تحصیلات دیگر نه آب دارد و نه نان
رانندگی با مدرک فوق‌لیسانس و دکترا
طهمورث حسینی
رئیس مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی اعلام کرده که طیف سنی جوانان ۱۸ تا ۲۴ سال رغبتی برای تحصیل در دانشگاه ندارند. علی‌باقر طاهری‌نیا علت اصلی این وضعیت را مسأله اشتغال جوانان عنوان کرده است. پیش از این نیز مرکز آمار ایران اعلام کرده بود ۲۵.۶درصد از جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله در دسته NEETها قرار دارند یعنی کسانی که نه تحصیل می‌کنند، نه شاغل هستند و نه مهارتی می‌آموزد.
به گزارش فرارو، داده‌های مرکز آمار ایران تا پایان سال گذشته نشان می‌داد که از جمعیت ۱۱ میلیون نفری در سن ۱۵ تا ۲۴ سال، حدود ۲.۸ میلیون نفر معادل ۲۵.۶درصد در گروه جمعیت NEET قرار دارند و این جمعیت علاقه‌ای به تحصیل یا اشتغال نشان نمی‌دهند.
افزایش عدم تمایل به ادامه تحصیل دانشگاهی از یک‌سو و بیکاری برخی جوانان و بی‌رغبتی آنان به ادامه تحصیل از سوی دیگر با پرسش‌هایی همراه است، ازجمله اینکه علت روند کاهشی تمایل به تحصیل در جوانان چیست و این وضعیت چه پیامد‌هایی خواهد داشت؟
حقوق رسمی از پس هزینه‌ها برنمی‌آید
«امان‌الله قرایی‌مقدم» جامعه‌شناس در گفت‌و‌گو با فرارو در این باره گفت: اولین و مهمترین عاملی که باعث می‌شود جوان‌ها تمایلی به ورود به دانشگاه نداشته باشند این است که آینده‌ای را برای دوران پس از تحصیل خود نمی‌بینند. این جوانان به طور اخص در مشاغل کارمندی با توجه به تورم اقتصادی و شرایط اجتماعی نارضایتی خواهند داشت. مدت‌هاست که کارمندان، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی نمی‌توانند با حقوق خود از پس هزینه‌های زندگی بربیایند بنابراین یکی از دلایلی که باعث کاهش رغبت به تحصیل در جوانان شده، همین مشکلات معیشتی و اقتصادی است.
نیروی انسانی مهمترین سرمایه هر کشور است که متأسفانه ما در حال هدر دادن این سرمایه مهم هستیم. مسئولان هم به جز سخنرانی در این زمینه کار خاصی انجام نمی‌دهند
وی ادامه داد: افزون بر آن، ارزش و جایگاه اجتماعی که در سال‌های گذشته، کارمندان دولت داشته‌اند، تضعیف شده و حتی به مرحله‌ای رسیده که وقتی یک نفر می‌گوید کارمند است، برخی برای او دلسوزی می‌کنند که حقوقی محدود و مشخص دارد. وقتی یک جوان پس از طی کردن مدارج تحصیلی حتی در حد فوق‌لیسانس، نهایتا اگر خوش‌شانس باشد، کارمند خواهد بود و حقوق محدود خواهد گرفت، با توجه به اینکه در بسیاری از ادارات و سازمان‌ها، الیگارشی و پارتی‌بازی برای کسب مقام‌های بالاتر اداری و رسیدن به حقوق بالاتر دیده می‌شود، پس دیگر چه انگیزه‌ای برای ادامه تحصیل باقی‌ست؟
بیکاران 12 میلیون نفرند نه 2 میلیون و اندی
قرایی‌مقدم افزود: افزون بر اینها، یکی از دلایلی که برخی جوان‌ها نه تنها تمایلی به تحصیلات عالیه ندارند، بلکه تمایلی به اشتغال هم ندارند این است که اصلا آینده‌ای برای خود در هیچ جایگاهی نمی‌بینند. در نتیجه به در خانه ماندن و هیچ کاری نکردن روی آورده‌اند.
وی افزود: این برای جامعه ایرانی بسیار زیان‌بار است که گروه سنی که به آن جمعیت فعال می‌گوییم، غیرفعال و بیکار بمانند. ما امروز با رقم حدود ۱۲ میلیون بیکار روبه‌رو هستیم ولی دولت اعلام کرده که بیکاری به ۷درصد رسیده است. در شرایطی که نه شغل هست و نه درآمد مناسب، طبیعی‌ست که جوانانی که تمکن مالی دارند، در خانه والدین خود و با پول توجیبی گذران عمر می‌کنند و آنها هم که تمکن ندارند، ترجیح می‌دهند وقت خود را در دانشگاه سپری نکنند و به سرعت جذب بازار کاری شوند که پولساز باشد.
