نگرانی مردم از آغاز شهرک‌سازی‌ها در سواحل مکران
اینجا از توسعه و محرومیت‌زدایی دولتی می‌ترسند
تاریخ و تجربه جهانی می‌گویند پهنه آبی، تمدن‌ساز و توسعه‌پذیر است و اینکه امروز دوسوم جمعیت جهان در مجاورت نقاط دریایی متمرکز و مستقر شده‌اند گواه این قدرت و جاذبه مناطق آبی است اما در ایران پهنه‌ای به وسعت بیش از 1000 کیلومتر از راس‌الکوه در غرب جاسک تا شرق لسبیله و نزدیکی بندر کراچی در پاکستان هر چند در مجاورت دریاست اما از قدرت اقتصادی آن بی‌بهره مانده است.
به گزارش ایلنا، هر چند از ابتدای دهه 80 بر لزوم نگاه راهبردی و توسعه سواحل مکران تاکید شده اما همچنان چهره فقر در تمام این منطقه و در همه بخش‌های اقتصادی، زیرساختی، اجتماعی، درمانی، آموزشی و... به وضوح دیده می‌شود. تشکیلات و زیربنایی نحیف مانند منطقه آزاد و بندری بی‌رونق، جاده‌ای بی‌رمق و صنایعی با قامت ضعیف نتوانسته چهره زمخت محرومیت را در این جغرافیا و مردمانش بپوشاند طوری‌که هنوز آب با توزیع سقایی به مردم شهرها و روستاهای مکران می‌رسد.
انبوهی از محرومیت‌ها و پاسکاری پیگیری‌ها برای محرومیت‌زدایی و آبادانی بین دستگاه‌های متعدد باعث شد که در سال 95 تشکیل شورای توسعه سواحل مکران تصویب شود که در ادامه این شورا، زیر نظر نهاد ریاست جمهوری ساختار سازمانی پیدا کند تا یک دستگاه واحد متولی توسعه و محرومیت‌زدایی سواحل مکران باشد اما الان که در اواسط سال 1402 هستیم نه تنها این سازمان تشکیل نشده بلکه اساسنامه آن هم تصویب نشده و با رفتن «حسین دهقان» دبیر شورای توسعه سواحل مکران به بنیاد مستضعفان ادامه کار این شورا و تصویب اساسنامه هم در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت.
مقاومت بومیان مکران با طرح‌های دولتی توسعه
هر چند از نگاه بیرون مقاومت‌های دستگاهی را در برابر تشکیل سازمانی واحد برای توسعه سواحل مکران می‌بینیم که ماحصل آن معطلی اساسنامه سازمان برای تصویب در مجلس است اما آنچه که در مردم بومی دیده می‌شود، نه مقاومت در برابر تشکیل سازمانی جدید بلکه مقاومت در برابر توسعه است چرا که در بین مردم، توسعه هم‌ردیف افزایش جمعیت و در نتیجه به‌هم خوردن ترکیب قومی و طایفه‌ای در منطقه ترجمه شده است.
بومیان این منطقه می‌گویند اگر هدف توسعه منطقه و محرومیت‌زدایی است چرا پیش از اینکه مشکل دسترسی به آب شرب و مراکز درمانی در منطقه حل شود، شهرک‌سازی‌ها آغاز شده و اساسا چطور ممکن است توسعه در منطقه بی‌آب اتفاق بیفتد؟
هرچند اخیرا 300 شهر و روستای این پهنه به آب لوله‌کشی دست پیدا کرده‌اند اما در برخی مناطق مثل شهر بریس دسترسی به آب مساله جدی است و اساسا آب شربی وجود ندارد. در این باره «مهنا محمدی» شهردار بریس به ایلنا گفت: شاخص دسترسی به آب شرب در چابهار 19درصد است در حالی‌که این عدد ناچیزی محسوب می‌شود. همین عدد در بریس صفر است و حتما این اعداد برای ساکنان کلانشهرها ازجمله تهران قابل درک نیست.
وی ادامه داد: در اینجا مردم سه هفته در نوبت تانکر آب می‌مانند و هر تانکر آب با قیمت 2 میلیون تومان به دست آنها می‌رسد. هر چند بریس منطقه‌ای با ظرفیت‌های بسیار بالای گردشگرپذیر است اما با این شرایط شرمنده گردشگران می‌شویم.
