیا پاریس و شخص مکرون می‌توانند نفس‌های به شماره افتاده برجام را به حالت عادی بازگردانند؟ ظریف گفته است «پیشنهادهای مکرون، حرکت در مسیر درست است»؛ اما اینکه این پیشنهادها دقیقا چه هستند، هنوز مشخص نیست. تیرماه گذشته وقتی امانوئل بون، مشاور ارشد مکرون به تهران آمد و با مقامات ارشد ایران دیدار کرد، رسانه‌ها نوشتند که او طرح «فریز در مقابل فریز» را پیشنهاد داده است؛ بدین معنی که ایران کاهش تعهدات هسته‌ای خود را متوقف یا به عبارتی فریز کند و در مقابل آمریکا نیز برخی از معافیت‌های نفتی ایران را به طور موقف دوباره احیا کند. البته چنین طرحی هیچ وقت از سوی منابع رسمی تایید نشد.
مکرون هم اخیرا اعلام کرده است: «ما پیشنهادهایی در خصوص کاستن از تحریم‌ها یا یک مکانیسم جبرانی با هدف قادر کردن مردم ایران به زندگی بهتر ارائه کرده‌ایم.» اما او توضیحی درباره اینکه این پیشنهادها چه هستند، نداده است.
ظریف در گفتگو با خبرگزاری فرانسه، پیشنهادهای مکرون را حرکت در مسیر درست ارزیابی کرده و با بیان اینکه امکان بازگشت ایالات متحده به میز مذاکره هرگز غیر محتمل تصور نشده، گفته است: اگر ایالات متحده به تعهدات خود بازگردد، خیلی چیزها محتمل خواهد بود
ظریف هم به خبرگزاری فرانسه گفته است: «برای ما مهم این است که قادر باشیم به تجارت با اتحادیه اروپا ادامه دهیم. بتوانیم نفت خود را بفروشیم و پول آن را به کشور بازگردانیم؛ روشی که طرف‌های اروپایی در برجام به علاوه چین و روسیه که دو طرف غیر اروپایی برجام هستند و بقیه جامعه بین‌المللی که قطعنامه ۲۲۳۱ از آنها خواسته شده روابط اقتصادی خود با ایران را به حالت عادی دربیاورند و اینکه آنها با و یا بدون آمریکا چه کاری می‌توانند انجام دهند چیزهایی است که ما درباره آن گفتگو می‌کنیم.»
مذاکره به معنی توافق جدید معنا ندارد
در ایران اما با اینکه بسیاری از کارشناسان تاکید می‌کنند که باید پیشنهادهای مکرون را شنید و به آنها فکر کرد، بسیاری دیگر چندان خوش‌بین نیستند. ابوالفضل ظهره‌وند، کارشناس مسائل بین‌الملل و سفیر اسبق ایران در ایتالیا، به تسنیم گفته است: «فرانسوی‌ها از منظر خودشان نگاه می‌کنند که می‌خواهند به عبارتی با دور زدن برجام دور جدیدی از مذاکرات جامع را با استفاده از اهرم فشار تحریمی شکل بدهند.» نکته دیگری که او به آن اشاره می‌کند این است که طرف ایرانی اعلام کرده که برجام غیرقابل مذاکره و غیرقابل تغییر است؛ با این حساب مذاکره قرار است بر سر چه چیزی باشد؟ اظهارات او ناظر به این معنی است که اساسا وقتی همه چیز روشن است و قرار نیست تغییری اتفاق بیافتد، مذاکره برای چیست؟ به گفته او «موضع عدم تغییر برجام در کنار مذاکره نوعی پارادوکس است؛ بنابراین چیزی به نام مذاکره برای دستیابی به توافق جدید معنا ندارد بلکه فقط باید طرف اروپایی به تعهدات خود و به نقشی که باید در حفظ برجام داشته باشد برگردد.»
آنچه ایران تحمل می‌کند
سیدحسین موسویان که زمانی عضو ارشد تیم هسته‌ای ایران بوده است، در این باره به همشهری گفته است: «به نظرم حرکتی که الان مکرون شروع کرده، دقیقا توافق E3 (انگلیس، آلمان و فرانسه) است منتها فرانسه را به عنوان نماینده انتخاب کرده‌اند. هدف هم مهار بحران ایران و آمریکا و جلوگیری از جنگ احتمالی است. قاعدتا رئیس‌جمهور فرانسه طراحی‌اش این است که مقداری آمریکا امتیاز بدهد و مقداری هم ایران. فکر می‌کنم روسیه و چین هم از تحرکات فرانسه حمایت می‌کنند.» او اما درباره امتیازاتی که ایران می‌تواند بدهد و بگیرد، توضیح داده که «ما الان همه شعار «انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست» را یادمان رفته؛ اینکه کل دعوا بر سر غنی‌سازی بوده را یادمان رفته، تنها بر سر تحریم یکجانبه آمریکا متمرکز شده‌ایم. در دو سال اول ایران دید آب سنگین و غنی‌سازی را گرفته و از فصل7 درآمده، تعاملات اقتصادی آرام‌آرام شروع شده، گله می‌کرد اما عدم‌اجرای صددرصدی بخش اقتصادی برجام را تحمل می‌کرد.»
موسویان ادامه داده که «اگر اروپا، روسیه و چین موفق شوند همان شرایط دو سال اول را اعاده کنند، مشکل قابل تحمل می‌شود، چون ترامپ دنبال صفر کردن امتیازات اقتصادی ایران و غنی‌سازی صفر برای ایران است. در واقع اگر به جایی برسیم که ایران بتواند 2 میلیون بشکه نفت بفروشد و تعاملات عادی بانکی داشته باشد، ایران تحمل می‌کند.»
مکرون در حاشیه جی 7 چه می‌کند؟
همین بازگشت نصفه نیمه به گذشته نیز می‌تواند برجام را پابرجا نگه دارد؛ اما باید دید که آیا مکرون موفق به این کار می‌شود یا نه. او این روزها میزبان هفت کشور صنعتی جهان در نشست گروه جی هفت است. ظریف به خبرگزاری فرانسه گفته است: «اکنون که اجلاس جی هفت در حال برگزاری است، فرصتی برای آقای مکرون و سایر اعضای اروپایی ۴+۱ است تا با سایر اعضای جی هفت صحبت کنند.» پایگاه خبری المانیتور نیز گزارش داده که «مکرون قرار است در حاشیه این نشست، دونالد ترامپ را برای اعطای مشوق‌های اقتصادی محدود به ایران در ازای آمدن این کشور به میز مذاکره و پایبندی کامل به برجام تحت فشار قرار دهد.»
این رسانه به نقل از دیپلمات‌ها نوشته است «فرانسه به دنبال مجاب کردن ترامپ به صدور معافیت‌های تحریمی برای برخی از خریداران نفت ایران برای مدت زمان محدود، در ازای برگزاری مذاکرات است.» به نظر می‌رسد مکرون با هر نیتی، دارد تلاش خود را می‌کند؛ باید دید که نتیجه تلاش‌های او در جی هفت چه خواهد بود.
دیدگاه تان را بنویسید