قرایی‌مقدم ادامه داد: متأسفانه مسئولان نتوانسته‌اند برای جوانان، اشتیاق، امکانات و شرایط اشتغال مناسب را ایجاد کنند. علت مهاجرت گسترده جمعیت فعال کشور، از تحصیل‌کرده تا تکنسین و نیروی فنی این است که از شرایط موجود زده شده‌اند و شوق به تحصیل و کار را از دست داده‌اند. متأسفانه بسیاری از جوانانی که در تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کنند از همین قشر تحصیل‌کرده هستند که برخی حتی فوق‌لیسانس و دکترا دارند. جوان از خود می‌پرسد اگر قرار است نگهبان پارکینگ ساختمان، دست‌فروش، پیک موتوری یا راننده شوم، پس اصلا چرا باید تحصیل کنم؟
مسئولان فقط شعار می‌دهند
این جامعه‌شناس در ادامه اشهار داشت: هیچ چیز به اندازه این وضعیت به جامعه ما ضرر نمی‌زند که قشر جوان را فراری می‌دهیم. چگونه می‌توانیم قشر جوانی را که از دست داده‌ایم، جایگزین کنیم؟ چطور قرار است این حجم از مهاجرت را پاسخگو باشیم؟ «بنیامین هیگینز» از اقتصاددان‌های بزرگ توسعه در دانشگاه هاروارد در کتاب توسعه اقتصادی و اجتماعی خود با اشاره به چنین معضلی نوشته «هیچ سازماندهی و مقرراتی در زمینه رشد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موثر نخواهد بود مگر اینکه افرادی که آن را اداره می‌کنند، بدانند چه قرار است انجام دهند. اگر کشور‌های واپس‌مانده با درآمد ارزی یا درآمد‌های خود بتوانند بیشترین تکنولوژی را از کشور‌های توسعه‌یافته وارد کنند اما نتوانند نیروی انسانی ماهر و متخصص را پرورش دهند، به رشد نمی‌رسند». از اینها مهمتر در عرصه توسعه وجود ندارد. هر اندازه برای توسعه هزینه شود اما نیروی انسانی نداشته باشیم، به هیچ کجا نمی‌رسیم. امروز یکی از مهمترین سرمایه‌های هر جامعه نیروی انسانی است.
بسیاری از جوانانی که در تاکسی‌های اینترنتی کار می‌کنند فوق‌لیسانس و دکترا دارند. جوان می‌پرسد اگر قرار است نگهبان پارکینگ ساختمان، دست‌فروش، پیک موتوری یا راننده شوم، اصلا چرا باید تحصیل کنم
وی افزود: یکی از تئوریسین‌های توسعه می‌گوید که اگر آموزش و پرورش شهری در طول ۱۰۰ سال یک نخبه بپروراند، هزینه صد ساله آموزش و پرورش را جبران کرده چرا که می‌تواند تمام چند صد‌ها میلیارد تومان را در طول این سال‌ها جبران کند. نیروی انسانی است که کشور‌ها را اداره می‌کند. ژاپن در آسیا و دانمارک در اروپا از نظر منابع طبیعی فقیرترین هستند اما چون نیروی انسانی ماهر و متخصص دارند، پیشرفته‌ترین هستند. کره‌جنوبی چه دارد؟ چرا جزو کشور‌های توسعه‌یافته است؟ اروپا چقدر منابع دارد؟ نتیجه همان است که اشاره کردم. نیروی انسانی مهمترین سرمایه هر کشور است که متأسفانه ما در حال هدر دادن این سرمایه مهم هستیم. مسئولان به جز سخنرانی در این زمینه کار خاصی انجام نمی‌دهند. بهای هدررفت نیروی انسانی را کل ملت ایران خواهند پرداخت اما مقصر مردم نیستند و راهکار‌ها را هم مردم نباید پیدا و پیاده کنند. مگر طی روز‌های اخیر سران قوا جمع نشده‌اند و نگفتند مسئولان شرایط فعلی کشور خوب یا بد خود همین افرادی هستند که دور هم نشسته‌اند. ایکاش حالا که می‌دانند مسئولند، فکری برای بهبود وضعیت داشته باشند.
دیدگاه تان را بنویسید