شهردار بریس با بیان اینکه بودجه عمرانی این شهر، یک میلیارد تومان در سال است، افزود: از اردیبهشت ماه هیچ اعتباراتی دریافت نکردیم و تخصیص داده نشده و در پرداخت حقوق کارکنان هم با مشکل مواجهیم و این بودجه حتی به جدول‌کشی به سطح شهر هم نمی‌رسد. برای نهال کاری به دلیل نبود آب، نهال‌ها را زیر کولرها می‌کاریم تا از همان قطرات، آب مورد نیاز نهال تامین شود.
شاخص دسترسی به آب شرب در چابهار 19درصد است در حالی‌که این عدد ناچیزی محسوب می‌شود. همین عدد در بریس صفر است و حتما این اعداد برای ساکنان کلانشهرها ازجمله تهران قابل درک نیست
توسعه منوط به رشد شاخص‌های انسانی است
یکی از نمایندگان مخالف با بررسی دوفوریتی اساسنامه سازمان توسعه سواحل مکران در مجلس، «معین‌الدین سعیدی» نماینده چابهار در مجلس بود. سعیدی در این باره گفت: مخالف توسعه سواحل مکران نیستم اما با این رویکرد فعلی برای توسعه سواحل مکران مخالفم. اصلا مگر امکان دارد به عنوان نماینده بخشی از مردم مکران با توسعه این منطقه مخالف باشم چون مخالفت با توسعه مضحک است.
وی ادامه داد: در روز رای‌گیری برای دوفوریت، تمام نمایندگان سیستان و بلوچستان و هرمزگان که نمایندگان پهنه سواحل مکران هستند، با دو فوریت مخالفت کردند. علت مخالفت نمایندگان هم نوع نگاهی است که برخی از متولیان طرح توسعه به این منطقه دارند چرا که گمان می‌کنند صرفا با واگذاری زمین و ایجاد برخی از صنایع سنگین، می‌توانیم به توسعه دست پیدا کنیم. توسعه یک فرایند پیچیده است که حتما باید ملاحظات اجتماعی و زیست‌محیطی هم در کنار مباحث اقتصادی مورد توجه قرار بگیرد و آنچه که تا این لحظه از سوی متولیان طرح‌های توسعه دیده شده بی‌توجهی به جامعه محلی بوده است.
نماینده چابهار با بیان اینکه در حال حاضر منطقه آزاد در این محدوده در حال فعالیت است اما آیا توانسته مشکلات این منطقه را حل کند؟ گفت: سوال ساده ما این است که چرا چنین ساختاری ایجاد شده بدون اینکه حتی یک نفر از نیروی بومی توانمند منطقه مکران در فرایند تدوین اساسنامه نقشی داشته باشد. 4 معاونت در شورای توسعه سواحل مکران ایجاد شده بدون حضور حتی یک نیروی بومی.
سعیدی افزود: معتقدم توسعه سواحل مکران در گروی ارتقای شاخص‌های توسعه انسانی است و نمی‌توانیم حرف از پیاده‌سازی مدل شانگهای و دوبی در مکران بزنیم در حالی‌که مردم مکران آب خوردن ندارند.
وی درباره نگرانی‌های مردم بومی از افزایش جمعیت در منطقه و آغاز شهرک‌سازی‌ها تاکید کرد: عده‌ای می‌گویند جمعیت این منطقه باید افزایش پیدا کند و ما هم این موضوع را قبول داریم. معتقدیم که سواحل مکران تنها متعلق به مردم بومی نیست و متعلق به تمام مردم ایران است اما باید توجه داشت که در همین منطقه چیزی حدود 60هزار نفر حاشیه‌نشین داریم و اگر قرار به ساماندهی جمعیت و شهرک‌سازی است چرا این مردم حاشیه‌نشین بومی در اولویت نیستند؟
سعیدی: معتقدم توسعه سواحل مکران در گروی ارتقای شاخص‌های توسعه انسانی است. نمی‌توانیم حرف از پیاده‌سازی مدل شانگهای و دوبی در مکران بزنیم در حالی‌که مردم آب خوردن ندارند
سعیدی ادامه داد: مردم به صراحت می‌گویند درباره پهنه‌ای صحبت می‌شود که به لحاظ شاخص‌های توسعهای پایین‌ترین رتبه را در کشور دارد و از طرفی می‌خواهند در همین پهنه با این شاخص‌های پایین، جمعیت عظیمی را منتقل و مستقر کنند و حال اینکه آیا در حال حاضر سرانه‌های آموزشی، فضای سبز، ورزشی و درمانی و بهداشتی و آب شرب برای همین جمعیت فعلی کفایت می‌کند که به دنبال افزایش جمعیت هستند؟ اگر قرار بر همراهی جامعه محلی باشد، جامعه محلی باید احساس کنند که تغییر مثبتی در شرایط زندگی آنها رخ داده است. تا زمانی‌که جامعه همراه نباشد طبیعتا توسعه پیش نمی‌رود.
