بازرسی؛ زمانی که کسی سر کار نیست

زهرا معرفت

در گرمای بالای ۵۰ درجه نمی‌توان روی داربست داغ میله‌ای یا در خانه‌های نیمه‌کاره بدون کولر کار کرد. به همین دلیل در تابستان‌های خوزستان، بسیاری از کارگران ساختمانی شب‌ها پای کار می‌روند و این وضعیت، دردسر تازه‌ای برایشان ایجاد کرده است. درست همان زمان که هوا در گرم‌ترین و شرجی‌ترین حالت ممکن است، سروکله بازرسان تأمین اجتماعی، پای ساختمانی‌های نیمه‌کاره پیدا می‌شود تا حضور و غیاب کارگران را ثبت و کارگران غایب را از سهمیه بیمه محروم کنند. بازرسان، صبح‌ها برای بازرسی می‌روند اما کارگران در خوزستان شب‌ها کار می‌کنند!

ترفندهایی برای محدود نگه‌داشتن سهمیه بیمه کارگران

محرومیت از بیمه، مشکل چندین ساله کارگران ساختمانی است. آنها یا سال‌‎ها در صف دریافت بیمه اجتماعی می‌مانند و بدون آنکه از ابتدایی‌ترین حقوق کارگری بهره‌مند شوند و امیدی به بازنشستگی داشته باشند، کارگری می‌کنند یا اگر شانس آورده و از سهمیه بیمه بهره‌مند شوند، نگران از بازرسی‌های گاه و بی‌گاه، روزگار می‌گذرانند و از بخشنامه‌های عجیبی که هر چند وقت یک‌بار برای محروم‌کردن‌شان از بیمه اجتماعی صادر می‌شود، بیم دارند؛ بخشنامه‌هایی که تاکنون خیلی از کارگران را از حق بیمه اجتماعی محروم کرده است.

سازمان تأمین اجتماعی همواره از کمبود منابع بیمه کارگران ساختمانی شکایت کرده و همین موضوع سبب شده که بیمه کارگران ساختمانی برخلاف قانون، سهمیه‌بندی شود. با استناد به این موضوع، بسیاری از فعالان کارگری این بازرسی‌ها و بخشنامه‌ها را به عمد سخت‌گیرانه می‌دانند تا کارگران بیشتری از دریافت حق بیمه محروم شوند و فشار کمتری به سازمان بیاید.

این در حالی است که اوایل شروع به کار مجلس یازدهم، اصلاحیه ماده ۵ بیمه کارگران ساختمانی به مجلس رفت و بعد از سه سال کشمکش، قانونی ابلاغ شد که به گفته بسیاری از فعالان کارگری، توان حل مشکل کمبود منابع بیمه کارگران ساختمانی را ندارد. به همین دلیل است که تأمین اجتماعی با همان رویه سابق، از بازرسی‌های سخت‌گیرانه و بخشنامه‌های بلاموضوع برای محدود نگه داشتن سهمیه بیمه کارگران ساختمانی استفاده می‌کند.

بازرسی در هنگام تعطیلی کار در دمای ۵۰درجه

با این مقدمه به خوزستان و مشکل جدیدی که برای کارگران ساختمانی این استان ایجاد شده برگردیم. روال کار بازرسان ساختمانی چنین است که هر چند وقت یک بار برای بازرسی، پای ساختمان‌ها می‌روند و در صورت عدم حضور کارگر، غیبت می‌زنند و بیمه کارگر را تا پیگیری مجدد، معوق می‌گذارند. سازمان تأمین اجتماعی این اقدام را عادلانه و سازوکاری برای تشخیص کارگران ساختمانی واقعی از غیرواقعی می‌داند. در مقابل اما کارگران ساختمانی و فعالان کارگری، این قبیل بازرسی‌ها را ناعادلانه و آن را مغایر با ماهیت متحرک شغل کارگری ساختمان می‌دانند.

این نوع بازرسی به خودی خود، ایرادات بسیاری دارد اما این روزها در خوزستان به شدت گرم و شرجی، کارگران ساختمانی - در کنار تمام این مسائل - با مشکل دیگری مواجه شده‌اند.

روال کار بازرسان ساختمانی چنین است که هر چند وقت یک بار برای بازرسی، پای ساختمان‌ها می‌روند و در صورت عدم حضور کارگر، غیبت می‌زنند و بیمه کارگر را تا پیگیری مجدد، معوق می‌گذارند

«رضا هاشمی» رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی خوزستان در این رابطه می‌گوید: خوزستان یکی از گرم‌ترین نقاط جهان است. در این هوای گرم هیچ فردی حتی نمی‌تواند در بیابان تردد کند، چه برسد به اینکه ظل آفتاب روی داربست بایستد و کار کند. به همین دلیل اکثر کارگران ساختمانی، شب‌ها کار می‌کنند و بازرسان بدون توجه به این موقعیت، صبح‌ها با ماشین‌های کولردار برای بازرسی می‌آیند و وقتی می‌بینند کارگر در ساختمان نیست، عدم اشتغال می‌زنند و دردسر تازه‌ای برای کارگر ایجاد می‌کنند.

