جلوه‌ای دیگر از تلاش برای حفظ برجام

دونالد ترامپ در اقدامی «کاملا قابل پیش‌بینی» اعلام کرد حاضر است تا بدون هیچ پیش‌شرطی با مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار کند و تاکید کرد این کار را از روی ضعف یا قدرت انجام نمی‌دهد بلکه ملاقات کردن کار خوبی است. روزنامه توسعه ایرانی در روزهایی که تنش لفظی میان دو رئیس‌جمهوری ایران و آمریکا بالا گرفت در سرمقاله‌ای که روز یکشنبه 7 مرداد منتشر ساخت عنوان کرد رفتارهای ترامپ به رغم آنچه تبلیغ می‌شود نه تنها  غیرقابل‌پیشبینی نیست بلکه کاملا قابل پیش‌بینی است به شرطی که رئیس‌جمهوری آمریکا را نه در قالب یک سیاستمدار و در گفتمان حاکم بر دنیای سیاست بلکه در گفتمان تجارت و دلالی ملک و به عنوان یک کاسبکار با تمام ترفندها و تکنیک‌هایی که خاص این طبقه است واکاوی کنیم  و با ذکر نمونه‌هایی نشان داد که این تهدیدها پایان فصل تنش لفظی است و پس از این مرحله ترامپ پیشنهاد مذاکره خواهد داد.

طبیعی است در این فضا واکنش جمهوری اسلامی ایران به پیشنهاد ترامپ بسیار حایز اهمیت است و سوال اصلی آن است ایران بر اساس چه مبنای گفتمانی می‌تواند به این پیشنهاد واکنش مثبت نشان دهد. در این زمینه درنظرگرفتن چند نکته بسیار حایز اهمیت است. 

در ابتدا باید در نظر داشته باشیم واکنش مثبت به پیشنهاد ترامپ به معنای دست کشیدن از باورها، ارزشها و اصول بنیادین نظام جمهوری اسلامی ایران نیست زیرا از اساس پیشنهاد مطروحه در گفتمان سیاست و قدرت مطرح نشده است و همانطور که خود ترامپ هم بر آن تاکیید کرده، «این دیدار از موضع ضعف یا قدرت نیست» بلکه ملاقات کردن را کار مناسبی می‌داند. این امر نشان می‌دهد لازم است رفتار و گفتار ترامپ را در چارچوب گفتمان تجارت و منفعت‌طلبی صورت‌بندی کرد. از این منظر ارزشها و باورهای سیاسی و ایدئولوژیک نظام از گزند هر آسیبی مصون می‌ماند. دونالد ترامپ به سان یک دلال کاسبکار حرفه‌ای یکجانبه سالن مذاکرات تجاری را ترک کرده با این اندیشه که بتواند با این قهر کردنها و تهدید کردنها امتیازات مورد نظر خود را بگیرد و هم‌اکنون زمان را برای گرفتن این امتیازات مناسب می‌داند. اما امتیازاتی که او می‌خواهد به رغم تمام اظهارنظرها در خصوص برجام و غیره اصولا ربطی به این مسایل ندارد. او می‌خواهد خود را در جهان به عنوان مرد صلح معرفی نماید از این روست برای دیدار با کیم جونگ اون رهبر کره شمالی دست از پا نمی‌شناسد، برای ملاقات با پوتین ذوق‌زده می‌شود و هم اکنون برای دیدار با مقامات جمهوری اسلامی از تمام شروط دوزاده‌گانه‌ای که پیشتر وزیر امور خارجه وی مطرح کرده بود عقب می‌نشیند تا به جهانیان نشان دهد او مرد صلح است و توانسته طی این مدت با دشمنان شماره یک آمریکا در یک قاب تصویر عکسی به یادگار بگیرد. همانگونه که برژینسکی پس از ملاقات ترامپ با پوتین عنوان کرد این ملاقاتها برای آمریکا هیچ منفعتی ندارد جز آنکه ترامپ با سران جهان عکس یادگاری می‌گیرد. البته این کار برای دلال کاسبکار آمریکایی چندان بی‌فایده هم نیست و او همزمان برند تجاری خویش را تبلیغ می‌کند. 

نکته مهم دیگری که می‌توان بر آن تاکید کرد آن است که جمهوری اسلامی ایران می‌تواند واکنش مثبت به پیشنهاد ترامپ را به عنوان بخشی از مجموعه تلاشها برای حفظ برجام ارزیابی نماید. به هر حال ایران عهدنامه‌ای را امضا کرده و همچنان به آن پایبند مانده است. وفای به عهد و پایبندی به عهدنامه‌ها از اصول اساسی شیعه است و مهمترین جلوه وفای به عهد همانا حفظ حکمیت از سوی امام اول شیعیان در صدر اسلام است. از این منظر واکنش مثبت به پیشنهاد ترامپ هیچ منافاتی با اصل عزت که جزو اصول سیاست‌خارجی جمهوری اسلامی ایران است نیز ندارد. به یاد داشته باشیم آن زمان که رئیس‌جمهوری ایران دونالد ترامپ را هشدار داد که با دم شیر بازی نکند و اعلام کرد جنگ با ایران مادر همه جنگهاست وی را به این نکته نیز توجه داد که صلح با ایران مادر همه صلح‌هاست. از این منظر دونالد ترامپ کاسبکار و دلال که مقام معظم رهبری وی را آیینه تمام نما و چهره واقعی جامعه آمریکا دانستند می‌خواهد برای به دست آوردن چنین عنوانی تلاش کند. بنابراین بازگشت به برجام، البته برجامی که به جای باراک اوباما نام و نشان تجاری ترامپ بر آن باشد، حتی با حفظ محتوای اولیه آن می‌تواند وی را به هدف خود برساند و ایران نیز از حضور در عهدنامه‌ای که تاکنون به آن پایبند مانده منتفع شود. 

فراموش نکنیم دونالد ترامپ یک دلال ملک است و با گفتمان حاکم بر این فضا می‌توان حتی کاخ سفید را هم از وی خرید به شرط آنکه زبان گفتگو با وی را بیابیم.