فشار افزایش جمعیت سالمند بر صندوق‌های بازنشستگی

جمعیت سالمند ایران تا سال 1430 حدود چهار برابر می‌شود. این رقم را مرکز پژوهش‌های مجلس برآورد کرده است. به گزارش اکوایران، بخش پژوهشی مجلس در خلال بررسی عوامل بحران‌زای صندوق‌های بازنشستگی در یک گزارش کارشناسی شده، عامل افزایش جمعیت سالمند کشور را مورد بررسی قرار داده و در همین راستا برآوردی از جمعیت سالمند و همچنین نرخ باروری کشور تا حدود سه دهه آینده داشته که تامل‌برانگیز است.

براساس این گزارش بررسی روند تغییرات جمعیتی ایران نشان می‌دهد که در نیم قرن اخیر یعنی از سال 1345 تا 1395 جمعیت افراد بالای 65 سال که عمده تعهدات صندوق‌ها با عنوان حقوق بازنشستگی، وظیفه و مستمری در قبال آنان است، پنج برابر شده درحالی‌که طی همین دوره زمانی جمعیت کل کشور حدود 3.23 برابر شده است. همچنین براساس داده‌های پژوهشکده آمار برآورد می‌شود که جمعیت سالمند کشور در سال‌های 1395  تا 1430 در سناریوهای مختلف حدود چهار برابر خواهد شد و از 4 میلیون و 870 هزار نفر در سال 1395 به حدود 19 میلیون نفر در سال 1430 خواهد رسید. از سوی دیگر ارزیابی نرخ باروری در ایران که توسط سازمان ملل متحد انجام شده، نشان می‌دهد این نرخ از 6.28 در سال 1358 به 1.62 در سال 1398 رسیده است و این نرخ از سال 1398 تا 1428 تقریبا ثابت خواهد ماند.

در ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان شده بدیهی است که تغییرات جمعیتی و افزایش سالمندی در جهان همه کشورها را با بحران در نظام‌های بازنشستگی روبه‌رو کرده و ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست.

مشخص است که با افزایش تعداد سالمندان در سال‌های آینده، مصارف صندوق‌های بازنشستگی برای ایفای تعهدات افزایش یافته و با کاهش نرخ باروری تعداد بیمه‌پردازان به صندوق‌های بازنشستگی نیز کاهش می‌یابد که بالطبع میزان منابع وصولی توسط صندوق‌ها تنزل خواهد یافت. به عبارت دیگر افزایش طول عمر بشر و کاهش تعداد زادوولد (تغییرات جمعیتی) موجب افزایش نسبت وابستگی بالقوه (نسبت جمعیت بالای 65 سال به جمعیت 65-15 سال) و کاهش نسبت پشتیبانی (نسبت بیمه‌پردازان به مستمری‌بگیران در یک سازمان بیمه‌ای) خواهد شد که چالش بزرگی پیشروی صندوق‌های بازنشستگی است.