هاشمی می‌گوید: اگر سازمان تأمین اجتماعی به فکر کارگر ساختمانی و تشخیص کارگر واقعی از غیرواقعی است، این مسائل را در نظر بگیرد و شب‌ها برای بازرسی بیاید. خیلی از کارگران ساختمانی خوزستان به این موضوع شکایت دارند و از ما خواسته‎‌اند مشکل‌شان را به گوش مسئولان برسانیم، البته اگر گوش شنوایی وجود داشته باشد!

رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی خوزستان از قطع بیمه برخی از کارگران خوزستانی به این دلیل مشخص خبر می‌دهد و می‌گوید: بازرسان بیمه کارگران را قطع می‌کنند و وقتی همکاران ما تماس می‌گیرند و اعتراض می‌کنند، به آنها می‌گویند ۶ ماه زمان می‌برد تا به اعتراض‌شان رسیدگی شود!

آمارسازی می‌کنند که بگویند

 بیمه کرده‌ایم

سازمان تأمین اجتماعی مدعی است که از سال ۹۹ تاکنون ۷۰هزار کارگر ساختمانی را بیمه کرده است اما فعالان کارگری زیر بار چنین ادعایی نمی‌روند. آنها معتقدند آنچه تأمین اجتماعی از آن سخن می‌گوید، آمارسازی‌ای بیش نیست.

بیمه کارگران را قطع می‌کنند و بعد از کلی اعتراض و دوندگی، بعد از ماه‌ها، بیمه را برقرار می‌کنند و بعد هم این قطع و وصل کردن مجدد بیمه را در آمار حساب می‌کنند و مثلا می‌گویند ۷۰هزار کارگر بیمه کرده‌ایم

رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی خوزستان در این رابطه می‌گوید: آفتاب آمد دلیل آفتاب! بیمه کارگران را قطع می‌کنند و بعد از کلی اعتراض و دوندگی، بعد از ماه‌ها، بیمه را برقرار می‌کنند و بعد هم این قطع و وصل کردن مجدد بیمه را در آمار حساب می‌کنند و مثلا می‌گویند ۷۰هزار کارگر بیمه کرده‌ایم.

شگردهایی که تمامی ندارد

کارگران ساختمانی، همچنان درگیر مسائل و مشکلاتی هستند که تأمین اجتماعی برایشان ایجاد کرده است. آنها هنوز هم با شگردهای مختلفی که هر چند وقت یک بار رو می‌شود دست به گریبانند، آنچنان که خیلی‌هایشان مجبورند از قید رسیدن به این کمترین حق اجتماعی خود بگذرند.

رئیس کانون انجمن‌های صنفی کارگران ساختمانی خوزستان در رابطه با یکی دیگر از جدیدترین شگردهای تأمین اجتماعی می‌گوید: ظاهرا فشارهای تأمین اجتماعی بر کارگران ساختمانی تمامی ندارد. در تازه‌ترین اقدام در خوزستان، سازمان تأمین اجتماعی دستور داده که بازرسان شعب هر کدام از شهرستان‌ها برای بازرسی از همان شهرستان استفاده نشوند. مثلا بازرسان شهرستان اهواز از خرمشهر، بازرسان خرمشهر از آبادان، بازرسان سربندر از هویزه و... بازرسی کنند! این کار به‌رغم اینکه بی‌احترامی به کارگر ساختمانی است، مشکلات دیگری هم ایجاد می‌کند. اول اینکه برای سازمان هزینه می‌تراشد و بعد هم به دلیل ناآشنایی بازرس به محلاتی که باید تحت بازرسی قرار دهد، ممکن است کارگران بیشتری قربانی بازرسی‌ها قرار بگیرند و بیمه کارگران بیشتری قطع شود.

حقی ابتدایی که نادیده گرفته می‌شود

زمانی می‌توان از حل کامل مشکل بیمه کارگران ساختمانی سخن گفت که هر کارگر ساختمانی‌ای بتواند، بعد از ارائه مدارک لازم، بدون آنکه در صف دریافت سهمیه باشد، از حق بیمه اجتماعی برخوردار شود. در حال حاضر و حتی بعد از ابلاغ قانون اصلاحیه ماده ۵ بیمه کارگران ساختمانی چنین اتفاقی نیفتاده است. سهمیه‌ای هم اگر تعلق گرفته ناچیز بوده و نمی‌توان خیلی به آن امیدوار بود. تمام این مشکلات برای کارگران ساختمانی در حالی اتفاق می‌افتد که مجلس یازدهم، حل مسأله بیمه کارگران ساختمانی را در کارنامه خود ثبت کرده و از آن به عنوان دستاورد یاد می‌کند.