محمد جندقی

براساس آنچه که در قانون بیمه بیکاری آمده است، «بیکار» به فرد بیمه‌شده‌ای اطلاق می‌شود که بدون میل و اراده خود بیکار شده و آماده به کار باشد. همچنین براساس این قانون، چنانچه بیمه‌شده‌ای به علت تغییرات ساختاراقتصادی کارگاه مربوطه بیکارموقت شناخته شود و همچنین بیمه‌شدگانی که به علت حوادث غیرمترقبه مانند سیل، زلزله جنگ و آتش‌سوزی بیکار شوند، مشمول دریافت مقرری بیمه بیکاری می‌شوند.

در سال ۷۹ سازمان تامین اجتماعی با صدور دستورالعملی به شماره ۱۰۰۰/۱۰۴۲۸ رسما کارگران مشاغل غیردائم، فصلی و پروژه‌ای که پس از اتمام کار یا پروژه، بیکار می‌شوند را از شمول دریافت مقرری بیمه بیکاری خارج کرد. براساس بند ۷ دستورالعمل مذکور «کارکنان شاغل در کارهای با ماهیت غیردائمی مانند طرح‌ها، پروژه‌ها و پیمان‌ها، فعالیت‌های ساختمانی و عمرانی و... صرفا در صورتی که براساس رأی مراجع حل اختلاف در اثنای کار و فعالیتی که بابت آن استخدام شده‌اند، اخراج شده باشند مشمول استفاده مقرری بیمه بیکاری خواهند بود».

طبق این بند، کارگران مشاغل غیردائم و پروژه‌ای مانند سدسازی، راهسازی و... که بعد از یک بازه زمانی به سرانجام می‌رسند، پس از پایان پروژه نمی‌توانند بیمه بیکاری بگیرند. اما پس از شکایت شاکیان به دیوان عدالت اداری در خصوص استنکاف تامین اجتماعی از پرداخت مقرری بیمه بیکاری به این گروه از کارگران  دیوان عدالت اداری با رد این شکایت اعلام کرد: براساس ماده ۲ قانون بیمه بیکاری بیکار فرد بیمه‌شده‌ای است که «بدون میل و اراده خود» از کار بیکار شود. بنابر توجیه دیوان عدالت اداری کارگران مشاغل فصلی و غیر مستمر به دلیل اینکه در زمان آغاز به کار به زمان پایان پروژه و اتمام کار خود آگاهند بنابراین بیکاری آنها «بدون میل و اراده» تلقی نمی‌شود و نمی‌توانند از مقرری بیمه بیکاری استفاده کنند.

بر این اساس «کارگران فصلی» و «شاغل در مشاغیر غیر دائم» صرفا در شرایطی می‌توانند از مزایای قانون بیمه بیکاری و دریافت مقرری بیمه بیکاری بهره‌مند شوند که در حین کار اخراج و بیکار شوند که فقط در این صورت بیکاری آنها «بدون میل و اراده» تلقی می‌شود.

چند نکته برای خروج این کارگران از شمول دریافت مقرری بیمه بیکاری مطرح است. نخست: در حالی کارگران فصلی و مشاغل غیرمستمر از دریافت مقرری بیمه بیکاری محرومند که طبق قانون بیمه بیکاری تمام کارگران مشمول قانون کار و قانون تامین اجتماعی به شرط پرداخت سهم ۳ درصد صندوق بیمه بیکاری، می‌تواند از مزایای قانون بیمه بیکاری بهره‌مند شود. با این حال این کارگران با وجود پرداخت سهم ۳ درصد صندوق بیمه بیکاری از سوی کارفرمایانشان اما از مزایای این قانون بی‌بهره‌اند.

دوم: از سوی دیگر براساس تفسیر دیوان عدالت اداری به استناد ماده دو قانون بیمه بیکاری، کارگرانی می‌توانند از این مزایا استفاده کنند که «بدون میل و اراده خود» بیکار شوند و کارگری که می‌داند در یک تاریخ، اشتغال وی در آن کار به پایان می‌رسد، پس مشمول دریافت بیمه بیکاری نیست. در این خصوص نکته مورد اختلاف نظر بین وزارت کار و دیوان عدالت این است که بنا به تفسیر وزارت کار، کارگران فصلی و غیرمستمر هر چند می‌دانند در یک تاریخی پروژه به اتمام می‌رسد اما بیکاری آنها همچنان «بدون میل و اراده» آنهاست و از سر ناچار که پروژه به پایان رسیده بیکار می‌شوند.

سوم: اگر قرار است این کارگران از شمول پرداخت بیمه بیکاری محروم شوند چرا سهم ۳درصدی صندوق بیمه بیکاری از سوی کارفرمایان این کارگران دریافت می‌شود تا برای پرداخت بیمه بیکاری به سایر کارگران هزینه شود؟

براساس این گزارش، قطعا خروج کارگران مشاغل فصلی و غیرمستمر تحت پوشش قوانین کار و تامین اجتماعی از شمول یک قانون حمایتی منطقی به نظر نمی‌رسد. در عین حال وزارت کار نیز به عنوان سیاستگذار در امور مربوط به تنظیم روابط کار با پرداخت بیمه بیکاری به این نوع کارگران موافق است. در این شرایط باید زمینه پرداخت بیمه بیکاری به این گروه از کارگران نیز فراهم شود.

 

کپی شد