درک مردم از تورم تا ۴۰ درصد با نرخ تورم رسمی متفاوت است

تفاوت معنادار بین تورم ملموس و احساس شده در بطن جامعه با آمارهای رسمی اعلام شده از سوی نهادهای مسئول، این احساس را در جامعه حاکم کرده که نهادهایی چون بانک مرکزی و مرکز آمار ایران، سعی دارند تا با عددسازی، برخی از بحران‌ها و واقعیت‌های کشور را کوچکتر نشان دهند.

به گزارش توسعه ایرانی، این اختلاف به خصوص در موضوع تورم، نمود بیشتری دارد چنانچه در پایان هر سال و جدی شدن مذاکرات برای تعیین مزد کارگران، نمایندگان کارگری با رد آمارهای رسمی، مدعی می‌شوند که نحوه محاسبه تورم در نهادهای مسئول، دچار ایرادات جدی است و این نهادها با گنجاندن برخی اقلام غیرضروری در محاسبه تورم که رشد قیمتی کمتری داشته‌اند، سعی در پایین نشان دادن نرخ تورم دارند.

براساس افکارسنجی انجام شده در مرداد ماه ۱۴۰۱ نرخ تورم احساس شده توسط مردم ۸۶درصد بوده درحالی‌که بانک مرکزی و مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این ماه را ۴۶ و ۵۱درصد اعلام کرده‌اند

در همین زمینه، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی دلایل تفاوت درک مردم از تورم در جامعه و نرخ تورم رسمی کشور، عنوان کرده که براساس افکارسنجی انجام شده در مرکز پژوهش‎های مجلس در مرداد ماه ۱۴۰۱ میانه نرخ تورم احساس شده توسط مردم ۸۶درصد بوده است. این درحالی است که بانک مرکزی و مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این ماه را به‌ترتیب ۴۶ و ۵۱درصد اعلام کرده‌اند.

تورم احساس شده در مرداد ماه 1401

برابر 86درصد بود

روابط‌عمومی مرکز پژوهش‌‎های مجلس اعلام کرد: دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز در گزارشی با عنوان «بررسی دلایل تفاوت درک مردم از تورم در جامعه و نرخ تورم رسمی کشور» تصریح کرده است که در سال‌های اخیر کشور درگیر نرخ‌های تورم بالا و پرنوسان بوده است. مسأله‌ای که همواره مورد ابهام بوده است عدم انطباق تورم اعلام شده توسط نهاد‌های آماری با نرخ تورم احساس شده توسط افراد جامعه بوده است. براساس افکارسنجی انجام شده در مرکز پژوهش‎های مجلس در مرداد ماه ۱۴۰۱ میانه نرخ تورم احساس شده توسط مردم ۸۶ درصد بوده است. این درحالی است که بانک مرکزی و مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه این ماه را به‌ترتیب ۴۶ و ۵۱درصد اعلام کرده‌اند.

تفاوت در نرخ تورم احساس شده و نرخ تورمی اعلامی نهاد‌های رسمی در میان‌مدت خدشه جدی به اعتماد مردم به آمار‌های رسمی کشور وارد می‌کند. همچنین با توجه به آنکه مطالعات مختلف نشان می‌دهد انتظارات تورمی شکل گرفته افراد متأثر از درک افراد از تورم گذشته است، سیاست‌گذار پولی برای اجرای سیاست پولی باید نرخ تورم احساس شده افراد را به‌طور مستمر رصد کند. بررسی‌های این گزارش نشان داد تفاوت در احساس از نرخ تورم با نرخ تورم نهاد‌های رسمی تنها منحصر به ایران نبوده و حتی در اقتصاد‌های توسعه‌یافته مثل اتحادیه اروپا، کانادا و حتی ژاپن این تفاوت وجود دارد هر چند دامنه آن برخلاف ایران که تا 40درصد می‌رسد به اعداد کوچکتری مثل 5درصد تقلیل می‌یابد.

نرخ تورم برای گروه‌های جمعیتی متفاوت محاسبه و اعلام شود

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از دو منظر علل فنی مربوط به نحوه محاسبه شاخص و همچنین علل رفتاری و روانی سعی شد این تفاوت توضیح داده شود. درخصوص علل فنی نحوه محاسبه شاخص، عوامل مختلفی بررسی شد. الگوی مصرف متفاوت افراد و گروه‌های جمعیتی (مثل نرخ تورم مستاجرها، نرخ تورم افراد دارای فرزند، نرخ تورم خانوار‌های زن‌سرپرست و...) مختلف نشان داد نرخ تورم که میانگینی از رشد قیمت‌ها در کل اقتصاد است لزوماً از تورم گروه‌های مختلف نمایندگی نمی‌کند بنابراین پیشنهاد می‌شود نرخ تورم برای گروه‌های جمعیتی نیز محاسبه شود. همچنین نحوه محاسبه شاخص به روش پلوتکراتیک و همچنین ذهنیت متفاوت افراد درخصوص نحوه لحاظ رشد قیمت مسکن در شاخص قیمت مصرف‌کننده از دیگر دلایل تفاوت در نرخ است.

در این گزارش عنوان شده است که درخصوص علل رفتاری، بررسی‌ها نشان داد افراد تحت تاثیر دو تورش جدی قرار دارند. تورش اول در نظر گرفتن اقلام خریداری شده روزمره به‌جای کل سبد توسط افراد است. درواقع افراد برای بیان درک خود از تورم به رشد قیمت کالا‌هایی رجوع می‌کنند که به‌صورت متداول خریداری می‌کنند. این موضوع سبب شده شاخص قیمت روزمره معرفی و با استفاده از آن نرخ تورم روزمره محاسبه شود. به جز این مورد، خانوار‌ها در معرض تورش دیگری نیز قرار دارند. مطالعات مختلف نشان می‌دهند افراد در زمان اعلام احساس خود از نرخ تورم در مقایسه با قیمت‌های کاهشی یا ثابت اغلب به قیمت‌های افزایش یافته توجه می‌کنند. بر این اساس در این گزارش در شاخص لاسپیرز تعدیل‌یافته برای قیمت‌های افزایشی وزن بیشتری در نظر گرفته شد که بر این اساس «شاخص قیمت درک شده» و «نرخ تورم درک شده» محاسبه شد. نتایج این بخش نشان داد با در نظر گرفتن این دو تورش، تفاوت بیان شده بین نرخ تورم احساس شده و نرخ تورم اعلامی نهاد‌های آماری تا حد زیادی قابل توضیح است.

در بخش پایانی این گزارش آمده است: به‌طور کلی با توجه به تفاوت قابل‌توجه نرخ تورم احساس شده و نرخ تورم اعلامی نهاد‌های آماری پیشنهاد می‌شود نرخ تورم براساس گروه‌های جمعیتی مختلف مثل نرخ تورم مستاجرها، نرخ تورم افراد دارای فرزند، نرخ تورم خانوار‌های زن‌سرپرست محاسبه و منتشر شود. همچنین شاخص قیمت روزمره و شاخص قیمت درک شده به‌صورت ماهیانه محاسبه و منتشر شود. ضمن آنکه تلاش برای آموزش عمومی در مورد تورم، تفاوت آن با هزینه زندگی و روش محاسبه آن انجام گیرد و ارائه اطلاعاتی در مورد چشم‌انداز و روند‌های آتی تورم به خانوار‌ها برای پایین نگه‌داشتن تورم در افق میان‌مدت، صورت گیرد.