حادثه معدن طزره قابل پیشگیری بود، اگر...
کارگرانی که باید زنده می‌ماندند
نسرین هزاره مقدم
غفلت و تسامح یا به زبان خیلی ساده، «سهل‌انگاری» شامگاه دوازدهم شهریورماه شش کارگر معدن زغال‌سنگ البرز شرقی (طزره) را به کام مرگ فرستاد. البته مدیران ایمنی و مسئولان معدن برای خود توجیهاتی دارند ولی وقتی به اعماق این حادثه نگاه می‌کنیم، چیزی جز سهل‌انگاری نمی‌بینیم!
«مرگ شش کارگر» اتفاق ساده‌ای نیست که بتوان ساده از کنارش عبور کرد آن هم وقتی که که به اذعان مسئولان ایمنی معدن، تجهیزات به‌روزی در دنیا هست که می‌تواند در اختیار باشد اما شش خانواده به خاطر یک غفلت، عزادار شوند و نان‌آور خود را در یک شیفت کاری و زیر زمین از دست بدهند!
مرگ شش کارگر طزره، داغ فقدان ایمنی در معادن کشور را از نو تازه کرد، هرچند برخی مسئولان با آمارهای روی کاغذ ادعا می‌کنند که همه چیز در مسیر بهبود است و حوادث معدن سیر نزولی دارد!
کارشناس ایمنی: تاریخچه معدن طزره نشان می‌دهد که احتمال نشت گاز متان همیشه وجود داشته پس باید گازسنجی پیوسته و بدون وقفه صورت می‌گرفته تا به محض نشت، کارگران فوری از تونل خارج شوند
دو ماه قبل از حادثه طزره در تیرماه سال جاری، «علی‌حسین رعیتی‌فرد» معاون روابط کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: حوادث ناشی از کار در حوزه معدن در سال‌های گذشته به طور متوسط ۲درصد بوده که در تلاشیم آن را به یک درصد کاهش دهیم.
رعیتی‌فرد افزود: در سال‌های گذشته به طور متوسط ۲درصد حوادث ناشی از کار در حوزه معدن اتفاق افتاد که در مقایسه با سهم ۳۸درصدی حوادث منجر به فوت در بخش ساختمان و سهم ۳۷درصدی همین آمار در بخش صنعت، اندک است. در سال ۱۴۰۰ تعداد ۳۵ مورد فوتی و در سال گذشته ۳۲ نفر فوتی در حوادث معدنی کشور به ثبت رسید.
کاهش سه نفری فوتی‌های معدن در طول یک سال، نمی‌تواند دستاورد قابل اعتنایی در مسیر «ایمن‌سازی معادن» به شمار بیاید آن هم وقتی که یک غفلت (به اعتراف مسئولان و کارشناسان ایمنی معدن طزره) در پایان یک شیفت کاری، جان شش کارگر را در آنی گرفته و شش خانواده کارگری و محروم کشور را عزادار کرده است.
سرپرست ایمنی معدن طزره: ترکیدن کیسه گازی در کارگاه غیرقابل پیش‌بینی بوده و اصلاً با هیچ وسیله‌ای در دنیا نمی‌توان چنین مساله‌ای را پیش‌بینی کرد
نوشدارو پس از مرگ سهراب‌ها
تقریباً یک هفته بعد از آن حادثه تلخ، وقتی با طزره تماس می‌گیرم، همکاران کارگران متوفی می‌گویند تشییع جنازه‌ها در دامغان و سمنان تمام شده ولی داغ خانواده‌ها همچنان تازه است. آنها انتظار بازنشستگی نان‌آورشان را داشتند نه مرگشان را!
کارگران طزره می‌گویند: معدن هنوز تعطیل است. گفته‌اند فعلاً برای ایمن‌سازی و تخلیه گاز، شیفت‌های کاری و تونل‌های معدن تعطیل است. آخر چرا حالا؟! گاز ناگهان از غیب رسید و جان شش نفر از همکاران ما را گرفت. چرا آن زمان تونل‌ها ایمن نبوده‌اند و حالا کار را تعطیل کرده‌اید؟!
