مهاجرت پرستاران در اوج کارآیی

پرستاران همچنان معترضند و صدای اعتراض آنها هر چند وقت یک‌بار از استان‌های مختلف به گوش می‌رسد. مسئولان هم اعلام کرده‌اند که صدای اعتراض پرستاران را شنیده‌اند لذا جذب ۱۱هزار پرستار برای جبران کمبود نیرو و افزایش رقم اضافه‌کار را به عنوان دو راه‌حل مشکلات پرستاران در دستور کار خود قرار داده‌اند. اما آیا این اقدامات می‌تواند صدای اعتراض پرستاران را خاموش کند؟

«محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانه پرستار در این رابطه به ایلنا گفت: مشکلات پرستاری ناشی از انباشت مشکلات و کم‌توجهی مسئولان حوزه نظام سلامت به ویژه در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته است. وضعیت به مرحله‌ای رسیده که بیمارستان‌ها با کمبود پرستار مواجه هستند و آمار مهاجرت پرستاران بالاست. همچنین در حالی‌که شاهد بیکاری برخی پرستاران فارغ‌التحصیل هستیم، بسیاری از آنها به‌رغم وجود آگهی‌های استخدام، سراغ کار پرستاری نمی‌روند.

وی ادامه داد: این وضعیت، نشان‌دهنده چالش‌های جدی در حرفه پرستاری است. پرستاران با وجود اینکه به طور میانگین ۱۵ میلیون تومان در ماه حقوق دریافت می‌کنند، به دلیل شرایط سخت و پرخطر این شغل، تمایل کمتری به ادامه فعالیت در این حوزه دارند. بحران‌های ناشی از بیماری کووید ۱۹، فشار مضاعفی بر پرستاران وارد کرد. بسیاری از آنان در آن دوران جان خود را از دست دادند و برخی دیگر هنوز تحت تأثیر عوارض جسمی و روانی ناشی از این بیماری قرار دارند.

شریفی‌مقدم افزود: علاوه بر این، پرستاران با مشکلاتی همچون برخوردهای نامناسب و خشونت در محیط کار مواجه‌اند. این قشر اغلب مورد هدف حملات کلامی و جسمی قرار می‌گیرند، در حالی‌که مسئولیت‌های مربوط به سیستم‌های مدیریتی و عملکردی برعهده آنان نیست. وی تأکید کرد: حرفه پرستاری به دلیل شرایط دشوار و پراسترس خود، جذابیت کمی برای نیروی کار جوان دارد. در بسیاری از کشورها، با ارائه مشوق‌های انگیزشی و حقوق بالا، سعی در جذب نیروی کار دارند اما در اینجا برعکس است. به دلیل نیروی کار کم، هم کار سخت‌تر است و هم حقوق و مزایا ناچیز است لذا برای بهبود وضعیت پرستاری و جذب نیروی انسانی، نیاز به اصلاحات اساسی در شرایط کار و ارتقای شأن اجتماعی این حرفه وجود دارد.

استخدام ۱۱هزار پرستار، مشکل را حل نمی‌کند

شریفی‌مقدم تأکید کرد: با توجه به نرخ کنونی دلار و حقوق پرستاران، این شغل به هیچ وجه جذاب نیست. در مقایسه با کشورهای اروپایی که پرستاران می‌توانند بین 4 تا 10هزار دلار حقوق بگیرند، پرستاران ایرانی تنها ۱۳ تا ۱۴ میلیون تومان یعنی حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار دریافت می‌کنند. این تفاوت باعث می‌شود که بسیاری از پرستاران به فکر مهاجرت بیافتند یا شغل‌های دیگر را انتخاب کنند.

وی گفت: استخدام ۱۱هزار پرستار نیز به نظر نمی‌رسد که مشکل کمبود پرستار را حل کند. بسیاری از آگهی‌های استخدام بیمارستان‌ها نتیجه‌ای نداشته و پرستاران به این شغل روی نمی‌آورند. همچنین، شرایط استخدام و تعهدات پس از استخدام نیز برای پرستاران جذابیت چندانی ندارد.

شریفی‌مقدم بیان کرد: با توجه به اینکه پرستاران در اوج کارآیی و بازدهی خود، به دلیل شرایط بهتر در کشورهای دیگر، به راحتی جذب آنجا می‌شوند، باید بستر مناسبی برای ماندن آنها در کشور ایجاد کرد. استخدام بدون فراهم کردن این بستر، راه‌حل مناسبی نخواهد بود. برای حل این مسائل، نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب و ایجاد انگیزه برای ماندگاری پرستاران در شغل خود داریم. این شامل بهبود شرایط کاری، افزایش حقوق و مزایا و ایجاد فرصت‌های ارتقای شغلی است. به عنوان مثال، می‌توان برای ماندگاری پرستاران در مناطق محروم، مشوق‌های مالی در نظر گرفت.