وی با بیان اینکه اولین شرط تحقق توسعه، دستیابی به آب شرب است، گفت: سرانه آب شرب در این پهنه 19درصد بوده و به تازگی تا حدودی رشد کرده و طبیعی است که مردم بگویند چرا در شرایطی که صنایعی مانند پتروشمی و فولاد در منطقه مکران مشغول به کار هستند و از آب شهر استفاده می‌کنند اما مردم از این آب بی‌بهره هستند. این موضوعات پارادوکس‌های توسعه هستند.
نماینده چابهار با تاکید بر اینکه مردم مکران نسبت به واژه توسعه آلرژی پیدا کرده‌اند، گفت: معتقدیم این توسعه مبتنی بر مولفه‌های توسعه پایدار نیست وگرنه امکان ندارد کسی از توسعه استقبال نکند. برای مثال مشکل آب در این منطقه مشکل تاریخی است. قطعا انسان‌های تشنه نمی‌توانند توسعه را رقم بزنند و پیش‌شرط هر توسعهای ارتقای دسترسی مردم به آب است.
وی تاکید کرد: درباره تصویب اساسنامه سازمان توسعه سواحل مکران موضوع مشخص این است که اساسنامه ارائه شده حتما باید اصلاح شود تا نگرانی جامعه محلی مرتفع شود اما مهمتر از این، تغییر نگاه به ظرفیت‌های جامعه محلی در پهنه سواحل مکران است. امیدواریم که تصمیم‌سازان این عرصه به این نتیجه برسند که پیش‌شرط توسعه سواحل مکران، توسعه شاخص‌های انسانی است.
حتما محرومیت‌زدایی هم خواهد شد
در مقابل نگرانی‌های مجلس از ابهامات طرح‌های توسعهای مکران و بر هم خوردن ترکیب جمعیتی و در اولویت نبودن جامعه محلی در جریان اجرای سیاست‌های توسعه، مقامات دولتی این طرح می‌گویند که توسعه در این منطقه ازجمله توسعه جمعیتی، غیرمتوازن نخواهد بود.
«علی طالبی» معاون اجرایی و نظارت عملیاتی شورای توسعه سواحل مکران اظهار داشت: جنس توسعهای که این شورا دنبال می‌کند متفاوت از آنچه است که مدیران و مردم محلی این منطقه تصور می‌کنند. آنچه دنبال می‌کنیم توسعهای است که منجر به محرومیت‌زدایی خواهد شد. در واقع به دنبال این هستیم که در این پهنه مدل‌هایی از توسعه را ایجاد کنیم و از مسیر توسعه، محرومیت‌زدایی محقق شود.
وی با بیان اینکه مدل‌های توسعه در این منطقه ایجاد و اصلاح زیرساخت‌ها شده، گفت: واقعیت این است که زیرساختی به معنای زیرساخت‌های حمل و نقل و انرژی در منطقه مکران وجود ندارد یا در ضعف شدید قرار دارد یا به صورت پراکنده از هم ایجاد شده‌اند. در حوزه ارتباطات، محرومیت در این منطقه موج می‌زند و در مناطقی افراد با سختی امکان برقراری یک تماس ساده را دارند. قاعدتاً باید در ابتدا زیرساخت شکل بگیرد و بعد از آن روبناهای توسعه به اجرا برسد. اساسا باید زیرساخت‌هایی از نوع حمل و نقل و انرژی و فرودگاه در این منطقه ایجاد شود که بتوانیم توسعه در همه ابعاد آن را رونق دهیم. بدیهی است بدون زیرساخت امکان توسعه وجود ندارد.
دیدگاه تان را بنویسید