وقتی در یازدهم اردیبهشت ماه ۱۴۰۰، در تونل شماره ۴۲ معدن بزرگ طزره، دو کارگر جوان ۳۰ و ۳۵ساله حبس شدند و بعد از گذشت شش روز، بالاخره امدادگران توانستند جسد آنها را بیرون بکشند، طزره به صدر اخبار آمد و مدیران داد ایمن‌سازی و نظارت بیشتر سر دادند، مثل همین امروز که می‌گویند بازرسی معادن را ۵۰درصد بالا می‌بریم. اما آب‌ها که از آسیب افتاد، کارگران دوباره پا به همان تونل‌های خطرناک گذاشتند، تونل‌هایی که گاز می‌تواند ناگهان از غیب فرود آید و جان کارگران را بگیرد اما نکته اینجاست که می‌توان جلوی هجوم این هیولای مرگبار به جان بی‌دفاع کارگران را گرفت و چرا این اتفاق نیفتاده است؟
سرپرست ایمنی معدن: حادثه قابل پیش‌بینی نبود
«محمدعلی حسینی» مدیر امینی معدن طزره مدعی‌ست «یک ربع قبل از حادثه، گازسنجی توسط بازرس ایمنی معدن انجام شده و همه چیز مرتب بود. یک ربع بعد، وقتی کارگران قصد پایان کار و خروج از تونل داشتند، ناگهان یک کیسه گازی به دلیلی نامشخص ترکیده و یک جرقه اولیه به دلیل برخورد واگن‌ها یا سقوط سنگ روی ریل یا دلایل دیگر، ایجاد شده و این جرقه با وجود گاز زیاد در محیط، باعث انفجار شده است. در نهایت، این انفجار گاز مونوکسید کربن تولید کرده و در اثر آن کارگران جان باختند.
به ادعای سرپرست ایمنی معدن، «ترکیدن کیسه گازی در کارگاه غیرقابل پیش‌بینی بوده و اصلاً با هیچ وسیله‌ای در دنیا نمی‌توان چنین مساله‌ای را پیش‌بینی کرد». به فرض قبول این ادعا، یعنی قبول می‌کنیم ایجاد و ترکیدن کیسه گازی قابل پیش‌بینی نیست اما باز هم امکان نجات جان کارگران وجود داشته است. آن‌گونه که «شهرام غریب» کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار می‌گوید با استفاده از «گازسنجی مستمر» و کاملاً هوشمند.
معدن نیاز به گازسنجی مستمر و هوشمند دارد
غریب در ارتباط با حادثه طزره و امکان نجات جان کارگران در چنین شرایطی می‌گوید: وقتی احتمال نشت گاز متان وجود دارد، انفجار هم می‌تواند باشد. مساله مهم در حفره‌های گازی ایجاد شده در دیواره‌های تونل معادن، سنجش و شناسایی آنهاست. وقتی گاز بیرون می‌آید، بدیهی‌ست که با یک جرقه انفجار تولید می‌شود. کار کارگر در معدن می‌تواند به سادگی جرقه بیافریند، گاز هم بو ندارد، تلفیق نشت گاز و جرقه موجب انفجار و مرگ می‌شود.
«مساله مهم، شیوه گازسنجی و تست گاز است»؛ این کارشناس ایمنی با بیان این جمله می‌گوید: همیشه بعد از تشخیص گاز، زمانی برای فرار هست منتها در صورتی‌که نشت گاز فوری تشخیص داده شود یعنی یا نفر بلدکار با گازسنج مدام همراه کارگران باشد یا خود کارگران وارد باشند و بتوانند با دستگاه گازسنج کار کنند. درواقع گازسنجی مستمر و هوشمند، تنها راهکاری‌ست که می‌تواند جان کارگران را نجات دهد. در معدنی مثل طزره باید پیوسته میزان گاز چک شود و چک گاز یک ربع ساعت قبل، اصلاً کافی نبوده است.
به گفته غریب، تاریخچه معدن طزره نشان می‌دهد که احتمال نشت گاز متان همیشه وجود داشته پس باید گازسنجی پیوسته و بدون وقفه صورت می‌گرفته تا به محض نشت، کارگران فوری از تونل خارج شوند.
اگر کارگران معدن طزره در محیطی که همیشه احتمال نشت گاز هست، مجهز به دستگاه هوشمند بودند و گازسنجی پیوسته و مستمر صورت می‌گرفت، بدون تردید به محض بالا رفتن سطح گاز می‌توانستند از مهلکه فرار کنند و جان سالم به در برند اما این اتفاق نیفتاد. کارگران این معدن می‌گویند نشت گاز در اینجا مسبوق به سابقه است و بارها حادثه آفریده با این حال، به گازسنجی یک ربع قبل از حادثه اکتفا شده است.
دیدگاه تان را بنویسید