فوق‌العاده خاص و تعرفه‌گذاری؛ راه‌حل افزایش حقوق پرستاران

دبیرکل خانه پرستار در ادامه گفت: خواسته اصلی جامعه پرستاری کشور افزایش حقوق است که می‌تواند از طریق دو راهکار ساده محقق شود. نخست باید دریافتی ثابت پرستاران را تحت عنوان حقوق افزایش دهند. اجرای فوق‌العاده خاص با ضریب مناسب، یکی از ابزار اصلی در این زمینه است. در حال حاضر، دولت قانونی دارد که می‌تواند برای مشاغل خاص، ضریب فوق‌العاده خاص تا سه برابر تعیین کند. در حال حاضر، ضریب فوق‌العاده خاص با رقم پایینی اجرا می‌شود و این به معنای تأثیر ناچیز آن بر حقوق پرستاران است.

شریفی مقدم گفت: دومین موضوع، تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری است که قانونی از سال ۸۶ دارد ولی به درستی اجرا نشده است. وزارت بهداشت ادعا می‌کند که این قانون اجرا شده اما نحوه اجرای آن مورد اعتراض است. به عنوان مثال، کارانه پرستاران در اورژانس‌ها به طور متوسط ۳۰۰ تا ۵۰۰هزار تومان است در حالی‌که این مبلغ به هیچ وجه با خطرات و چالش‌هایی که پرستاران با آن مواجه هستند، تناسب ندارد.

دبیرکل خانه پرستار گفت: الان زمان مناسبی برای پیگیری این مسائل است زیرا فصل بودجه‌ریزی است و بودجه در مجلس بررسی می‌شود. وزارت بهداشت و سازمان مدیریت باید این موارد را پیش‌بینی کنند. البته جلسات متعددی با وزارت بهداشت برگزار شده و به نظر می‌رسد که این وزارتخانه تمایل به شنیدن نظرات و پیشنهادات دارد. برای مثال، در بحث اضافه‌کاری، توافقاتی صورت گرفته که نشان‌دهنده پذیرش منطقی مشکلات موجود است. امیدواریم که این روند ادامه یابد و در عمل به نتیجه مطلوبی منجر شود. شریفی‌مقدم بیان کرد: موضوع اضافه‌کاری پرستاران هم به یک چالش جدی تبدیل شده است. در حال حاضر، مبلغ ۲۵هزار تومان به ازای هر ساعت اضافه‌کاری بسیار پایین است و با توجه به نیازهای واقعی پرستاران، این مبلغ باید به حداقل ۱۰۰هزار تومان افزایش یابد که البته به رقم ۶۰ تا ۸۰هزار تومان کاهش دادند. به این نتیجه رسیدیم که با توجه به حقوق‌های متفاوت پرستاران (که بین ۱۲ تا ۲۰میلیون تومان متغیر است) و به لحاظ بهره‌وری، مبلغ ساعت اضافه‌کاری باید به صورت جدی مورد بازنگری قرار گیرد.

وی تأکید کرد: نگاه سیاست‌گذاران و دولتمردان به پرستاری باید تغییر کند. باید به‌جای نگریستن به پرستاری به عنوان یک هزینه، آن را به عنوان یک سرمایه‌گذاری در سلامت جامعه تلقی کنند زیرا تأمین سلامت مردم وظیفه حاکمیت است و این موضوع به‌طور مستقیم بر رشد اقتصادی کشور تأثیر می‌گذارد.

دبیرکل خانه پرستار گفت: نرخ کنونی اضافه‌کاری هم که بین ۶۰ تا ۸۰هزار تومان تعیین شده، هنوز به درستی اجرا نشده است. البته این افزایش هم به دلیل کمبود پرستار و نیاز به کار اجباری برای پرستاران، به‌ویژه در شرایطی که تعداد نیروها کافی نیست، به‌طور مؤثری عمل نمی‌کند.

شریفی‌مقدم اظهار کرد: همچنین درباره تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، به‌رغم وعده‌های داده‌شده، هیچ اقدام عملی به وقوع نپیوسته است. این بی‌اعتمادی در جامعه پرستاری به شدت افزایش یافته و پرستاران به وعده‌ها و وعده‌های مسئولین بی‌اعتماد شده‌اند. آنچه که در رسانه‌ها درباره افزایش حقوق‌ها و موفقیت‌های تعرفه‌گذاری مطرح می‌شود، در واقعیت با چالش‌های جدی مواجه است و تغییرات ملموسی را در وضعیت پرستاران ایجاد نکرده است.